Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
Aquí hay más proverbios de Salomón, recopilados por los escribas de Ezequías, rey de Judá.
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
La grandeza de Dios está en las cosas ocultas, mientras que la grandeza de los reyes está en revelar lo desconocido.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
Así como la altura de los cielos y la profundidad de la tierra, el pensamiento de un rey no se puede conocer.
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Quita la escoria de la plata y el platero tendrá plata pura para hacer su trabajo.
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
Quita al malvado de la presencia del rey, y el rey gobernará confiado y con justicia.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
No trates de parecer grande delante del rey, y no finjas para estar entre la gente importante.
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
Porque es mejor que te digan: “Ven aquí arriba”, que ser humillado delante de un noble. Aunque hayas visto algo con tus propios ojos,
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
no corras a tomar acciones legales, porque ¿qué harás al final cuando tu vecino demuestre que estás equivocado y te humille?
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Debate el caso primero con tu vecino, y no traiciones el secreto que otra persona te ha confiado,
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
de lo contrario el que escuche te avergonzará y no podrás recuperarte de tu mala reputación.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
El consejo impartido en el momento correcto es como manzanas de oro con baño de plata.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
La crítica constructiva de los sabios a quien escucha el consejo, es como un anillo de oro y un collar de oro fino.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
El mensajero fiel es un fresco para su maestro, como la nieve fresca en un día caluroso de siega.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
Quien se jacta de un regalo que nunca entrega, es como las nubes y el viento sin lluvia.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
Si eres paciente, podrás persuadir a tu superior, y las palabras suaves pueden derribar la oposición.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
Si hallas dinero, come lo necesario; porque si comes demasiado, te enfermarás.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
No visites la casa de tu vecino con mucha frecuencia, o se cansarán y te aborrecerán.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
Mentir en la corte contra un amigo es como atacarlo con una maza, con una espada o con una lanza.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
Confiar en las personas poco fiables en momentos de dificultad es como comer con un diente partido, o caminar con un pie herido.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
Cantar canciones alegres a quien tiene el corazón quebrantado, es como quitarte el abrigo en un día de frio, o poner vinagre en una herida abierta.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
Si tu enemigo tiene hambre, dale de comer; si tiene sed, dale de beber.
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
Esto hará que se avergüence como si tuviera carbones encendidos sobre su cabeza, y el Señor te recompensara.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
Así como el viento del norte trae la lluvia, las personas calumniadoras hacen enojar.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
Mejor es vivir en un rincón de la azotea, que compartir toda la casa con una mujer conflictiva.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
Las buenas noticias que vienen de un país lejano son como agua fresca para un viajero cansado.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
Los justos que ceden ante los malvados son como una fuente llena de barro, o un pozo contaminado.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
No es bueno comer mucha miel, tampoco desear mucha alabanza.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
Una persona sin dominio propio es como una ciudad expuesta, cuyos muros están agrietados.
