Przysłów 1
1 Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:
2 Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
3 Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
to receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity;
4 Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man—
5 Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
that the wise man may hear, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel;
6 Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
to understand a proverb and parables, the words and riddles of the wise.
7 Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but the foolish despise wisdom and instruction.
8 Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
My son, listen to your father’s instruction, and don’t forsake your mother’s teaching;
9 Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
for they will be a garland to grace your head, and chains around your neck.
10 Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
My son, if sinners entice you, don’t consent.
11 Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
If they say, “Come with us. Let’s lie in wait for blood. Let’s lurk secretly for the innocent without cause.
Let’s swallow them up alive like Sheol, and whole, like those who go down into the pit. (Sheol h7585)
13 Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
We’ll find all valuable wealth. We’ll fill our houses with plunder.
14 Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
You shall cast your lot amongst us. We’ll all have one purse”—
15 Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
my son, don’t walk on the path with them. Keep your foot from their path,
16 Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
for their feet run to evil. They hurry to shed blood.
17 Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
For the net is spread in vain in the sight of any bird;
18 Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
but these lay in wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
19 Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.
20 Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.
21 W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:
22 Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
“How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?
23 Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.
24 Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;
25 Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;
26 Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you,
27 Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind, when distress and anguish come on you.
28 Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
Then they will call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me,
29 Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
because they hated knowledge, and didn’t choose the fear of the LORD.
30 Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
31 Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.
32 Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.
33 Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”
