Przysłów 20
1 Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
It is a luxurious thing, wine, and inebriation is tumultuous. Anyone who is delighted by this will not be wise.
2 Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
Just like the roaring of a lion, so also is the dread of a king. Whoever provokes him sins in his own soul.
3 Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
Honor is for the man who separates himself from contentions. But all the foolish meddle in altercations.
4 Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
Because of the cold, the lazy one was not willing to plough. Therefore, in the summer, he will beg, and it will not be given to him.
5 Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
Counsel in the heart of a man is like deep waters. But a wise man will draw it out.
6 Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
Many men are called merciful. But who will find a faithful man?
7 Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
The just who walks in his simplicity shall leave behind him blessed sons.
8 Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
The king who sits on the throne of judgment scatters all evil with his gaze.
9 Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
Who is able to say: “My heart is clean. I am pure from sin?”
10 Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
Diverse weights, diverse measures: both are abominable with God.
11 Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
A child may be understood by his interests: whether his works may be clean and upright.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
The hearing ear and the seeing eye: the Lord has made them both.
13 Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
Do not love sleep, lest deprivation oppress you. Open your eyes and be satisfied with bread.
14 Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
“It is bad, it is bad,” says every buyer; and when he has withdrawn, then he will boast.
15 Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
There is gold, and there are a multitude of jewels. But lips of knowledge are a precious vessel.
16 Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
Take away the vestments of him who stands up to vouch for a stranger, and take a pledge from him instead of from outsiders.
17 Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
The bread of lies is sweet to a man. But afterwards, his mouth will be filled with pebbles.
18 Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
Plans are strengthened by counsels. And wars are to be handled by governments.
19 Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
Do not become involved with him who reveals mysteries, and who walks deceitfully, and who enlarges his lips.
20 Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
Whoever curses his father and mother, his lamp will be extinguished in the midst of darkness.
21 Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
When an inheritance is obtained hastily in the beginning, in the end it will be without a blessing.
22 Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
Do not say, “I will repay evil.” Wait for the Lord, and he will free you.
23 Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
Diverse weights are an abomination with the Lord. A deceitful balance is not good.
24 Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
The steps of men are directed by the Lord. But who is the man able to understand his own way?
25 Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
It is ruin for a man to devour what is holy, or, after making vows, to retract them.
26 Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
A wise king scatters the impious and bends an archway over them.
27 Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
The spirit of a man is a lamp to the Lord, which investigates all the secrets of the inner self.
28 Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
Mercy and truth guard the king, and his throne is strengthened by clemency.
29 Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
The joy of youths is their strength. And the dignity of old men is their grey hairs.
30 Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
The bruise of a wound, as well as scourges, shall wipe away evils in the more secret places of the inner self.
