Przysłów 20
1 Wino czyni pośmiewcę, a napój mocny zwajcę; przetoż każdy, co się w nim kocha, nie bywa mądrym.
Wine makes men foolish, and strong drink makes men come to blows; and whoever comes into error through these is not wise.
2 Strach królewski jest jako, ryk lwięcia; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko duszy swojej.
The wrath of a king is like the loud cry of a lion: he who makes him angry does wrong against himself.
3 Uczciwa rzecz każdemu, poprzestać zwady; ale głupim jest, co się w nią wdaje.
It is an honour for a man to keep from fighting, but the foolish are ever at war.
4 Dla zimna leniwy nie orze; przetoż żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
The hater of work will not do his ploughing because of the winter; so at the time of grain-cutting he will be requesting food and will get nothing.
5 Rada w sercu męża jest jako woda głęboka: jednak mąż rozumny naczerpnie jej.
The purpose in the heart of a man is like deep water, but a man of good sense will get it out.
6 Większa część ludzi przechwala się uczynnością swoją; ale w samej rzeczy, któż takiego znajdzie?
Most men make no secret of their kind acts: but where is a man of good faith to be seen?
7 Sprawiedliwy chodzi w uprzejmości swojej; błogosławieni synowie jego po nim.
An upright man goes on in his righteousness: happy are his children after him!
8 Król siedząc na stolicy sądowej rozgania oczyma swemi wszystko złe.
A king on the seat of judging puts to flight all evil with his eyes.
9 Któż rzecze: Oczyściłem serce moje? czystym jest od grzechu mego?
Who is able to say, I have made my heart clean, I am free from my sin?
10 Dwojaki gwicht i dwojaka miara, to oboje obrzydliwością jest Panu.
Unequal weights and unequal measures, they are all disgusting to the Lord.
11 Po zabawach swych poznane bywa i dziecię, jeźli czysty i prawy uczynek jego.
Even a child may be judged by his doings, if his work is free from sin and if it is right.
12 Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, Pan to oboje uczynił.
The hearing ear and the seeing eye are equally the Lord's work.
13 Nie kochaj się w spaniu, byś snać nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
Do not be a lover of sleep, or you will become poor: keep your eyes open, and you will have bread enough.
14 Złe to, złe to, mówi ten, co kupuje, a odszedłszy, ali się chlubi.
A poor thing, a poor thing, says he who is giving money for goods: but when he has gone on his way, then he makes clear his pride in what he has got.
15 Wargi umiejętne są jako złoto i obfitość pereł, i kosztowne klejnoty.
There is gold and a store of corals: but the lips of knowledge are a jewel of great price.
16 Weźmij szatę tego, któryć ręczył za obcego; a od tego, który ręczył za cudzoziemkę, weźmij zastaw jego.
Take a man's clothing if he makes himself responsible for a strange man, and get an undertaking from him who gives his word for strange men.
17 Smaczny jest drugiemu chleb kłamstwa; ale potem piaskiem napełnione będą usta jego.
Bread of deceit is sweet to a man; but after, his mouth will be full of sand.
18 Myśli radami utwierdzaj, a wojnę prowadź opatrznie.
Every purpose is put into effect by wise help: and by wise guiding make war.
19 Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.
He who goes about talking of the business of others gives away secrets: so have nothing to do with him whose lips are open wide.
20 Kto złorzeczy ojcu swemu albo matce swojej, zgaśnie pochodnia jego w gęstych ciemnościach.
If anyone puts a curse on his father or his mother, his light will be put out in the blackest night.
21 Dziedzictwu prędko z początku nabytemu naostatek błogosławić nie będą.
A heritage may be got quickly at first, but the end of it will not be a blessing.
22 Nie mów: Oddam złem. Oczekuj na Pana, a wybawi cię.
Do not say, I will give punishment for evil: go on waiting for the Lord, and he will be your saviour.
23 Obrzydliwością Panu dwojaki gwicht, a szale fałszywe nie podobają mu się.
Unequal weights are disgusting to the Lord, and false scales are not good.
24 Od Pana bywają sprawowane drogi męża; ale człowiek jakoż zrozumie drogę jego?
A man's steps are of the Lord; how then may a man have knowledge of his way?
25 Pożreć rzecz poświęconą, jest człowiekowi sidłem; a poślubiwszy co, tego zaś szukać, jakoby tego ujść.
It is a danger to a man to say without thought, It is holy, and, after taking his oaths, to be questioning if it is necessary to keep them.
26 Król mądry rozprasza niezbożnych, i przywodzi na nich pomstę.
A wise king puts evil-doers to flight, and makes their evil-doing come back on them.
27 Dusza ludzka jest pochodnią Pańską, która doświadcza wszystkich skrytości wnętrznych.
The Lord keeps watch over the spirit of man, searching all the deepest parts of the body.
28 Miłosierdzie i prawda króla strzegą, a stolica jego miłosierdziem wsparta bywa.
Mercy and good faith keep the king safe, and the seat of his power is based on upright acts.
29 Ozdoba młodzieńców jest siła ich, a sędziwość poczciwością starców.
The glory of young men is their strength, and the honour of old men is their grey hairs.
30 Złemu są lekarstwem siności ran, i razy przenikające do wnętrzności żywota jego.
By the wounds of the rod evil is taken away, and blows make clean the deepest parts of the body.
