Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
Cuando te sientas a comer con una regla, considera con diligencia lo que tienes delante;
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
poner un cuchillo en la garganta si eres un hombre dado al apetito.
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
No estés deseoso de sus delicias, ya que son alimentos engañosos.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
No te canses de ser rico. En tu sabiduría, muestra moderación.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
¿Por qué pones tus ojos en lo que no es? Porque ciertamente le salen alas como a un águila y vuela en el cielo.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
No comas la comida de quien tiene un ojo tacaño, y no anhelan sus delicias,
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
pues mientras piensa en el costo, así es. “¡Come y bebe!”, te dice, pero su corazón no está contigo.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
Vomitarás el bocado que has comido y desperdiciar tus agradables palabras.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
No hables al oído de un tonto, porque despreciará la sabiduría de tus palabras.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
No muevas el antiguo mojón. No invadan los campos de los huérfanos,
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
para su Defensor es fuerte. Él defenderá su caso contra ti.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Aplica tu corazón a la instrucción, y tus oídos a las palabras del conocimiento.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
No retengas la corrección de un niño. Si lo castigas con la vara, no morirá.
Castígalo con la vara, y salvar su alma del Seol. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
Hijo mío, si tu corazón es sabio, entonces mi corazón se alegrará, incluso el mío.
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
Sí, mi corazón se alegrará cuando tus labios dicen lo que es correcto.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Que tu corazón no envidie a los pecadores, sino que teman a Yahvé todo el día.
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
Ciertamente, hay una esperanza futura, y tu esperanza no será cortada.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Escucha, hijo mío, y sé sabio, ¡y mantener tu corazón en el camino correcto!
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
No te encuentres entre los que beben demasiado vino, o los que se atiborran de carne;
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
porque el borracho y el glotón se volverán pobres; y la somnolencia los viste de harapos.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Escucha a tu padre que te dio la vida, y no desprecies a tu madre cuando sea vieja.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Compra la verdad y no la vendas. Consigue sabiduría, disciplina y comprensión.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
El padre de los justos tiene una gran alegría. Quien engendra un hijo sabio se deleita en él.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
¡Que se alegren tu padre y tu madre! ¡Que se alegre la que te parió!
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
Hijo mío, dame tu corazón; y que tus ojos se mantengan en mis caminos.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
Para una prostituta es un pozo profundo; y una esposa caprichosa es un pozo estrecho.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
Sí, está al acecho como un ladrón, y aumenta los infieles entre los hombres.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
¿Quién se lamenta? ¿Quién tiene pena? ¿Quién tiene conflictos? ¿Quién tiene quejas? ¿Quién tiene moretones innecesarios? ¿Quién tiene los ojos inyectados en sangre?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
Los que se quedan mucho tiempo en el vino; los que van a buscar vino mezclado.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
No mires el vino cuando está rojo, cuando brilla en la taza, cuando baja sin problemas.
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
Al final, muerde como una serpiente, y envenena como una víbora.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Tus ojos verán cosas extrañas, y tu mente imaginará cosas confusas.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
Sí, serás como el que se acuesta en medio del mar, o como el que se acuesta encima de los aparejos:
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
“¡Me golpearon, y no me hirieron! ¡Me golpean y no lo siento! ¿Cuándo me despertaré? Puedo hacerlo de nuevo. Buscaré más”.
