Przysłów 14
1 Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
Every wise woman hath builded her house, And the foolish with her hands breaketh it down.
2 Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
Whoso is walking in his uprightness is fearing Jehovah, And the perverted [in] his ways is despising Him.
3 W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
In the mouth of a fool [is] a rod of pride, And the lips of the wise preserve them.
4 Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
5 Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
A faithful witness lieth not, And a false witness breatheth out lies.
6 Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
A scorner hath sought wisdom, and it is not, And knowledge to the intelligent [is] easy.
7 Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
Go from before a foolish man, Or thou hast not known the lips of knowledge.
8 Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
9 Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
Fools mock at a guilt-offering, And among the upright — a pleasing thing.
10 Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
The heart knoweth its own bitterness, And with its joy a stranger doth not intermeddle.
11 Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourisheth.
12 Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
There is a way — right before a man, And its latter end [are] ways of death.
13 Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
14 Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
From his ways is the backslider in heart filled, And a good man — from his fruits.
15 Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
The simple giveth credence to everything, And the prudent attendeth to his step.
16 Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
17 Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
Whoso is short of temper doth folly, And a man of wicked devices is hated.
18 Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
19 źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
20 Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
Even of his neighbour is the poor hated, And those loving the rich [are] many.
21 Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
Whoso is despising his neighbour sinneth, Whoso is favouring the humble, O his happiness.
22 Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
Do not they err who are devising evil? And kindness and truth [are] to those devising good,
23 W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
In all labour there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
24 Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
25 Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
A true witness is delivering souls, And a deceitful one breatheth out lies.
26 Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
In the fear of Jehovah [is] strong confidence, And to His sons there is a refuge.
27 Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
The fear of Jehovah [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
28 W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
In the multitude of a people [is] the honour of a king, And in lack of people the ruin of a prince.
29 Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
Whoso is slow to anger [is] of great understanding, And whoso is short in temper is exalting folly.
30 Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
31 Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
An oppressor of the poor reproacheth his Maker, And whoso is honouring Him Is favouring the needy.
32 Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
In his wickedness is the wicked driven away, And trustful in his death [is] the righteous.
33 W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
In the heart of the intelligent wisdom doth rest. And in the midst of fools it is known.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
Righteousness exalteth a nation, And the goodliness of peoples [is] a sin-offering.
35 Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
The favour of a king [is] to a wise servant, And an object of his wrath is one causing shame!
