Przysłów 21
1 Serce królewskie jest w ręce Pańskiej jako potoki wód; kędy chce, nakłoni je.
The Lord directs the king's decisions like a stream of water that he sends whichever way he wants.
2 Wszelka droga człowieka prosta jest przed oczyma jego; ale Pan, jest który serca waży.
People think that whatever they do is fine, but the Lord looks at their motives.
3 Czynić sprawiedliwość i sąd, bardziej się Panu podoba, niżeli ofiara.
Doing what's right and fair pleases the Lord more than sacrifices.
4 Wyniosłość oczu i nadętość serca, i oranie niepobożnych są grzechem.
Pride and arrogance are the sins the wicked live by.
5 Myśli pracowitego pewne dostatki przynoszą; ale każdego skwapliwego przynoszą pewną nędzę.
Those who plan ahead and work hard will have plenty, while those who act rashly end up poor.
6 Zebrane skarby językiem kłamliwym są marnością pomijającą tych, którzy szukają śmierci.
Money made by lies is like smoke in the wind—a chase that ends in death.
7 Drapiestwo niezbożnych potrwoży ich; bo nie chcieli czynić to, co było sprawiedliwego.
The destruction caused by the wicked will destroy them, for they refuse to do what's right.
8 Mąż, którego droga przewrotna, obcym jest; ale sprawa czystego jest prosta.
Guilty people live crooked lives, but the innocent follow straight paths.
9 Lepiej jest mieszkać w kącie pod dachem, niżeli z żoną swarliwą w domu przestronnym.
It's better to live in a corner of a housetop than to share a whole house with an argumentative wife.
10 Dusza niezbożnego pragnie złego, a przyjaciel jego nie bywa wdzięczny w oczach jego.
Evil people love to do wrong, they don't care what pain they cause anyone.
11 Gdy karzą naśmiewcę, prostak mędrszym bywa; a gdy roztropnie postępują z mądrym, przyjmuje naukę.
When a mocker is punished, an immature person can learn wisdom. When the wise are educated, they gain knowledge.
12 Bóg daje przestrogę sprawiedliwemu na domie niezbożnika, który podwraca niezbożnych dla złości ich.
The God of justice sees what happens in the homes of the wicked, and brings the wicked down in disaster.
13 Kto zatula ucho swe na wołanie ubogiego, i on sam będzie wołał, a nie będzie wysłuchany.
If you refuse to hear the cries of the poor, your cries won't be heard either.
14 Dar potajemnie dany uśmierza zapalczywość, i upominek w zanadrza włożony gniew wielki uspokaja.
A gift given in secret calms down anger, and a hidden bribe soothes furious rage.
15 Radość się mnoży sprawiedliwemu, gdy się sąd odprawuje; ale strach tym, którzy czynią nieprawość.
When justice is done, the good are happy, but it brings terror to those who do evil.
16 Człowiek błądzący z drogi mądrości w zebraniu umarłych odpoczywać będzie.
Anyone who wanders away from the path of understanding ends up with the dead.
17 Mąż, który dobrą myśl miłuje, staje się ubogim; a kto miłuje wino i olejki, nie zbogaci się.
If you love pleasure you'll become poor; if you love wine and olive oil you won't ever be rich.
18 Niezbożnik będzie okupem za sprawiedliwego, a za uprzejmych przewrotnik.
The wicked pay the price and not the good; those who are deceitful and not those who live right.
19 Lepiej mieszkać w ziemi pustej, niż z żoną swarliwą i gniewliwą.
It's better to live in a desert than with an argumentative and bad-tempered wife.
20 Skarb pożądany i olej są w przybytku mądrego; ale głupi człowiek pożera go.
The wise hold on to their wealth and olive oil, but stupid people use up everything they have.
21 Kto naśladuje sprawiedliwości i miłosierdzia, znajduje żywot, sprawiedliwość i sławę.
If you pursue goodness and trustworthy love, you'll find life, prosperity, and honor.
22 Mądry ubiega miasto mocarzy, a burzy potęgę ufności ich.
The wise can overcome a city belonging to strong warriors, and tear down the fortress they trusted to protect them.
23 Kto strzeże ust swoich i języka swego, strzeże od ucisków duszy swojej.
If you watch what you say, you can save yourself a lot of trouble.
24 Hardego i pysznego imię jest naśmiewca, który wszysko poniewoli i z pychą czyni.
A proud, conceited, mocker—that's the name of those who act with insolent arrogance.
25 Leniwego żądość zabija; bo ręce jego robić nie chcą.
Slackers die hungry because they refuse to work.
26 Każdego dnia pała pożądliwością; ale sprawiedliwy udziela, a nie szczędzi.
Some people only want more and more all the time, but the good give generously.
27 Ofiara niepobożnych jest obrzydliwością, a dopieroż gdyby ją w grzechu ofiarował.
The sacrifices given by the wicked are obnoxious, worse still when they're offered with evil motives.
28 Świadek fałszywy zaginie; ale mąż dobry to, co słyszy, statecznie mówić będzie.
The lies of a false witness vanish away, but the words of a reliable witness will stand.
29 Mąż niezbożny zatwardza twarz swoję; ale uprzejmy sam sprawuje drogę swoję.
The wicked act as bold as brass, but those who live right consider carefully what they're doing.
30 Niemasz mądrości, ani rozumu, ani rady przeciwko Panu.
Whatever wisdom, understanding, or guidance you may have is nothing before the Lord.
31 Konia gotują na dzień bitwy; ale od Pana jest wybawienie.
You can get your horse ready for battle, but the victory is the Lord's.
