Przysłów 23
1 Gdy siądziesz, abyś jadł z panem, uważaj pilnie, kto jest przed tobą;
If thou sit to sup at the table of a prince, consider attentively the things set before thee:
2 Inaczej wraziłbyś nóż w gardło swoje, jeźlibyś był chciwy pokarmu.
and apply thine hand, knowing that it behoves thee to prepare such [meats]: but if thou art very insatiable,
3 Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym.
desire not his provisions; for these belong to a false life.
4 Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.
If thou art poor, measure not thyself with a rich man; but refrain thyself in thy wisdom.
5 I miałżebyś obrócić oczy twoje na bogactwo, które prędko niszczeje? bo sobie uczyni skrzydła podobne orlim, i uleci do nieba.
If thou shouldest fix thine eye upon him, he will disappear; for wings like an eagle's are prepared for him, and he returns to the house of his master.
6 Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, a nie żądaj łakoci jego.
Sup not with an envious man, neither desire thou his meats:
7 Albowiem jako on ciebie waży w myśli swej, tak ty waż pokarm jego. Mówić: Jedz i pij, ale serce jego nie jest z tobą.
so he eats and drinks as if any one should swallow a hair, and do not bring him in to thyself, nor eat thy morsel with him:
8 Sztuczkę twoję, którąś zjadł, zwrócisz, a utracisz wdzięczne słowa twoje.
for he will vomit it up, and spoil thy fair words.
9 Przed głupim nie mów; albowiem wzgardzi roztropnością powieści twoich.
Say nothing in the ears of a fool, lest at any time he sneer at thy wise words.
10 Nie przenoś granicy starej, a na rolę sierotek nie wchodź.
Remove not the ancient landmarks; and enter not upon the possession of the fatherless:
11 Bo obrońca ich możny; onci się podejmuje sprawy ich przeciwko tobie.
for the Lord is their redeemer; he is mighty, and will plead their cause with thee.
12 Obróć do nauki serce twoje, a uszy twoje do powieści umiejętności.
Apply thine heart to instruction, and prepare thine ears for words of discretion.
13 Nie odejmuj od młodego karności; bo jeźli go ubijesz rózgą, nie umrze.
Refrain not from chastening a child; for if thou beat him with the rod, he shall not die.
For thou shalt beat him with the rod, and shalt deliver his soul from death. (Sheol h7585)
15 Synu mój! będzieli mądre serce twoje, będzie się weseliło serce moje, serce moje we mnie;
Son, if thy heart be wise, thou shalt also gladden my heart;
16 I rozweselą się nerki moje, gdy będą mówiły wargi twoje, co jest prawego.
and thy lips shall converse with my lips, if they be right.
17 Niech nie zajrzy serce twoje grzesznikom; ale raczej chodż w bojańni Pańskiej na każdy dzień;
Let not thine heart envy sinners: but be thou in the fear of the Lord all the day.
18 Bo iż jest zapłata, przeto nadzieja twoja nie będzie wykorzeniona.
For if thou shouldest keep these things, thou shalt have posterity; and thine hope shall not be removed.
19 Słuchaj, synu mój! a bądź mądry, i nawiedź na drogę serce twoje.
Hear, [my] son, and be wise, and rightly direct the thoughts of thine heart.
20 Nie bywaj między pijanicami wina, ani między żarłokami mięsa;
Be not a wine-bibber, neither continue long at feasts, and purchases of flesh:
21 Boć pijanica i żarłok zubożeje, a ospały w łatach chodzić będzie.
for every drunkard and whoremonger shall be poor; and every sluggard shall clothe himself with tatters and ragged garments.
22 Słuchaj ojca twego, który cię spłodził, a nie pogardzaj matką twoją, gdy się zstarzeje.
Hearken, [my] son, to thy father which begot thee, and despise not [thy mother] because she is grown old.
23 Kupuj prawdę, a nie sprzedawaj jej; kupuj mądrość, umiejętność i rozum.
24 Bardzo się raduje ojciec sprawiedliwego, a kto spłodził mądrego, weseli się z niego.
A righteous father brings up [his children] well; and his soul rejoices over a wise son.
25 Niech się tedy weseli ojciec twój, i matka twoja; i niech się rozraduje rodzicielka twoja.
Let thy father and thy mother rejoice over thee, and let her that bore thee be glad.
26 Synu mój! daj mi serce twoje, a oczy twoje niechaj strzegą dróg moich.
[My] son, give me thine heart, and let thine eyes observe my ways.
27 Bo nierządnica jest dół głęboki, a cudza żona jest studnia ciasna.
For a strange house is a vessel full of holes; and a strange well is narrow.
28 Ona też jako zbojca zasadzki czyni, a zuchwalców między ludźmi rozmnaża.
For such a one shall perish suddenly; and every transgressor shall be cut off.
29 Komu biada? Komu niestety? Komu zwady? Komu krzyk? Komu rany daremne? Komu zapalenie oczów?
Who [has] woe? who trouble? who [has] quarrels? and who vexations and disputes? who [has] bruises without a cause? whose eyes are livid?
30 Tym, którzy siadają na winie; tym, którzy chodzą, szukając przyprawnego wina.
Are not those of them that stay long at wine? [are] not [those] of them that haunt [the places] where banquets are? Be not drunk with wine; but converse with just men, and converse [with them] openly.
31 Nie zapatruj się na wino, gdy się rumieni, i gdy wydaje w kubku łunę swoję, a prosto wyskakuje.
For if thou shouldest set thine eyes on bowls and cups, thou shalt afterwards go more naked than a pestle.
32 Bo na koniec jako wąż ukąsi, a jako żmija uszczknie;
But at last [such a one] stretches himself out as one smitten by a serpent, and venom is diffused through him as by a horned serpent.
33 Oczy twoje patrzyć będą na cudze żony, a serce twe będzie mówiło przewrotności;
Whenever thine eyes shall behold a strange woman, then thy mouth shall speak perverse things.
34 I będziesz jako ten, który leży w pośród morza, a jako ten, który śpi na wierzchu masztu;
And thou shalt lie as in the midst of the sea, and as a pilot in a great storm.
35 Rzeczesz: Ubito mię, a nie stękałem, potłuczono mię, a nie czułem. Gdy się ocucę, udam się zaś do tego.
And thou shalt say, They smote me, and I was not pained; and they mocked me, and I knew it not: when will it be morning, that I may go and seek those with whom I may go in company?
