Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
When thou sittest to eat with a ruler, consider well him that is before thee;
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful food.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
Wilt thou set thine eyes upon it? it is gone; for riches certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties;
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
For as one that hath reckoned within himself, so is he: 'Eat and drink', saith he to thee; but his heart is not with thee.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Speak not in the ears of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless;
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
For their Redeemer is strong; He will plead their cause with thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not correction from the child; for though thou beat him with the rod, he will not die.
Thou beatest him with the rod, and wilt deliver his soul from the nether-world. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine;
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
Yea, my reins will rejoice, when thy lips speak right things.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thy heart envy sinners, but be in the fear of the LORD all the day;
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
For surely there is a future; and thy hope shall not be cut off.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh;
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness shall clothe a man with rags.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Hearken unto thy father that begot thee, and despise not thy mother when she is old.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
The father of the righteous will greatly rejoice; and he that begetteth a wise child will have joy of him.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Let thy father and thy mother be glad, and let her that bore thee rejoice.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a harlot is a deep ditch; and an alien woman is a narrow pit.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
She also lieth in wait as a robber, and increaseth the faithless among men.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Who crieth: 'Woe'? who: 'Alas'? who hath contentions? who hath raving? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it glideth down smoothly;
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
At the last it biteth like a serpent, and stingeth like a basilisk.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter confused things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
'They have struck me, and I felt it not, they have beaten me, and I knew it not; when shall I awake? I will seek it yet again.'
