Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
Also these are the proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah the king of Judah have collected.
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
It is the honor of God to conceal a thing; but the honor of kings is to search out a matter.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
As are the heavens for height, and the earth is for depth, so should the heart of kings be unsearchable.
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Take away the dross from the silver, and there will come forth a vessel for the melter.
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
Take away the wicked from before the king, and his throne will be firmly established in righteousness.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
Do not glorify thyself in the presence of the king, and force thyself not into the place of great men;
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
For better it is that it be said unto thee, “Come up hither,” than that thou shouldst be put lower in the presence of the prince, which thy own eyes have [often] seen.
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
Do not proceed to a contest hastily, lest [thou know not] what thou wilt have to do at its end, when thy neighbor hath put thee to confusion.
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Carry on thy cause with thy neighbor; but lay not open the secret of another:
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
Lest he that heareth it put thee to shame, and thy infamy never be removed.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
Like apples of gold among figures of silver is a word spoken in a proper manner.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
As an earring of gold, and a pendant of fine gold, so is a wise reprover toward an ear that listeneth.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
As the cooling of snow on a harvest-day, so is a faithful messenger to those that send him; for he refresheth the soul of his master.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
Like clouds and wind without rain, so is a man that vaunteth falsely of a gift.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaketh bones.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
Hast thou found honey: eat so much as is sufficient for thee: lest thou consume too much of it, and have to vomit it forth.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
Make thy foot scarce in the house of thy friend: lest he have too much of thee, and so hate thee.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
A battle-axe, and a sword, and a sharpened arrow is a man that testifieth as a false witness against his neighbor.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
Like a broken tooth and a foot out of joint, is confidence in a treacherous man in a time of distress.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
[As] he that taketh off his garment on a cold day, [as] vinegar is upon natron: so is he that singeth songs before an unhappy heart.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
If thy enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink;
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
For though thou gatherest coals of fire upon his head, yet will the Lord repay it unto thee.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
The north wind bringeth forth rain: so doth secret talking, angry countenances.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
It is better to dwell in the corner of a roof, than with a quarrelsome woman even in a roomy house.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
As cold water is to a fainting soul, so are good news from a far-off country.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
Like a turbid spring and a corrupt fountain, is a righteous man that giveth way before the wicked.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
To eat too much honey is not good: so is it honor to set a limit to men's honor.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
Like a city that is broken in, and is without walls: so is the man that hath no control over his spirit.
