Przysłów 14
1 Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.
Every wise woman builds her house, but the stupid woman tears it down with her own hands.
2 Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.
Those who live right respect the Lord, but those who live dishonestly despise him.
3 W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.
What stupid people say punishes their pride, but what wise people say will protect them.
4 Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.
Without oxen, the manger is empty, but a good harvest comes through the ox's strength.
5 Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.
A trustworthy witness doesn't lie, but a false witness is deceptive.
6 Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.
It's pointless for a scoffer to look for wisdom, but knowledge comes easily to someone who understands.
7 Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.
Stay away from stupid people—you won't learn anything from them.
8 Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.
Sensible people use their wisdom to decide where they're going, but the foolishness of stupid people is treacherous.
9 Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.
Stupid people laugh at sin, but good people want forgiveness.
10 Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.
The individual's mind alone knows its sadnesses, and no one else can share its happiness.
11 Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.
The house of wicked people will be destroyed, but the tent of good people will prosper.
12 Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.
There's a way that seems to be right, but in the end it's the way of death.
13 Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.
Even when you're laughing you can be feeling sad—joy can end in grief.
14 Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.
Disloyal people are repaid for what they do, and good people are rewarded.
15 Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.
Stupid people believe whatever they're told, but sensible people think about what they're doing.
16 Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.
Wise people are careful and avoid evil, but stupid people are confidently reckless.
17 Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.
Quick-tempered people act foolishly, while people who make evil plans are hated.
18 Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.
The inheritance of stupid people is stupidity, but sensible people are rewarded with knowledge.
19 źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.
Evil people bow down before good people, and the wicked bow down at the doors of those who do right.
20 Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.
The poor are hated even by their neighbors, while the rich have many friends.
21 Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.
People who look down on their neighbors are sinners, but those who are kind to the poor are blessed.
22 Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.
Aren't people who plan to do evil wrong? But those who plan to do good have trustworthy love and faithfulness.
23 W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.
There's profit in hard work, but chatting just leads to poverty.
24 Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.
The wise are rewarded with wealth, but stupid people are rewarded with stupidity.
25 Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.
A truthful witness saves lives, but a false witness is treacherous.
26 Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.
People who honor the Lord are completely safe; he will protect their children.
27 Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.
Respecting the Lord is like a fountain of life, so you can avoid the snares of death.
28 W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.
The glory of a king is the number of his subjects, for a ruler is nothing without them.
29 Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.
If you're slow to get angry, you're very wise; but if you have a short fuse you glorify stupidity.
30 Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.
A peaceful mind makes your body healthy, but jealousy makes your bones rot.
31 Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.
Anyone who oppresses the poor insults their Maker, but anyone who is kind to the needy honors him.
32 Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.
Wicked people are brought down by their own evil actions, but those who live right are confident even in death.
33 W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.
Wisdom is at home in a mind that understands, but it's not found among stupid people.
34 Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.
Doing right makes a nation successful, but sin is a disgrace to any people.
35 Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.
A servant who acts wisely is appreciated by the king, but he gets angry with a servant who acts disgracefully.
