Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.
Thou shalt smite him with the rodde, and shalt deliuer his soule from hell. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.
