Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
When thou shalt sit to eat with a prince, consider diligently what is set before thy face.
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
And put a knife to thy throat, if it be so that thou have thy soul in thy own power.
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
Be not desirous of his meats, in which is the bread of deceit.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
Labour not to be rich: but set bounds to thy prudence.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
Lift not up thy eyes to riches which thou canst not have: because they shall make themselves wings like those of an eagle, and shall fly towards heaven.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Eat not with an envious man, and desire not his meats:
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
Because like a soothsayer, and diviner, he thinketh that which he knoweth not. Eat and drink, will he say to thee: and his mind is not with thee.
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
The meats which thou hadst eaten, thou shalt vomit up: and shalt loose thy beautiful words.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Speak not in the ears of fools: because they will despise the instruction of thy speech.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Touch not the bounds of little ones: and enter not into the field of the fatherless:
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
For their near kinsman is strong: and he will judge their cause against thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Let thy heart apply itself to instruction: and thy ears to words of knowledge.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Withhold not correction from a child: for if thou strike him with the rod, he shall not die.
Thou shalt beat him with the rod, and deliver his soul from hell. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
My son, if thy mind be wise, my heart shall rejoice with thee:
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
And my reins shall rejoice, when thy lips shall speak what is right.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thy heart envy sinners: but be thou in the fear of the Lord all the day long:
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
Because thou shalt have hope in the latter end, and thy expectation shall not be taken away.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Hear thou, my son, and be wise: and guide thy mind in the way.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Be not in the feasts of great drinkers, nor in their revellings, who contribute flesh to eat:
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
Because they that give themselves to drinking, and that club together shall be consumed; and drowsiness shall be clothed with rags.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Hearken to thy father, that beget thee: and despise not thy mother when she is old.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
Buy truth, and do not sell wisdom, and instruction, and understanding.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
The father of the just rejoiceth greatly: he that hath begotten a wise son, shall have joy in him.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Let thy father, and thy mother be joyful, and let her rejoice that bore thee.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
My son, give me thy heart: and let thy eyes keep my ways.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a harlot is a deep ditch: and a strange woman is a narrow pit.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
She lieth in wait in the way as a robber, and him whom she shall see unwary, she will kill.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Who hath woe? whose father hath woe? who hath contentions? who falls into pits? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
Surely they that pass their time in wine, and study to drink of their cups.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
Look not upon the wine when it is yellow, when the colour thereof shineth in the glass: it goeth in pleasantly,
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
But in the end, it will bite like a snake, and will spread abroad poison like a basilisk.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Thy eyes shall behold strange women, and thy heart shall utter perverse things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
And thou shalt be as one sleeping in the midst of the sea, and as a pilot fast asleep, when the stern is lost.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
And thou shalt say: They have beaten me, but I was not sensible of pain: they drew me, and I felt not: when shall I awake, and find wine again?
