Przysłów 8
1 Izali mądrość nie woła, i roztropność nie wydaje głosu swego?
Isn't wisdom calling? Isn't understanding raising her voice?
2 Na wierzchu wysokich miejsc, przy drodze i na rozstaniu dróg stoi.
On the top of the hill by the road, she stands up at the crossroads.
3 U bram, kędy się chodzi do miasta, i w wejściu u drzwi woła, mówiąc:
Beside the gates of the town, right there at the entrance, she cries out:
4 Na was wołam, o mężowie! a głos mój obracam do synów ludzkich.
“I'm calling out to you, everyone! My call is to everyone in the whole world!
5 Zrozumijcie prostacy ostrożność, a głupi zrozumijcie sercem.
If you're immature, learn how to grow up. If you're stupid, learn what makes good sense.
6 Słuchajcie; bo o wielkich rzeczach będę mówił, a otworzenie warg moich opowie szczerość.
Listen to me because I have valuable things to explain to you.
7 Zaisteć prawdę mówią usta moje, a niezbożność obrzydliwością jest wargom moim.
I say what's right, because I tell the truth and I hate wickedness in all its forms.
8 Sprawiedliwe są wszystkie słowa ust moich; nie masz w nich nic nieprawego ani przewrotnego.
All the words I say are true; none are false or misleading.
9 Wszystkie są prawe rozumnemu, a uprzejme tym, którzy znajdują umiejętność.
My words are straightforward to anyone with understanding; they are correct to those who have knowledge.
10 Przyjmijcież ćwiczenie moje, a nie srebro, a umiejętność raczej, niż złoto wyborne.
Choose my instruction over silver; choose knowledge over pure gold.
11 Albowiem lepsza jest mądrość niż perły, także wszystkie pożądane rzeczy nie porównają z nią.
For wisdom is more valuable than rubies; everything you could ever want just doesn't compare!
12 Ja mądrość mieszkam z roztropnością, i umiejętność ostrożności wynajduję.
I, wisdom, am at home with good decisions. I know how to find knowledge and discernment.
13 Bojaźń Pańska jest, mieć w nienawiści złe. Ja nienawidzę pychy, wysokomyślności, i drogi złej, i ust przewrotnych.
Honoring the Lord means hating evil. So I hate pride and arrogance, wicked behavior and telling lies.
14 Przy mnie jest rada, i prawdziwa mądrość; jam jest roztropność, a moc jest moja.
I have advice and good judgment; I know what makes sense, and I have power.
15 Przez mię królowie królują, i książęta stanowią sprawiedliwość.
It's because of me that kings reign, and rulers issue fair decrees.
16 Przez mię książęta panują, i wielmożnymi są wszyscy sędziowie ziemi.
It's because of me that leaders and nobles govern—all who rule justly.
17 Ja miłuję tych, którzy mię miłują; a którzy mię szukają rano, znajdują mię.
I love those who love me, and those who really look for me will find me.
18 Bogactwo i sława przy mnie jest; majętność trwała i sprawiedliwość.
With me go riches and honor, lasting wealth and prosperity.
19 Lepszy jest owoc mój, niż złoto, i niż najkosztowniejsze złoto, a dochody moje lepsze, niż srebro wyborne.
The fruit I produce is better than gold, even pure gold, and my harvest is better than even the best silver.
20 Prowadzę ścieszką sprawiedliwości, pośrodkiem ścieżek sądu,
I live in a way that's right; I follow the paths of justice.
21 Abym tym, którzy mię miłują, dała w dziedzictwo majętność wieczną, i skarby ich napełniła.
I grant wealth to those who love me; I fill their treasure storehouses.
22 Pan mię miał przy początku drogi swej, przed sprawami swemi, przed wszystkiemi czasy.
The Lord created me first of all; I was made before anything else.
23 Przed wieki jestem zrządzona, przed początkiem; pierwej niż była ziemia;
I was formed a long time ago, at the first, before the world began.
24 Gdy jeszcze nie było przepaści, spłodzonam jest, gdy jeszcze nie było źródeł opływających wodami.
I was born when there were no ocean depths, when there were no springs pouring out water.
25 Pierwej niż góry założone były, niż były pagórki, spłodzonam jest.
I was born before the mountains or the hills had been formed,
26 Jeszcze był nie uczynił ziemi, i równin, ani początku prochu okręgu ziemskiego.
when he hadn't made the earth and its fields or any of the earth's dust.
27 Gdy gotował niebiosa, tamem była; gdy rozmierzał okrągłość nad przepaściami;
I was there when he placed the heavens in position, when he drew the horizon over the ocean,
28 Gdy utwierdzał obłoki w górze, i umacniał źródła przepaści;
when he made the clouds in the sky above, when he created the springs of the oceans,
29 Gdy zakładał morzu granice jego, i wodom, aby nie przestępowały rozkazania jego; gdy rozmierzał grunty ziemi:
when he set limits on the sea so that the waters would not go farther than he ordered, and when he laid out the foundations of the earth.
30 Tedym była u niego jako wychowaniec, i byłam uciechą jego na każdy dzień, grając przed nim na każdy czas.
Then I was beside him as a master craftsman. I made him happy every day, and I was always full of joy in his presence.
31 Gram na okręgu ziemi jego, a rozkoszy moje, mieszkać z synami ludzkimi.
I was so happy in the world he created, celebrating together with human beings.
32 Słuchajcież mię tedy teraz, synowie! albowiem błogosławieni, którzy strzegą dróg moich.
And now, my sons, listen to me, for happy are those who follow my ways.
33 Słuchajcie ćwiczenia, nabądźcie rozumu, a nie cofajcie się.
Listen to my instruction and be wise—do not reject it.
34 Błogosławiony człowiek, który mię słucha, czując u wrót moich na każdy dzień, a strzegąc podwoi drzwi moich.
Happy are those who listen to me, watching for me every day at my doors, waiting at my entrance way.
35 Bo kto mię znajduje, znajduje żywot, a otrzymuje łaskę od Pana.
For those who find me, find life, and are accepted by the Lord.
36 Ale kto grzeszy przeciwko mnie, krzywdę czyni duszy swojej; wszyscy, którzy mię nienawidzą, miłują śmierć.
But those who don't find me hurt themselves; everyone who hates me loves death.”
