Przysłów 25
1 Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.
These are more wise sayings of Solomon, copied out by the men of Hezekiah, king of Judah.
2 Sława to Boża, taić sprawę; ale sława królów, wywiadywać się rzeczy.
It is the glory of God to keep a thing secret: but the glory of kings is to have it searched out.
3 Wysokość niebios, i głębokość ziemi, i serce królów nie są doścignione.
The heaven is high and the earth is deep, and the hearts of kings may not be searched out.
4 Odejm zużelicę od srebra, a wynijdzie odlewającemu naczynie kosztowne.
Take away the waste from silver, and a vessel will come out for the silver-worker.
5 Odejm niezbożnika od oblicza królewskiego, a umocni się w sprawiedliwości stolica jego.
Take away evil-doers from before the king, and the seat of his power will be made strong in righteousness.
6 Nie udawaj się za zacnego przed królem, a na miejscu wielmożnych nie stawaj;
Do not take glory for yourself before the king, and do not put yourself in the place of the great:
7 Bo lepiej jest, iż ci rzeką: Postąp sam: a niżeliby cię zniżyć miano przed księciem; co widują oczy twoje.
For it is better to have it said to you, Come up here; than for you to be put down in a lower place before the ruler.
8 Nie pokwapiaj się do swaru, byś snać na ostatek nie wiedział, co masz czynić, gdyby cię zawstydził bliźni twój.
Do not be quick to go to law about what you have seen, for what will you do in the end, when your neighbour has put you to shame?
9 Prowadź do końca sprawę swoję z przyjacielem twoim, a tajemnicy drugiego nie objawiaj;
Have a talk with your neighbour himself about your cause, but do not give away the secret of another:
10 By cię snać nie zelżył ten, co cię słucha, a niesława twoja zostałaby na tobie.
Or your hearer may say evil of you, and your shame will not be turned away.
11 Jakie jest jabłko złote z wyrzezaniem srebrnem, takieć jest słowo do rzeczy powiedziane.
A word at the right time is like apples of gold in a network of silver.
12 Ten, który mądrze napomina, jest u tego, co słucha, jako nausznica złota, i klejnot z szczerego złota.
Like a nose-ring of gold and an ornament of the best gold, is a wise man who says sharp words to an ear ready to give attention.
13 Jako zimno śnieżne czasu żniwa: tak poseł wierny tym, którzy go posyłają; bo dusze panów swych ochładza.
As the cold of snow in the time of grain-cutting, so is a true servant to those who send him; for he gives new life to the soul of his master.
14 Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu.
As clouds and wind without rain, so is one who takes credit for an offering he has not given.
15 Książę cierpliwością bywa zmiękczony, a język łagodny kości łamie.
A judge is moved by one who for a long time undergoes wrongs without protest, and by a soft tongue even bone is broken.
16 Znajdzieszli miód, jedzże, ileć potrzeba, by snać objadłszy się go nie zwrócił.
If you have honey, take only as much as is enough for you; for fear that, being full of it, you may not be able to keep it down.
17 Powściągnij nogę twoję od domu bliźniego twego, by snać będąc ciebie syt, nie miał cię w nienawiści.
Let not your foot be frequently in your neighbour's house, or he may get tired of you, and his feeling be turned to hate.
18 Każdy, kto mówi fałszywe świadectwo przeciw bliźniemu swemu, jest jako młot, i miecz, i strzała ostra.
One who gives false witness against his neighbour is a hammer and a sword and a sharp arrow.
19 Ufność w człowieku przewrotnym jest w dzień ucisku jako ząb wyłamany i noga wywiniona.
Putting one's faith in a false man in time of trouble is like a broken tooth and a shaking foot.
20 Jako ten, który zewłoczy odzienie czasu zimy, albo leje ocet na saletrę, taki jest ten, który śpiewa pieśni sercu smutnemu.
Like one who takes off clothing in cold weather and like acid on a wound, is he who makes melody to a sad heart.
21 Jeźliżeby łaknął ten, co cię nienawidzi, nakarm go chlebem; a jeźliby pragnął, daj mu się napić wody;
If your hater is in need of food, give him bread; and if he is in need of drink, give him water:
22 Bo węgle rozpalone zgromadzisz na głowę jego, a Pan ci nagrodzi.
For so you will put coals of fire on his head, and the Lord will give you your reward.
23 Jako wiatr północny deszcz przynosi: tak przynosi twarz gniewliwą język uszczypliwy.
As the north wind gives birth to rain, so is an angry face caused by a tongue saying evil secretly.
24 Lepiej mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
It is better to be living in an angle of the house-top, than with a bitter-tongued woman in a wide house.
25 Jako woda chłodna duszy pragnącej: tak wieść dobra z ziemi dalekiej.
As cold water to a tired soul, so is good news from a far country.
26 Jako źródło nogami pomącone, albo zdrój zepsuty: tak sprawiedliwy, który upada przed niezbożnym.
Like a troubled fountain and a dirty spring, is an upright man who has to give way before evil-doers.
27 Jako jeść wiele miodu nie jest rzecz dobra: tak szukanie własnej sławy jest niesławne.
It is not good to take much honey: so he who is not looking for honour will be honoured.
28 Mąż, który nie ma mocy nad duchem swoim, jest jako miasto rozwalone bez muru.
He whose spirit is uncontrolled is like an unwalled town which has been broken into.
