Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner.
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
Take away the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
Don’t exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men;
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
for it is better that it be said to you, “Come up here,” than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
Don’t be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you?
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Debate your case with your neighbor, and don’t betray the confidence of another,
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
Let your foot be seldom in your neighbor’s house, lest he be weary of you, and hate you.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth or a lame foot.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
If your enemy is hungry, give him food to eat. If he is thirsty, give him water to drink;
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
for you will heap coals of fire on his head, and Yahweh will reward you.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
The north wind produces rain; so a backbiting tongue brings an angry face.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
It is better to dwell in the corner of the housetop than to share a house with a contentious woman.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
Like a muddied spring and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
It is not good to eat much honey, nor is it honorable to seek one’s own honor.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.
