Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Better is a piece of dry bread, and quiet therewith, than a house full of the sacrifices of contention.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
An intelligent servant will have rule over a son that bringeth shame, and among the brothers will he have part of the inheritance.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
The crucible is for silver, and the furnace for gold; but the Lord probeth the hearts.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
An evil-doer listeneth to unjust lips: falsehood giveth ear to a tongue that bringeth destruction.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
Whoso mocketh the poor blasphemeth his Maker: he that is glad at calamities will not remain unpunished.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
The crown of old men are children's children; and the ornament of children are their fathers.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
High-toned language is not seemly to a worthless fool: and yet much less the language of falsehood to a noble.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
As a precious stone appeareth a bribe in the eyes of him that obtaineth it: whithersoever it turneth, it prospereth.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
He that covereth a transgression seeketh love; but he that repeateth a matter separateth confident friends.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A reproof penetrateth more deeply into a wise man, than a hundred stripes into a fool.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
Only rebellion doth a bad man seek: therefore a cruel messenger will be sent out against him.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
A man may meet a she-bear robbed of her whelps, but not a fool in his folly.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
Whoso bestoweth evil in return for good—evil shall not depart from his house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
As one letteth loose [a stream] of water, so is the beginning of strife: therefore before it be enkindled, leave off the contest.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
He that declareth the wicked innocent, and he that condemneth the righteous, yea, both of them are equally an abomination to the Lord.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
Wherefore is the purchase-money in the hand of a fool to acquire wisdom, seeing he hath no sense?
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
A friend loveth at all times, and as a brother is he born for [the time of] distress.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A man void of sense pledgeth his hand, and becometh surety for his friend.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
He loveth transgression that loveth quarrel; and he that maketh high his door seeketh destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
He that hath a froward heart will not find happiness; and he that hath a perverse tongue will fall into evil.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
He that begetteth a fool [doth it] to his sorrow; and the father of a worthless fool cannot have any joy.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A merry heart causeth a healthy appearance of the countenance, but a depressed spirit drieth up the bones.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
A wicked man taketh a bribe out of the bosom, to pervert the paths of justice.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
Wisdom is before him that hath understanding; but the eyes of a fool are at the ends of the earth.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A foolish son is a vexation to his father, and bitterness to her that hath born him.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
To punish the just with a fine even is not good, nor to strike the noble [-hearted] for [their] equity.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
He that holdeth back his speeches hath knowledge; and he that is sparing of his spirit is a man of understanding.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Even a fool, when he keepeth silence, is counted wise: he that shutteth his lips [is esteemed] a man of understanding.
