Przysłów 1
1 Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
The Proverbs of Solomon son of David, who reigned in Israel;
2 Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
to know wisdom and instruction, and to perceive words of understanding;
3 Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
to receive also hard saying, and to understand true justice, and [how] to direct judgement;
4 Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
that he might give subtlety to the simple, and to the young man discernment and understanding.
5 Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
For by the hearing of these a wise man will be wiser, and man of understanding will gain direction;
6 Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
and will understand a parable, and a dark speech; the saying of the wise also, and riddles.
7 Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
The fear of the Lord is the beginning of wisdom; and [there is] good understanding to all that practise it: and piety towards God is the beginning of discernment; but the ungodly will set at nothing wisdom and instruction.
8 Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
Hear, [my] son, the instruction of your father, and reject not the rules of your mother.
9 Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
For you shall receive for your head a crown of graces, and a chain of gold round your neck.
10 Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
[My] son, let not ungodly men lead you astray, neither consent you [to them].
11 Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
If they should exhort you, saying, Come with us, partake in blood, and let us unjustly hide the just man in the earth:
and let us swallow him alive, as Hades [would], and remove the memorial of him from the earth: (Sheol h7585)
13 Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
let us seize on his valuable property, and let us fill our houses with spoils:
14 Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
but do you cast in your lot with us, and let us all provide a common purse, and let us have one pouch:
15 Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
go not in the way with them, but turn aside your foot from their paths:
16 Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
[For their feet run to do evil, and are swift to shed blood. ]
17 Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
for nets are not without cause spread for birds.
18 Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
For they that are concerned in murder store up evils for themselves; and the overthrow of transgressors is evil.
19 Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
These are the ways of all that perform lawless deeds; for by ungodliness they destroy their own life.
20 Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
Wisdom sings aloud in passages, and in the broad places speaks boldly.
21 W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
And she makes proclamation on the top of the walls, and sits by the gates of princes; and at the gates of the city boldly says,
22 Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
So long as the simple cleave to justice, they shall not be ashamed: but the foolish being lovers of haughtiness, having become ungodly have hated knowledge, and are become subject to reproofs.
23 Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
Behold, I will bring forth to you the utterance of my breath, and I will instruct you in my speech.
24 Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
Since I called, and you did not listen; and I spoke at length, and you gave no heed;
25 Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
but you set at nothing my counsels, and disregarded my reproofs;
26 Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
therefore I also will laugh at your destruction; and I will rejoice against [you] when ruin comes upon you:
27 Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
yes when dismay suddenly comes upon you, and [your] overthrow shall arrive like a tempest; and when tribulation and distress shall come upon you, or when ruin shall come upon you.
28 Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
For it shall be that when you call upon me, I will not listen to you: wicked men shall seek me, but shall not find [me].
29 Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
For they hated wisdom, and did not choose the word of the Lord:
30 Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
neither would they attend to my counsels, but derided my reproofs.
31 Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
Therefore shall they eat the fruits of their own way, and shall be filled with their own ungodliness.
32 Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
For because they wronged the simple, they shall be slain; and an inquisition shall ruin the ungodly.
33 Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
But he that hearkens to me shall dwell in confidence, and shall rest securely from all evil.
