Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
These are also proverbs of Solomon, that men of Hezekiah king of Judah transcribed:
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
The glory of God [is] to hide a thing, And the glory of kings [is] to search out a matter.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
The heavens for height, and the earth for depth, And the heart of kings—[are] unsearchable.
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Take away dross from silver, And a vessel goes forth for the refiner,
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
Take away the wicked before a king, And his throne is established in righteousness.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
Do not honor yourself before a king, And do not stand in the place of the great.
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
For better [that] he has said to you, “Come up here,” Than [that] he humbles you before a noble, Whom your eyes have seen.
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
Do not go forth to strive, hurry, turn, What do you do in its latter end, When your neighbor causes you to blush?
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Plead your cause with your neighbor, And do not reveal the secret counsel of another,
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
Lest the hearer put you to shame, And your evil report not turn back.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
Apples of gold in imagery of silver, [Is] the word spoken at its fit times.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
A ring of gold, and an ornament of pure gold, [Is] the wise reprover to an attentive ear.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
As a vessel of snow in a day of harvest, [So is] a faithful ambassador to those sending him, And he refreshes the soul of his masters.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
Clouds and wind without rain, [Is] a man boasting himself in a false gift.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
A ruler is persuaded by long-suffering, And a soft tongue breaks a bone.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
You have found honey—eat your sufficiency, Lest you are satiated [with] it, and have vomited it.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
Withdraw your foot from your neighbor’s house, Lest he is satiated [with] you, and has hated you.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
A maul, and a sword, and a sharp arrow, [Is] the man testifying a false testimony against his neighbor.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
A bad tooth, and a tottering foot, [Is] the confidence of the treacherous in a day of adversity.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
Whoever is taking away a garment in a cold day, [Is as] vinegar on natron, And a singer of songs on a sad heart.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
If he who is hating you hungers, cause him to eat bread, And if he thirsts, cause him to drink water.
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
For you are putting coals on his head, And YHWH gives repayment to you.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
A north wind brings forth rain, And a secret tongue—indignant faces.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
Better to sit on a corner of a roof, Than [with] a woman of contentions, and a house of company.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
[As] cold waters for a weary soul, So [is] a good report from a far country.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
A spring troubled, and a fountain corrupt, [Is] the righteous falling before the wicked.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
The eating of much honey is not good, Nor a searching out of one’s own honor—honor.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
A city broken down without walls, [Is] a man without restraint over his spirit!
