Przysłów 20
1 Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
Wine turns you into a mocker, alcohol makes you aggressive; you're stupid to be deceived by drink.
2 Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
When a king gets terribly angry, he sounds like a roaring lion; anyone who makes him furious is liable to be killed.
3 Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
Avoiding conflict is the proper thing to do, but stupid people are quick to argue.
4 Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
Slackers don't sow when they should, so when harvest comes they don't have anything.
5 Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
Discovering what someone is planning in their mind is like looking at deep water, but a person who has understanding will find out.
6 Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
Many people tell you they're loyal, but can you find someone really trustworthy?
7 Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
Good people live honestly; how happy are their children if they follow them.
8 Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
When a king sits in judgment he recognizes all that isn't right.
9 Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
Who can claim, “I've made sure my conscience is clean; I've purified myself from sin”?
10 Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
The Lord hates both dishonest weights and dishonest measures.
11 Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
Even children reveal what they're like by what they do, whether their actions are good and right.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
The Lord made our ears to hear and our eyes to see.
13 Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
If you love sleeping you'll become poor. Wake up and get busy, and you'll have plenty to eat.
14 Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
“It's really rubbish,” says the one buying, but afterwards goes and boasts to others about making a good deal.
15 Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
There's gold and plenty of expensive gemstones, but talking sense is a more valuable jewel.
16 Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
If someone guarantees a stranger's debt with their cloak, be sure to take it! Make sure you have whatever is pledged to foreigners!
17 Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
Food you get by cheating may taste sweet, but afterwards it will be like a mouthful of gravel.
18 Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
With sound advice, plans are successful; if you're going to war, make sure you have good guidance.
19 Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
A gossip goes around revealing secrets; stay away from people who talk a lot.
20 Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
Anyone who curses their father or mother will have their light put out and end in utter darkness.
21 Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
Wealth gained too soon won't do you any good in the end.
22 Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
Don't say, “I'll get you back for doing me wrong.” Leave it to the Lord, and he'll help you.
23 Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
The Lord hates incorrect weights; using dishonest scales is wrong.
24 Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
The Lord shows us the way to go, so how would we decide for ourselves?
25 Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
It's a mistake to make a promise to God and then have second thoughts about it later.
26 Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
A wise king separates out the wicked by winnowing and punishes them by threshing.
27 Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
The Lord's light shines on the conscience, revealing our deepest thoughts.
28 Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
Trustworthy love and faithfulness keep a king safe; trustworthy love supports his rule.
29 Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
Young men value their strength, but the old value even more the wisdom that comes with gray hair.
30 Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
Wounds and blows clean away what's evil; beatings clean what's deep down inside.
