Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
These are also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah transcribed.
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
It is the glory of God to conceal a thing; but the glory of kings is to search out a thing.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
The heavens for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Take away the dross from the silver, and there cometh forth a vessel for the refiner:
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
Put not thyself forward in the presence of the king, and stand not in the place of the great;
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
for better it is that it be said unto thee, Come up hither, than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince whom thine eyes see.
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
Go not forth hastily to strive, lest [thou know not] what to do in the end thereof, when thy neighbour hath put thee to shame.
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Debate thy cause with thy neighbour, but reveal not the secret of another;
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
lest he that heareth [it] disgrace thee, and thine evil report turn not away.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
[As] apples of gold in pictures of silver, is a word spoken in season.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
An ear-ring of gold, and an ornament of fine gold, is a wise reprover upon an attentive ear.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
As the cold of snow in the time of harvest, [so] is a faithful messenger to them that send him: for he refresheth the soul of his masters.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
Clouds and wind without rain, [so] is a man that boasteth himself of a false gift.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
By long forbearing is a ruler persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
Hast thou found honey? Eat so much as is sufficient for thee, lest thou be surfeited therewith, and vomit it.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
Let thy foot be seldom in thy neighbour's house; lest he be weary of thee and hate thee.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
A maul, and a sword, and a sharp arrow, is a man that beareth false witness against his neighbour.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
A broken tooth, and a tottering foot, is confidence in an unfaithful [man] in the day of trouble.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
[As] he that taketh off a garment in cold weather, [and as] vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to a sad heart.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
If thine enemy be hungry, give him bread to eat; and if he be thirsty, give him water to drink:
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
for thou shalt heap coals of fire upon his head, and Jehovah shall reward thee.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
The north wind bringeth forth rain, and the angry countenance a backbiting tongue.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
It is better to dwell in a corner of the housetop, than with a contentious woman, and a house in common.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
[As] cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
A troubled fountain, and a defiled well, is a righteous [man] that giveth way before the wicked.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
It is not good to eat much honey; and to search into weighty matters is [itself] a weight.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
He that hath no rule over his own spirit is [as] a city broken down, without walls.
