Przysłów 1
1 Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego,
These are the proverbs of Solomon son of David, king of Israel,
2 Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych;
for gaining wisdom and discipline, for comprehending words of insight,
3 Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
and for receiving instruction in wise living and in righteousness, justice, and equity.
4 Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.
To impart prudence to the simple and knowledge and discretion to the young,
5 Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie,
let the wise listen and gain instruction, and the discerning acquire wise counsel
6 Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich.
by understanding the proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.
7 Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.
The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but fools despise wisdom and discipline.
8 Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.
Listen, my son, to your father’s instruction, and do not forsake the teaching of your mother.
9 Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej.
For they are a garland of grace on your head and a pendant around your neck.
10 Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.
My son, if sinners entice you, do not yield to them.
11 Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny;
If they say, “Come along, let us lie in wait for blood, let us ambush the innocent without cause,
let us swallow them alive like Sheol, and whole like those descending into the Pit. (Sheol h7585)
13 Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią;
We will find all manner of precious goods; we will fill our houses with plunder.
14 Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy.
Throw in your lot with us; let us all share one purse”—
15 Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich.
my son, do not walk the road with them or set foot upon their path.
16 Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.
For their feet run to evil, and they are swift to shed blood.
17 Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego:
How futile it is to spread the net where any bird can see it!
18 Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję.
But they lie in wait for their own blood; they ambush their own lives.
19 Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.
Such is the fate of all who are greedy, whose unjust gain takes the lives of its possessors.
20 Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje.
Wisdom calls out in the street, she lifts her voice in the square;
21 W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc:
in the main concourse she cries aloud, at the city gates she makes her speech:
22 Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?
“How long, O simple ones, will you love your simple ways? How long will scoffers delight in their scorn and fools hate knowledge?
23 Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.
If you had repented at my rebuke, then surely I would have poured out my spirit on you; I would have made my words known to you.
24 Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał;
Because you refused my call, and no one took my outstretched hand,
25 Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;
because you neglected all my counsel, and wanted none of my correction,
26 Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie.
in turn I will mock your calamity; I will sneer when terror strikes you,
27 Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie;
when your dread comes like a storm, and your destruction like a whirlwind, when distress and anguish overwhelm you.
28 Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię.
Then they will call on me, but I will not answer; they will earnestly seek me, but will not find me.
29 Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,
For they hated knowledge and chose not to fear the LORD.
30 Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:
They accepted none of my counsel; they despised all my reproof.
31 Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą.
So they will eat the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32 Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich.
For the waywardness of the simple will slay them, and the complacency of fools will destroy them.
33 Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.
But whoever listens to me will dwell in safety, secure from the fear of evil.”
