Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Better is a dry morsel with quietness, than a house full of feasting with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A servant who deals wisely will rule over a son who causes shame, and shall have a part in the inheritance among the brothers.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but Yahweh tests the hearts.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
An evildoer heeds wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
Whoever mocks the poor reproaches his Maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
Children’s children are the crown of old men; the glory of children is their parents.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
Excellent speech isn’t fitting for a fool, much less do lying lips fit a prince.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
A bribe is a precious stone in the eyes of him who gives it; wherever he turns, he prospers.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
He who covers an offense promotes love; but he who repeats a matter separates best friends.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A rebuke enters deeper into one who has understanding than a hundred lashes into a fool.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
An evil man seeks only rebellion; therefore a cruel messenger shall be sent against him.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
Let a bear robbed of her cubs meet a man, rather than a fool in his folly.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
Whoever rewards evil for good, evil shall not depart from his house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
The beginning of strife is like breaching a dam, therefore stop contention before quarreling breaks out.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
He who justifies the wicked, and he who condemns the righteous, both of them alike are an abomination to Yahweh.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
Why is there money in the hand of a fool to buy wisdom, since he has no understanding?
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
A friend loves at all times; and a brother is born for adversity.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A man void of understanding strikes hands, and becomes collateral in the presence of his neighbor.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
He who loves disobedience loves strife. One who builds a high gate seeks destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
One who has a perverse heart doesn’t find prosperity, and one who has a deceitful tongue falls into trouble.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
He who becomes the father of a fool grieves. The father of a fool has no joy.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A cheerful heart makes good medicine, but a crushed spirit dries up the bones.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
A wicked man receives a bribe in secret, to pervert the ways of justice.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
Wisdom is before the face of one who has understanding, but the eyes of a fool wander to the ends of the earth.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A foolish son brings grief to his father, and bitterness to her who bore him.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
Also to punish the righteous is not good, nor to flog officials for their integrity.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
He who spares his words has knowledge. He who is even tempered is a man of understanding.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Even a fool, when he keeps silent, is counted wise. When he shuts his lips, he is thought to be discerning.
