Przysłów 24
1 Nie naśladuj ludzi złych, ani żądaj przebywać z nimi;
[My] son, envy not bad men, nor desire to be with them.
2 Albowiem serce ich myśli o drapiestwie, a wargi ich mówią o uciśnieniu.
For their heart meditates falsehoods, and their lips speak mischiefs.
3 Mądrością bywa dom zbudowany, a roztropnością umocniony.
A house is built by wisdom, and is set up by understanding.
4 Zaiste przez umiejętność komory napełnione bywają wszelakiemi bogactwami kosztownemi i wdzięcznemi.
By discretion the chambers are filled with all precious and excellent wealth.
5 Człowiek mądry mocny jest, a mąż umiejętny przydaje siły.
A wise man is better than a strong man; and a man who has prudence than a large estate.
6 Albowiem przez mądrą radę zwiedziesz bitwę, a wybawienie przez mnóstwo radców mieć będziesz.
War is carried on with generalship, and aid is supplied to the heart of a counsellor.
7 Wysokie są głupiemu mądrości; w bramie nie otworzy ust swoich.
Wisdom and good understanding are in the gates of the wise: the wise turn not aside from the mouth of the Lord,
8 Kto myśli źle czynić, tego złośliwym zwać będą.
but deliberate in council. Death befalls uninstructed [men].
9 Zła myśl głupiego jest grzechem, a pośmiewca jest obrzydliwością ludzką.
The fools also dies in sins; and uncleanness [attaches] to a pestilent man.
10 Jeźli będziesz gnuśnym, tedy w dzień ucisku słaba będzie siła twoja.
He shall be defiled in the evil day, and in the day of affliction, until he be utterly consumed.
11 Wybawiaj pojmanych na śmierć; a od tych, którzy idą na stracenie, nie odwracaj się.
Deliver them that are led away to death, and redeem them that are appointed to be slain; spare not [your help].
12 Jeźli rzeczesz: Otośmy o tem nie wiedzieli; izali ten, który waży serca, nie rozumie? a ten, który strzeże duszy twojej, nie rozezna? i nie odda człowiekowi według uczynków jego?
But if you should say, I know not this man; know that the Lord knows the hearts of all; and he that formed breath for all, he knows all things, who renders to every man according to his works.
13 Jedz miód, synu mój! bo dobry, i plastr słodki podniebieniu twemu;
[My] son, eat honey, for the honeycomb is good, that your throat may be sweetened.
14 Tak umiejętność mądrości duszy twojej, jeźliże ją znajdziesz; onać będzie nagrodą, a nadzieja twoja nie będzie wycięta.
Thus shall you perceive wisdom in your soul: for if you find it, your end shall be good, and hope shall not fail you.
15 Nie czyń zasadzki, niezbożniku! na przybytek sprawiedliwego, a nie przeszkadzaj odpocznieniu jego.
Bring not an ungodly man into the dwelling of the righteous: neither be deceived by the feeding of the belly.
16 Bo choć siedm kroć upada sprawiedliwy, przecie zaś powstaje; ale niezbożni wpadną w nieszczęście.
For a righteous man will fall seven times, and rise [again]: but the ungodly shall be without strength in troubles.
17 Gdy upadnie nieprzyjaciel twój, nie ciesz się; i gdy się potknie, niech się nie raduje serce twoje;
If your enemy should fall, rejoice not over him, neither be elated at his overthrow.
18 Aby snać nie ujrzał Pan, a nie podobałoby się to w oczach jego, i odwróciłby od niego gniew swój na cię.
For the Lord will see [it], and it will not please him, and he will turn away his wrath from him.
19 Nie gniewaj się dla złośników, ani się udawaj za niepobożnymi;
Rejoice not in evil-doers, neither be envious of sinners.
20 Boć nie weźmie złośnik nagrody; pochodnia niepobożnych zgaśnie.
For the evil man shall have no posterity: and the light of the wicked shall be put out.
21 Synu mój! bój się Pana i króla, a z niestatecznymi nie mięszaj się;
[My] son, fear God and the king; and do not disobey either of them.
22 Boć znagła powstanie zginienie ich, a upadek obydwóch któż wie?
For they will suddenly punish the ungodly, and who can know the vengeance [inflicted] by both?
23 I toć też mądrym należy: wzgląd mieć na osobę u sądu, nie dobra.
And this thing I say to you that are wise [for you] to learn: It is not good to have respect of persons in judgement.
24 Tego, który mówi niepobożnemu; Jesteś sprawiedliwy, będą ludzie przeklinać, a narody się nim brzydzić będą.
He that says of the ungodly, He is righteous, shall be cursed by peoples, and hateful amongst the nations.
25 Ale którzy go karzą, szczęśliwi będą, a przyjdzie na nich błogosławieństwo każdego dobrego.
But they that reprove [him] shall appear more excellent, and blessing shall come upon them;
26 Pocałują wargi tego, co mówi słowa prawdziwe.
and [men] will kiss lips that answer well.
27 Rozrządź na polu robotę twoję, a sprawuj pilnie rolę swoję; a potem będziesz budował dom twój.
Prepare your works for [your] going forth, and prepare yourself for the field; and come after me, and you shall rebuild your house.
28 Nie bądź świadkiem lekkomyślnym przeciw bliźniemu swemu, ani czyń łagodnych namów wargami swemi.
Be not a false witness against your [fellow] citizen, neither exaggerate with your lips.
29 Nie mów: Jako mi uczynił, tak mu uczynię; oddam mężowi temu według uczynku jego.
Say not, As he has treated me, so will I treat him, and I will avenge myself on him for that wherein he has injured me.
30 Szedłem przez pole męża leniwego a przez winnicę człowieka głupiego;
A foolish man is like a farm, and a senseless man is like a vineyard.
31 A oto porosła wszędzie ostem; pokrzywy wszystko pokryły, a płot kamienny jej rozwalił się.
If you let him alone, he will altogether remain barren and covered with weeds; and he becomes destitute, and his stone walls are broken down.
32 Co ja ujrzawszy złożyłem to do serca mego, a widząc to wziąłem to ku przestrodze.
Afterwards I reflected, I looked that I might receive instruction.
33 Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, abyś odpoczywał;
[The sluggard says, ]I slumber a little, and I sleep a little, and for a little while I fold my arms across [my] breast.
34 A wtem ubóstwo twoje przyjdzie jako podróżny, a niedostatek twój jako mąż zbrojny.
But if you do this, your poverty will come speedily; and your lack like a swift courier.
