Przysłów 14
1 Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
The wise woman builds her house, but a foolish woman tears it down with her own hands.
2 Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
The one who walks uprightly fears Yahweh, but the one who is dishonest in his ways despises him.
3 W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
From the mouth of a fool comes an offshoot of his pride, but the lips of the wise will preserve them.
4 Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
Where there are no cattle the feeding trough is clean, but an abundant crop can come by the strength of an ox.
5 Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
A faithful witness does not lie, but a false witness breathes out lies.
6 Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
A mocker seeks wisdom and there is none, but knowledge comes easy to the one who is discerning.
7 Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
Walk away from a foolish person, for you will not find knowledge on his lips.
8 Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
The wisdom of the prudent person is to understand his own way, but the folly of fools is deception.
9 Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
Fools mock when the guilt offering is sacrificed, but among the upright favor is shared.
10 Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
The heart knows its own bitterness and no stranger shares its joy.
11 Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
The house of wicked people will be destroyed, but the tent of upright people will flourish.
12 Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
There is a way that seems right to a man, but its end only leads to death.
13 Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
A heart can laugh but still be in pain and joy may end up being grief.
14 Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
The one who is not faithful will get what his ways deserve, but a good person will get what is his.
15 Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
The one who is naive believes everything, but the prudent man thinks about his steps.
16 Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
A wise man fears and turns away from evil, but the fool confidently dismisses a warning.
17 Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
One who is quick to become angry does foolish things, and a person who makes evil schemes is hated.
18 Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
The naive inherit foolishness, but prudent people are crowned with knowledge.
19 źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
Evil people will bow down before those who are good and those who are wicked will bow down at the gates of the righteous person.
20 Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
The poor person is hated even by his own companions, but the rich people have many friends.
21 Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
The one who shows contempt for his neighbor is sinning, but the one who shows favor to the poor is blessed.
22 Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
Do not those who plot evil go astray? But those who plan to do good will receive covenant faithfulness and trustworthiness.
23 W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
With all hard work comes a profit, but when there is only talk, it leads to poverty.
24 Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
The crown of wise people is their wealth, but the folly of fools brings them only more folly.
25 Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
A truthful witness saves lives, but a false witness breathes out lies.
26 Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
When someone fears Yahweh, he also has much confidence in him; these things will be like a strong place of protection for this man's children.
27 Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
The fear of Yahweh is a fountain of life, so that a person may turn away from the snares of death.
28 W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
The glory of a king is found in the great number of his people, but without people the prince is ruined.
29 Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
A patient person has great understanding, but the quick-tempered person exalts folly.
30 Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
A tranquil heart is life for the body, but envy rots the bones.
31 Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
The one who oppresses the poor curses his Maker, but the one who shows favor to the needy honors him.
32 Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
The wicked person is brought down by his evil actions, but the righteous person has a refuge even in death.
33 W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
Wisdom rests in the heart of the discerning, but even among fools she lets herself be known.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
Doing what is right exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
35 Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
The favor of the king is with the servant who acts prudently, but his anger is for the one who acts shamefully.
