Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
When thou sittest to eat with a ruler, Consider well what is before thee;
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
For thou wilt put a knife to thy throat, If thou art a man given to appetite!
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
Long not for his dainties. For they are deceitful meat.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Toil not to become rich; Cease from this, thy wisdom.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
Wilt thou let thine eyes fly toward them? They are gone! For riches truly make to themselves wings; They fly away like the eagle toward heaven.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Eat not the bread of him that hath an evil eye, And long not for his dainties;
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
For as he thinketh in his heart, so is he. “Eat and drink!” saith he to thee; But his heart is not with thee.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
The morsel, which thou hast eaten, thou shalt vomit up; And thou wilt have thrown away thy sweet words.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Speak not in the ears of a fool; For he will despise the wisdom of thy words.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Remove not the ancient landmark, And enter not into the fields of the fatherless!
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
For their avenger is mighty; He will maintain their cause against thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Apply thy heart to instruction, And thine ears to the words of knowledge.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not correction from a child; If thou beat him with the rod, he will not die.
Beat him thyself with the rod, And thou shalt rescue him from the underworld. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
My son, if thy heart be wise, My heart shall rejoice, even mine;
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
Yea, my reins shall exult, When thy lips speak right things.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thy heart envy sinners, But continue thou in the fear of the LORD all the day long;
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
For surely there shall be a reward, And thine expectation shall not be cut off.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Hear thou, my son, and be wise; And let thy heart go forward in the way!
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Be not thou among winebibbers, And riotous eaters of flesh;
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
For the drunkard and the glutton shall come to poverty, And drowsiness will clothe a man with rags.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Hearken to thy father, who begat thee, And despise not thy mother when she is old.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Buy the truth, and sell it not; Buy wisdom and instruction and understanding.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
The father of a righteous man shall greatly rejoice; Yea, he who begetteth a wise child shall have joy in him.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Let thy father and thy mother have joy; Yea, let her that bore thee rejoice!
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
My son, give me thy heart, And let thine eyes observe my ways!
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a harlot is a deep ditch; Yea, a strange woman is a narrow pit.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
Like a robber she lieth in wait, And increaseth the treacherous among men.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Who hath woe? Who hath sorrow? Who contentions? Who anxiety? Who wounds without cause? Who dimness of eyes?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
They that tarry long at the wine; They that go in to seek mixed wine.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Look not thou upon the wine when it is red, When it sparkleth in the cup, When it goeth down smoothly.
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
At the last it biteth like a serpent, And stingeth like an adder.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Thine eyes will look upon strange women, And thy heart will utter perverse things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
Yea, thou shalt be as one that lieth down in the midst of the sea, And as one that lieth down upon the top of a mast.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
They have stricken me [[shalt thou say]], —I suffered no pain! They have beaten me, —I felt it not! When shall I awake? I will seek it yet again.
