Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah, king of Judah, collected.
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
It is the glory of God to conceal a thing; But it is the glory of kings to search out a matter.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
As the heavens for their height, And as the earth for its depth, So is the heart of kings unsearchable!
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Take away the dross from the silver, And there will come forth a vessel for the founder;
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
Take away the wicked man from the presence of the king, And his throne will be established by righteousness.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
Put not thyself forth in the presence of the king, Nor set thyself in the place of the great;
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
For better is it that one should say to thee, “Come up hither!” Than that he should put thee in a lower place, In the presence of the prince whom thine eyes behold.
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
Go not forth hastily to engage in a suit, Lest thou know not what to do in the end of it, When thine adversary hath put thee to shame.
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Maintain thy cause with thine adversary, But reveal not another's secret;
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
Lest he that heareth it put thee to shame, And thy infamy depart not from thee.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
A word spoken in season Is like apples of gold in figured-work of silver.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
As a ring of gold, and an ornament of fine gold, So is a wise reprover to an attentive ear.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
As the cold of snow in the time of harvest, So is a faithful messenger to them that send him; For he refresheth the spirit of his masters.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
As clouds and wind without rain, So is the man that boasteth falsely of giving.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
By long forbearing is a prince appeased; And a soft tongue breaketh bones.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
Hast thou found honey? eat what is sufficient for thee, Lest thou be surfeited with it, and vomit it up.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
Let thy foot be seldom in the house of thy friend, Lest he be surfeited with thee and hate thee.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
A battle-hammer, and a sword, and a sharp arrow, Is the man who beareth false witness against his neighbor.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
As a broken tooth, and a wavering foot, So is trust in an unfaithful man in time of trouble.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
As he that taketh off a garment on a cold day, As vinegar upon nitre, So is he that singeth songs to a heavy heart.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
If thine enemy be hungry, give him bread to eat; And if he be thirsty, give him water to drink;
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
For thou wilt heap coals of fire upon his head, And the LORD will reward thee.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
As the north wind bringeth forth rain, So a backbiting tongue maketh an angry countenance.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
Better is it to dwell in a corner of the housetop, Than with a quarrelsome woman in a large house.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
As cold water to the thirsty, So is good news from a far country.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
As a troubled fountain, and as a corrupted spring, So is a righteous man falling before the wicked.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
To eat much honey is not good; So the search of high things is weariness.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
As a city broken through and without a wall, So is he that hath no rule over his spirit.
