Dzieje 17
1 A gdy przeszli Amfipolis i Apolonię, przybyli do Tesaloniki, gdzie była synagoga żydowska.
Bolo amola Sailase, da A: mafiboulisi moilai bai bagade amola A: bolounia moilai baligili, Desalouniga moilai bai bagadega doaga: i. Amo moilai ganodini da sinagoge diasu galu.
2 Wtedy Paweł według [swego] zwyczaju wszedł do nich i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi na podstawie Pisma;
Ea musa: hamonanu hou defele, Bolo da sinagoge diasuga golili sa: i. Sa: bade eso udianaga, e da dunuma gilisili sia: dasu.
3 Wyjaśniając i nauczając, że Chrystus musiał cierpieć i powstać z martwych oraz: Ten Jezus, którego wam głoszę, jest Chrystusem.
E da Gode Sia: Dedei olelei. Musa: dedei da Mesaia (Gode Ea ilegei dunu) da fa: no se nabimu amola bogole, wa: legadomu, e da amo dedei noga: le olelei. Bolo da amane sia: i, “Amo dunu Yesu Gelesu na da dilima olelesa, amo da Mesaia.”
4 I niektórzy z nich uwierzyli i przyłączyli się do Pawła i Sylasa, również mnóstwo pobożnych Greków i niemało znamienitych kobiet.
Mogili da dafawaneyale dawa: beba: le, Bolo amola Sailase elama madelagi. Mogili ouligisu dunu ilia uda amola Galigi fi Godema nodone sia: ne gadosu dunu, ilia Bolo amola Sailase elama madelagi.
5 Ale ci Żydzi, którzy nie uwierzyli, zdjęci zazdrością, dobrali sobie niektórych niegodziwych próżniaków, a kiedy zebrali dużą grupę, podburzyli miasto. Naszli dom Jazona i szukali ich, aby wyprowadzić ich przed lud.
Be Yu dunu da mudabeba: le, ilia da wadela: i hamosu udigili esalebe dunu bagohame gilisi. Amo dunu da sia: ga gegebeba: le, dunu huluane Desalouniga moilai ganodini da wili gala: su. Wadela: i hamosu dunu da Bolo amola Sailase ela da Ya: isane ea diasuga esala, amo dawa: i galu. Ilia da ela dunu gilisisu amoga hiouginana masusa: dawa: i. Amaiba: le ilia Ya: isane ea diasuga gegemusa: doaga: la: i.
6 Gdy jednak ich nie znaleźli, zaciągnęli Jazona i niektórych braci przed przełożonych miasta, krzycząc: Oto ci, którzy cały świat wzburzyli, przyszli [też] tutaj;
Be Bolo amola Sailase hame ba: beba: le, ilia da Ya: isane amola eno Yesu Ea hou lalegagui dunu, hiougili, moilai fofada: su dunuma doaga: le, ilima amane halasu, “Amo dunu da soge huluane ganodini wili gala: su. Wali ilia da ninia moilaiga doaga: i dagoi.
7 A Jazon ich przyjął. Oni wszyscy postępują wbrew dekretom cesarza, mówiąc, że jest inny król, Jezus.
Ya: isane da amo dunu ea diasu ganodini aowasu. Ilia huluane da ninia Louma Hina ea sema wadela: sa. Hina bagade eno Ea dio amo Yesu da esalebe, ilia da ogogole sia: daha!”
8 W ten sposób zaniepokoili lud i przełożonych miasta, którzy to słyszeli.
Amo sia: beba: le, dunu huluane gilisi amola moilai fofada: su dunu, da gilisili ougili sia: ga gegenana halasu.
9 Ale po wzięciu poręczenia od Jazona i innych wypuścili ich.
Amalalu, fofada: su dunu da Ya: isane amola eno fa: no bobogesu dunu ilima ilia se dabe iasu diasu logo doasima: ne dabe lai dagole, ilima fisili masa: ne sia: i.
10 Zaraz w nocy bracia wysłali Pawła i Sylasa do Berei. Kiedy tam przybyli, weszli do synagogi żydowskiej.
Gasi doaga: beba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da Bolo amola Sailase amo Belia moilaiga asunasi. Amoga doaga: loba, ela da sinagoge diasu ganodini golili sa: i.
11 Ci byli szlachetniejsi od tych w Tesalonice, gdyż przyjęli słowo [Boże] z całą gotowością i codziennie badali Pisma, czy tak się sprawy mają.
Amo moilai dunu ilia nabasu hou da Desalouniga dunu ilia hou baligi dagoi. Ilia hanaiwane Yesu Ea sia: nabasu. Eso huluane, Bolo ea sia: i liligi ado ba: ma: ne, ilia Gode Sia: Dedei Buga idili, bai hogolalu.
12 Wielu więc z nich uwierzyło, również niemało wpływowych greckich kobiet i mężczyzn.
Bagohame da lalegagui dagoi. Bagade gagui Galigi uda bagohame amola Galigi dunu bagohameda lalegagui dagoi.
13 A gdy Żydzi z Tesaloniki dowiedzieli się, że i w Berei Paweł głosi słowo Boże, przyszli też tam i podburzali lud.
Be Yu dunu Desalouniga moilaiga esalu, amo da Bolo da Belia moilai bai bagadega esalebe amola Gode Ea sia: olelei dagoi, amo nabi. Ilia da misini, Belia dunu Boloma ougima: ne wili gala: su.
14 Wtedy bracia natychmiast wysłali Pawła w drogę ku morzu, a Sylas i Tymoteusz tam zostali.
Amaiba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da Bolo hano wayabo bagade bega: doaga: ma: ne asunasi. Be Sailase amola Dimodi da Belia moilaiga esalu.
15 Ci, którzy towarzyszyli Pawłowi, odprowadzili go aż do Aten i powrócili, otrzymawszy polecenie dla Sylasa i Tymoteusza, żeby jak najszybciej przyszli do niego.
Be Bolo ea ouligisu dunu da Bolo oule asili, A:denese moilai bai bagadega doaga: le, Belia moilai bai bagadega buhagi. Bu doaga: le, ilia Sailase amola Dimodi, elama Bolo ea olelei sia: i amo, Boloma hedolowane bu gilisima: ne sia: i.
16 A gdy Paweł czekał na nich w Atenach, burzył się w duchu na widok miasta oddanego bałwochwalstwu.
Bolo da A: denese moilai bai bagadega Sailase amola Dimodi, ema bu gilisimusa: ouesalea, e da amo moilai ganodini ogogosu ‘gode’ loboga hamoi liligi bagohame ba: beba: le, se bagade nabi.
17 Rozprawiał więc w synagodze z Żydami i [ludźmi] pobożnymi oraz codziennie na rynku ze wszystkimi, których spotkał.
Amaiba: le, e da sinagoge diasu ganodini, Yu dunu amola Dienadaile Godema nodone sia: ne gadosu dunu, ilima bagade sia: dasu. Amola e da dunu bidi lama: ne diasu sogebi amo ganodini amola dunu amo da udigili manebeba: le, ilima sia: olelei.
18 Wtedy niektórzy z filozofów epikurejskich i stoickich spierali się z nim. Jedni mówili: Co chce powiedzieć ten nowinkarz? A inni: Zdaje się, że jest zwiastunem obcych bogów. Głosił im bowiem Jezusa i zmartwychwstanie.
Eno olelesu dunu fi ilia dio amo Ebigiulia: ne amola Sidouigi, ili amola Bolo, da gilisili fofada: su. Mogili ilia amane sia: i, “Amo gasa fi dadousa dunu da adi sia: dasula: ?” Be eno dunu da bu adole i, “Amabela: ? E da ‘gode’ liligi hisu amo ilia hou olelesala: ?” Bolo da Yesu Gelesu Ea hou amola Ea wa: legadosu hou, amo olelebeba: le, ilia agoane sia: dasu.
19 Zabrali go, zaprowadzili na Areopag i zapytali: Czy możemy się dowiedzieć, co to za nowa nauka, którą głosisz?
Amaiba: le, ilia da Bolo Gasolo dunu gilisisu ilima oule asi. Gasolo gilisisu ea dio amo Eliobagase. Ilia ema amane adole ba: i, “Ninia da dia gaheabolo olelesu liligi amo bai nabimu hanai gala.
20 Bo przynosisz jakieś rzeczy obce naszym uszom. Chcemy więc wiedzieć, o co właściwie chodzi.
Dia olelesu liligi mogili ninia fofogadigili naba. Ninia da amo bai dawa: mu hanai gala!”
21 (A wszyscy Ateńczycy i mieszkający tam cudzoziemcy nie poświęcali czasu na nic innego, tylko na opowiadanie lub słuchanie czegoś nowego).
(A: denese fi dunu amola ga misi dunu amo moilai ganodini esalu, da eso huluane gaheabolo hou sia: sa: imusa: dawa: lalu. Hou eno hame hamosu - amo fawane.)
22 Wtedy Paweł stanął pośrodku Areopagu i powiedział: Mężowie ateńscy, widzę, że pod każdym względem jesteście nadzwyczaj religijni.
Bolo da wa: legadole, Gasolo dunu huluane nabima: ne amane sia: i, “Dilia A: denese dunu huluane da a: silibu liligi ilima bagadewane dawa: lala, amo na da ba: sa.
23 Przechadzając się bowiem i przypatrując waszym świętościom, znalazłem też ołtarz, na którym było napisane: Nieznanemu Bogu. Ja głoszę wam tego, którego nie znając, czcicie.
Na da dilia moilai ganodini dilia sia: ne gadosu sogebi ba: musa: ahoabeba: le, na da oloda ba: i. Amo da: iya dedei diala amane, “‘gode’ amo ninia hame dawa:” amo na ba: beba: le, dili da a: silibu liligi ilima bagadewane dawa: lala, na dawa: i. Amaiba: le, dilia hame dawa: su liligi, dilia ilima udigili sia: ne gadosu liligi, amo na da dilima olelemu.
24 Bóg, który stworzył świat i wszystko na nim, ten, który jest Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach zbudowanych ręką.
Godedafa, E da osobo bagade amola amo ganodini liligi huluane, hahamoi dagoi. E da mu amola osobo bagade, amoma Hina Gode esala. E da dunu ili loboga gagui debolo diasu amo ganodini hame esala.
25 Ani nie jest czczony rękoma ludzkimi tak, [jakby] czegoś potrzebował, ponieważ sam daje wszystkim życie i oddech, i wszystko.
Hisu da defele esala. Ninia da hawa: hamobeba: le, Ea hou fidimu da hamedei. Hisu da esalusu, mifo, liligi huluanedafa amola dunu huluanedafa ilima iahabeba: le, ninia da Ea hou afadenemusa: hame dawa:
26 I z jednej krwi uczynił wszystkie narody ludzkie, żeby mieszkały na całej powierzchni ziemi, określiwszy czasy wcześniej wyznaczone i zamierzone granice ich zamieszkania;
Gode da dunu afadafa hamoi galu. Amo ea mano da osobo bagade fifi asi gala wali osobo bagade ganodini esala. Gode Hisu da ilia soge ilegei alalo amola ilia esalusu ode, amo ilegei dagoi.
27 Żeby szukali Pana, czy go nie znajdą po omacku, chociaż nie jest daleko od nikogo z nas.
Bai E da osobo bagade dunu Gode hogoi helele ba: musa: , amo hanai galu. Be Gode da sogebi sedaga amo ganodini hame esala. E da nini huluanema gadenenewane esala.
28 Bo w nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak też powiedzieli niektórzy z waszych poetów: I [my] bowiem jesteśmy z jego rodu.
Musa: dunu da amane sia: i, ‘Ninia da Godema madelagiba: le, esalebe amola lalebe, hou hamosu dawa:’ Dilia gesami hea: su dedesu dunu enoda amane dedei, ‘Ninia amola da Ea mano esala.’
29 Będąc więc z rodu Boga, nie powinniśmy sądzić, że Bóstwo jest podobne do złota, srebra lub kamienia, misternie wyrzeźbionych według wyobrażenia ludzkiego.
Ninia da Gode Ea mano esalebeba: le, ninia da E da hame esala ogogosu ‘gode’ gouliga ma silifaga ma igiga amo osobo bagade dunu ea gasaga hamoi, E da amo liligi defele ninia dawa: mu da defea hame galebe.
30 Bóg wprawdzie pomijał czasy tej nieświadomości, teraz [jednak] nakazuje wszędzie wszystkim ludziom pokutować;
Musa: , dunu da Gode Ea hou hame dawa: beba: le, amo liligi ilia loboga hamonoba, amo hou Gode da gogolema: ne olofoi dagoi. Be wali, E da gasa bagadewane, dunu da ilia wadela: i hou yolesili, Ema sinidigima: ne sia: sa.
31 Gdyż wyznaczył dzień, w którym będzie sprawiedliwie sądził cały świat przez człowieka, którego [do tego] przeznaczył, zapewniając o tym wszystkich przez wskrzeszenie go z martwych.
Bai E da fofada: su eso ilegei dagoi. Amo ganodini E da moloiwane osobo bagade dunu huluanema fofada: mu. Amola E da Fofada: su Dunu ilegei dagoi. E da dunu huluane amo hou noga: le dawa: ma: ne, amo Fofada: su Dunu Ea bogoi wa: lesi dagoi!”
32 Gdy usłyszeli o zmartwychwstaniu, jedni się naśmiewali, a inni mówili: Posłuchamy cię o tym ponownie.
Ilia da Bolo ea sia: amo da bogoi dunu Godema wa: lesi amo sia: nababeba: le, mogili da Boloma oufesega: su. Be mogili amane sia: i, “Amo sia: ea bai ninia hobea bu nabimu hanai gala!”
33 I tak Paweł wyszedł spośród nich.
Amalalu, Bolo da amo gilisisu yolesili, asi.
34 Lecz niektórzy ludzie przyłączyli się do niego i uwierzyli. [Był] też wśród nich Dionizy Areopagita i kobieta imieniem Damaris oraz inni z nimi.
Dunu mogili ilia Boloma madelagili, Yesu Ea hou lalegagui dagoi. Afae da Gasolo dunu ea dio amo Daionisiase. Eno da uda ea dio amo Da: malisi. Eno dunu amolawane da lalegagui.
