Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ ponde modum.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
