Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
When thou sittest to eat with a ruler, consider diligently what is before thee:
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
For thou puttest a knife to thy throat, if thou be a man of a craving desire.
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
Do not long for his savory meats; they are deceitful food.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Fatigue thyself not to become rich; because thou hast understanding, forbear.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
When thou lettest merely thy eyes fly over it, it is no more: for it will ever make itself wings: like an eagle will it fly toward heaven.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Eat not the bread of a man with an evil eye, and do not long for his savory meats;
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
For as though there were a division in his soul, so doth he act: Eat and drink, saith he to thee; but his heart is not with thee.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
Thy morsel which thou hast eaten must thou spit out, and thou hast wasted thy pleasant words.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Speak not before the ears of a fool; for he will despise the intelligence of thy words.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Remove not the ancient landmark, and into the fields of the fatherless must thou not enter;
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
For their redeemer is strong; he will indeed plead their cause with thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Apply thy heart unto instruction, and thy ears to the sayings of knowledge.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not from a lad correction; for if thou beat him with the rod, he will not die.
Thou wilt indeed beat him with the rod; but thou wilt deliver his soul from perdition. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
My son, If thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
And my reins shall exult when thy lips speak what is equitable.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thy heart be envious against sinners; but [remain] in the fear of the lord all the time.
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
For surely there is a future, and thy hope will not be cut off.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Hear thou, my son, and become wise, and guide thy heart on the right way.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Be not among those that drink wine immoderately, among those that over-indulge in eating flesh:
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
For the drunkard and the glutton will come to poverty; and drowsiness clotheth a man in rags.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Hearken unto thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother although she be old.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Buy the truth and sell it not; [also] wisdom, and instruction, and understanding.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
The father of the righteous will be greatly glad, and he that begetteth a wise child will have joy through him.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Let [then] thy father and thy mother rejoice, and let her that hath born thee be glad.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
Give, my son, thy heart unto me, and let thy eyes watch my ways.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a harlot is a deep ditch, and a strange woman is a narrow well.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
She also lieth in wait like a robber, and she increaseth the treacherous among men.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Who hath woe? who hath sorrow? who hath quarrels? who hath complaints? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
They that tarry late over the wine: they that come to seek for mixed drink.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Do not look on the wine when it looketh red, when it giveth its color in the cup, when it glideth down so readily.
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
At the last it will bite like a serpent, and like a basilisk will it sting.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Thy eyes will see strange forms, and thy heart will speak perverse things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
And thou wilt be like one that lieth down in the heart of the sea, or as he that lieth on the top of a mast.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
“They smote me, [but] I suffered no pain; they struck me hard, [but] I felt it not: when shall I awake? I will continue to seek it again.”
