Przysłów 30
1 Te są słowa Agóra, syna Jakiego, i zebranie mów tegoż męża do Ityjela, do Ityjela i Uchala.
THE WORDS OF AGUR THE SONNE OF JAKEH. The prophecie which ye man spake vnto Ithiel, euen to Ithiel, and Vcal.
2 Zaistem jest głupszy nad innych, a rozumu człowieczego nie mam.
Surely I am more foolish then any man, and haue not the vnderstanding of a man in me.
3 I nie nauczyłem się mądrości, a umiejętności świętych nie umiem.
For I haue not learned wisedome, nor atteined to the knowledge of holy things.
4 Któż wstąpił na niebo, i zasię zstąpił? któż zgromadził wiatr do garści swych? Któż zagarnął wody do szaty swej? któż utwierdził wszystkie kończyny ziemi? Cóż za imię jego? i co za imię syna jego? Wieszże?
Who hath ascended vp to heauen, and descended? Who hath gathered the winde in his fist? Who hath bound the waters in a garment? Who hath established all the endes of the world? What is his name, and what is his sonnes name, if thou canst tell?
5 Wszelka mowa Boża jest czysta; on jest tarczą tym, którzy ufają w nim.
Euery worde of God is pure: he is a shield to those, that trust in him.
6 Nie przydawaj do słów jego, aby cię nie karał, a byłbyś znaleziony w kłamstwie.
Put nothing vnto his wordes, least he reproue thee, and thou be found a lyar.
7 Dwóch rzecz żądam od ciebie, nie odmawiajże mi pierwej niż umrę.
Two things haue I required of thee: denie me them not before I die.
8 Marność i słowo kłamliwe oddal odemnie; ubóstwa i bogactwa nie dawaj mi; żyw mię tylko pokarmem według potrzeby mojej;
Remooue farre from me vanitie and lyes: giue me not pouertie, nor riches: feede me with foode conuenient for me,
9 Abym snać nasyconym będąc nie zaprzał się ciebie, i nie rzekł: Któż jest Pan? Albo zubożawszy żebym nie kradł, i nie brał nadaremno imienia Boga mego.
Least I be full, and denie thee, and say, Who is the Lord? or least I be poore and steale, and take the Name of my God in vaine.
10 Nie podwodź na sługę przed Panem jego, być snać nie złorzeczył, a ty abyś nie zgrzeszył.
Accuse not a seruant vnto his master, lest he curse thee, when thou hast offended.
11 Jest rodzaj, który ojcu swemu złorzeczy, a matce swojej nie błogosławi.
There is a generation that curseth their father, and doeth not blesse their mother.
12 Jest rodzaj, który się zda sobie być czystym, choć od plugastwa swego nie jest omyty.
There is a generation that are pure in their owne conceite, and yet are not washed from their filthinesse.
13 Jest rodzaj, którego są wyniosłe oczy, i powieki jego wywyższone są.
There is a generation, whose eies are hautie, and their eye liddes are lifted vp.
14 Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.
There is a generation, whose teeth are as swordes, and their chawes as kniues to eate vp the afflicted out of the earth, and the poore from among men.
15 Pijawka ma dwie córki, które mówią: Przynieś, przynieś. Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć.
The horse leache hath two daughters which crye, Giue, giue. There be three things that will not be satisfied: yea, foure that say not, It is ynough.
16 Grób, i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć. (Sheol h7585)
The graue, and the barren wombe, the earth that cannot be satisfied with water, and the fire that sayeth not, It is ynough. (Sheol h7585)
17 Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.
The eye that mocketh his father and despiseth the instruction of his mother, let ye rauens of the valley picke it out, and the yong eagles eate it.
18 Te trzy rzeczy są ukryte przedemną, owszem cztery, których nie wiem:
There be three thinges hid from me: yea, foure that I knowe not,
19 Drogi orlej na powietrzu, drogi wężowej na skale, drogi okrętowej w pośród morza, i drogi mężowej z panną.
The way of an eagle in the aire, the way of a serpent vpon a stone, ye way of a ship in ye middes of the sea, and the way of a man with a maide.
20 Takać jest droga niewiasty cudzołożącej: je, a uciera usta swoje, i mówi: Nie popełniłam złego uczynku.
Such is ye way also of an adulterous woman: she eateth and wipeth her mouth, and sayth, I haue not committed iniquitie.
21 Dla trzech rzeczy porusza się ziemia, owszem dla czterech, których znieść nie może:
For three things the earth is moued: yea, for foure it cannot susteine it selfe:
22 Dla sługi, kiedy panuje, i dla głupiego, kiedy się nasyci chleba;
For a seruant when he reigneth, and a foole when he is filled with meate,
23 Dla przemierzłej niewiasty, kiedy za mąż idzie, i dla dziewki, kiedy dziedziczy po pani swojej.
For the hatefull woman, when she is married, and for a handmaid that is heire to her mistres.
24 Teć są cztery rzeczy najmniejsze na ziemi, wszakże są mędrsze nad mędrców:
These be foure small things in the earth, yet they are wise and full of wisedome:
25 Mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój;
The pismires a people not strong, yet prepare they their meate in sommer:
26 Króliki, twór słaby, którzy jednak budują w skale dom swój;
The conies a people not mightie, yet make their houses in the rocke:
27 Szarańcze króla nie mają, a wszakże wszystkie hufami wychodzą;
The grashopper hath no King, yet goe they forth all by bandes:
28 Pająk rękoma robi, a bywa w pałacach królewskich.
The spider taketh holde with her handes, and is in Kings palaces.
29 Te trzy rzeczy są, które wspaniale chodzą, owszem cztery, które zmężyle chodzą:
There be three thinges that order well their going: yea, foure are comely in going,
30 Lew najmocniejszy między zwierzętami, który przed nikim nie ustępuje:
A lyon which is strong among beastes, and turneth not at the sight of any:
31 Koń na biodrach przepasany, i kozieł, i król, przeciw któremu żaden nie powstaje.
A lusty grayhound, and a goate, and a King against whom there is no rising vp.
32 Jeźliś głupio uczynił, gdyś się wynosił, albo jeźliś źle myślił, połóżże rękę na usta.
If thou hast bene foolish in lifting thy selfe vp, and if thou hast thought wickedly, lay thine hand vpon thy mouth.
33 Kto tłucze śmietanę, wybija masło; a kto bardzo nos wyciera, wyciska krew; tak kto wzbudza gniew, wszczyna zwadę.
When one churneth milke, he bringeth foorth butter: and he that wringeth his nose, causeth blood to come out: so he that forceth wrath, bringeth foorth strife.
