Przysłów 3
1 Synu mój! nie zapominaj zakonu mego, a przykazań moich niech strzeże serce twoje.
My son, do not forget my commands and keep my teachings in your heart,
2 Boć długości dni i lat żywota, i pokoju przyczynią.
for length of days and years of life and peace they will add to you.
3 Miłosierdzie i prawda niech cię nie opuszczają; uwiąż je u szyi twojej, napisz je na tablicy serca twojego.
Do not let covenant faithfulness and trustworthiness ever leave you, tie them together about your neck, write them on the tablet of your heart.
4 Tedy znajdziesz łaskę i rozum dobry przed oczyma Bożemi i ludzkiemi.
Then you will find favor and a good reputation in the sight of God and man.
5 Ufaj w Panu ze wszystkiego serca twego, a na rozumie twoim nie spolegaj.
Trust in Yahweh with all your heart and do not lean on your own understanding;
6 We wszystkich drogach twoich znaj go, a on prostować będzie ścieszki twoje.
in all your ways acknowledge him and he will make your paths straight.
7 Nie bądź mądrym sam u siebie; ale się bój Pana, a odstąp od złego.
Do not be wise in your own eyes; fear Yahweh and turn away from evil.
8 To będzie zdrowiem żywotowi twemu, a odwilżeniem kościom twoim.
It will be healing to your flesh and refreshment for your body.
9 Czcij Pana z majętności twojej, i z pierwiastek wszystkich dochodów twoich.
Honor Yahweh with your wealth and with the firstfruits of all your produce,
10 A gumna twoje napełnione będą obfitością, i od wina nowego prasy twoje rozpadać się będą.
and your storehouses will be filled up and your vats will be bursting, full of new wine.
11 Synu mój! karania Pańskiego nie odrzucaj, i nie uprzykrzaj sobie ćwiczenia jego.
My son, do not despise Yahweh's instruction and do not hate his rebuke,
12 Bo kogo Pan miłuje, tego karze, a to jako ojciec, który się w synu kocha.
for Yahweh disciplines those he loves, as a father deals with a son who pleases him.
13 Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który dostanie roztropności.
The one who finds wisdom is blessed; he also gets understanding.
14 Bo lepiej nią kupczyć, niżeli kupczyć srebrem: owszem pożyteczniejszy nad złoto dochód jej.
What you gain from wisdom is better than what silver will give in return and its profit is better than gold.
15 Droższa jest nad perły, a wszystkie najmilsze rzeczy twoje nie zrównają się z nią.
Wisdom is more precious than jewels and nothing you desire can compare to her.
16 Przedłużenie dni w prawicy jej, a w lewicy jej bogactwa i zacność.
She has length of days in her right hand; in her left hand are riches and honor.
17 Drogi jej rozkoszne, i wszystkie ścieszki jej spokojne.
Her ways are ways of kindness and all her paths are peace.
18 Drzewem żywota jest tym, którzyby się jej chwycili; a którzy się jej trzymają, są błogosławionymi.
She is a tree of life to those who take hold of it, those who hold on to it are happy.
19 Pan mądrością ugruntował ziemię, a roztropnością umocnił niebiosa.
By wisdom Yahweh founded the earth, by understanding he established the heavens.
20 Umiejętnością jego rozstąpiły się przepaści, a obłoki rosą kropią.
By his knowledge the depths broke open and the clouds dropped their dew.
21 Synu mój! niech to nie odstępuje od oczów twych: strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
My son, keep sound judgment and discernment, and do not lose sight of them.
22 I będą żywotem duszy twojej, a ozdobą szyi twojej.
They will be life to your soul and an adornment of favor to wear around your neck.
23 Tedy będziesz chodził bezpiecznie droga twoją, a noga twoja nie potknie się.
Then you will walk on your way in safety and your foot will not stumble;
24 Jeźli się układziesz, nie będziesz się lękał; a gdy się uspokoisz, wdzięczny będzie sen twój.
when you lie down, you will not be afraid; when you lie down, your sleep will be sweet.
25 Nie ulękniesz się strachu nagłego, ani spustoszenia bezbożników, gdy przyjdzie.
Do not be afraid of sudden terror or devastation caused by the wicked, when it comes,
26 Albowiem Pan będzie ufaniem twojem, a nogi twojej będzie strzegł od samołówki.
for Yahweh will be on your side and will keep your foot from being caught in a trap.
27 Nie zbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy cię na to stanie, abyś dobrze czynił.
Do not withhold good from those who deserve it, when it is in your power to act.
28 Nie mów bliźniemu twemu: Idź, a wróć się, a jutroć dam; gdyż to masz u siebie.
Do not say to your neighbor, “Go, and come again, and tomorrow I will give it,” when you have the money with you.
29 Nie knuj złego przeciwko bliźniemu twemu, gdyż on z tobą dowiernie mieszka.
Do not make a plan to harm your neighbor— the one who lives close and trusts you.
30 Nie wadź się z człowiekiem bez przyczyny, jeźliżeć nic złego nie wyrządził.
Do not argue with a person without a reason, when he has done nothing to harm you.
31 Nie zajrzyj mężowi gwałt czyniącemu, a nie obieraj żadnej drogi jego.
Do not envy a violent person or choose any of his ways.
32 Albowiem przewrotny jest obrzydliwością przed Panem; ale z szczerymi tajemnica jego;
For the devious person is detestable to Yahweh, but he brings the upright person into his confidence.
33 Przeklęstwo Pańskie jest w domu niezbożnika; ale przybytkowi sprawiedliwych błogosławi,
The curse of Yahweh is on the house of the wicked person, but he blesses the home of righteous people.
34 Ponieważ on szydzi z pośmiewców, ale pokornym łaskę daje.
He mocks mockers, but he gives his favor to humble people.
35 Mądrzy dziedzicznie sławę osiędą, ale głupi odniosą zelżywość.
Wise people inherit honor, but fools will be lifted up in their shame.
