Przysłów 22
1 Lepsze jest dobre imię, niż bogactwa wielkie; a przyjaźń lepsza, niż srebro i złoto.
A good name is better than many riches. And good esteem is above silver and gold.
2 Bogaty i ubogi spotkali się z sobą; ale Pan jest obydwóch stworzycielem.
The rich and poor have met one another. The Lord is the maker of them both.
3 Ostrożny widząc złe ukrywa się; ale prostacy wprost idąc wpadają w szkodę.
The clever saw evil and hid himself. The innocent continued on and was afflicted with damage.
4 Pokory i bojaźni Pańskiej nagrodą jest bogactwo, i sława i żywot.
The end of moderation is the fear of the Lord, riches and glory and life.
5 Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; kto strzeże duszy swej, oddala się od nich.
Weapons and swords are on the way of the perverse. But he who guards his own soul withdraws far from them.
6 Ćwicz młodego według potrzeby drogi jego; bo gdy się zstarzeje, nie odstąpi od niej.
The proverb is: A youth is close to his way; even when he is old, he will not withdraw from it.
7 Bogaty nad ubogimi panuje; ale ten, co pożycza, sługą bywa tego, który mu pożycza.
The rich rule over the poor. And the borrower is servant to the lender.
8 Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.
Whoever sows iniquity will reap evils, and by the rod of his own wrath he will be consumed.
9 Oko dobrotliwe, toć będzie ubłogosławione; bo udziela chleba swego ubogiemu.
Whoever is inclined to mercy shall be blessed, for from his bread he has given to the poor. Whoever gives gifts will acquire victory and honor. But he carries away the soul of the receiver.
10 Wyrzuć naśmiewcę, a ustanie zwada; owszem uspokoi się swar i pohańbienie.
Cast out the one who ridicules, and conflict will go out with him, and accusations and insults will cease.
11 Kto miłuje czystość serca, a jest wdzięczność w wargach jego, temu król przyjacielem będzie.
Whoever loves cleanness of heart, because of the grace of his lips, will have the king as his friend.
12 Oczy Pańskie strzegą umiejętności; ale przedsięwzięcia przewrotnego podwraca.
The eyes of the Lord watch over knowledge. And the words of the iniquitous are supplanted.
13 Leniwiec mówi: Lew na dworzu, w pośród ulicy bym był zabity.
The lazy one says: “There is a lion outside. I might be slain in the midst of the streets.”
14 Usta obcych niewiast są dół głęboki; na kogo się Pan gniewa, wpadnie tam.
The mouth of a foreign woman is a deep pit; the Lord was angry with him who will fall into it.
15 Głupstwo przywiązane jest do serca młodego; ale rózga karności oddali je od niego.
Foolishness has been bound to the heart of a child, and a rod of discipline shall cause it to flee.
16 Kto ciemięży ubogiego, aby sobie przysporzył, także kto daje bogatemu: pewnie zubożeje.
Whoever slanders the poor, so as to augment his own riches, will give it away to one who is richer, and will be in need.
17 Nakłoń ucha twego, a słuchaj słów mądrych, a serce twoje przyłóż ku nauce mojej;
Incline your ear, and listen to the words of the wise. Then apply your heart to my doctrine.
18 Boć to będzie uciechą, gdy je zachowasz w sercu twojem, gdy będą społem sporządzone w wargach twoich;
It shall be beautiful to you, if you preserve it in your inner self, and it shall overflow from your lips,
19 Aby było w Panu ufanie twoje; oznajmujęć to dziś, a ty tak czyń.
so that your confidence may be in the Lord. Therefore, I also have revealed it to you this day.
20 Izalim ci nie napisał znamienitych rzeczy z strony rad i umiejętności,
Behold, I have written it for you in three ways, and with meditations and knowledge,
21 Abym ci do wiadomości podał pewność powieści prawdziwych, abyś umiał odnosić słowa prawdy tym, którzy cię posłali.
so that I might reveal to you, firmly and with words of truth, in order to respond about these things to those who sent you.
22 Nie odzieraj nędznego, przeto że nędzny jest; ani ubogiego w bramie uciskaj.
Do not act with violence toward the pauper because he is poor. And do not weary the needy at the gate.
23 Albowiem Pan się podejmie sprawy ich, i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
For the Lord will judge his case, and he will pierce those who have pierced his soul.
24 Nie bądź przyjacielem gniewliwemu, a z mężem popędliwym nie obcuj,
Do not be willing to be a friend to an angry man, and do not walk with a furious man,
25 Byś snać nie przywykł ścieszkom jego, a nie włożył sidła na duszę swoję.
lest perhaps you learn his ways, and take up a stumbling block to your soul.
26 Nie bywaj między tymi, którzy ręczą; ani między rękojmiami za długi;
Do not be willing to be with those who certify with their hands, and who offer themselves as a guarantee against debts.
27 Bo jeźlibyś nie miał czem zapłacić, przeczżeby kto miał brać pościel twoją pod tobą?
For if you do not have the means to restore, what reason should there be for him to take the covering from your bed?
28 Nie przenoś starej granicy, którą uczynili ojcowie twoi.
Do not cross beyond the ancient limits that your fathers have set.
29 Widziałżeś męża rątszego w sprawach swoich? Takowyć przed królami staje, a nie staje przed podłymi.
Have you seen a man swift in his work? He shall stand in the sight of kings, and not before those who are disreputable.
