Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Better is a morsel with pleasure in peace, than a house [full] of many good things and unjust sacrifices, with strife.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A wise servant shall have rule over foolish masters, and shall divide portions among brethren.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
As silver and gold are tried in a furnace, so are choice hearts with the Lord.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
A bad man hearkens to the tongue of transgressors: but a righteous man attends not to false lips.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
He that laughs at the poor provokes him that made him; and he that rejoices at the destruction of another shall not be held guiltless: but he that has compassion shall find mercy.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
Children's children are the crown of old men; and their fathers are the glory of children. The faithful has the whole world full of wealth; but the faithless not even a farthing.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
Faithful lips will not suit a fool; nor lying lips a just man.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
Instruction is to them that use it a gracious reward; and wherever it may turn, it shall prosper.
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
He that conceals injuries seeks love; but he that hates to hide [them] separates friends and kindred.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A threat breaks down the heart of a wise man; but a fool, though scourged, understands not.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
Every bad man stirs up strifes: but the Lord will send out against him an unmerciful messenger.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
Care may befall a man of understanding; but fools will meditate evils.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
Whoso rewards evil for good, evil shall not be removed from his house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
Rightful rule gives power to words; but sedition and strife precede poverty.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
He that pronounces the unjust just, and the just unjust, is unclean and abominable with God.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
Why has the fool wealth? for a senseless man will not be able to purchase wisdom. He that exalts his own house seeks ruin; and he that turns aside from instruction shall fall into mischief.
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
Have you a friend for every time, and let brethren be useful in distress; for on this account are they born.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
A foolish man applauds and rejoices over himself, [as he] also that becomes surety would make himself responsible for his own friends.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
A lover of sin rejoices in strifes;
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
and the hard-hearted man comes not in for good. A man of a changeful tongue will fall into mischiefs;
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
and the heart of a fool is grief to its possessor. A father rejoices not over an uninstructed son; but a wise son gladdens his mother.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A glad heart promotes health; but the bones of a sorrowful man dry up.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
The ways of a man who unjustly receives gifts in [his] bosom do not prosper; and an ungodly man perverts the ways of righteousness.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
The countenance of a wise man is sensible; but the eyes of a fool [go] to the ends of the earth.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A foolish son [is a cause of] anger to his father, and grief to her that bore him.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
[It is] not right to punish a righteous man, nor [is it] holy to plot against righteous princes.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
He that forbears to utter a hard word is discreet, and a patient man is wise.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Wisdom shall be imputed to a fool who asks after wisdom: and he who holds his peace shall seem to be sensible.
