Mateusza 5
1 A Jezus widząc lud, wstąpił na górę; a gdy usiadł, przystąpili do niego uczniowie jego.
And when he sawe the multitude, he went vp into a mountaine: and when he was set, his disciples came to him.
2 A otworzywszy usta swe, uczył je, mówiąc:
And he opened his mouth and taught them, saying,
3 Błogosławieni ubodzy w duchu; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Blessed are the poore in spirit, for theirs is the kingdome of heauen.
4 Błogosławieni, którzy się smęcą; albowiem pocieszeni będą.
Blessed are they that mourne: for they shall be comforted.
5 Błogosławieni cisi; albowiem oni odziedziczą ziemię.
Blessed are the meeke: for they shall inherite the earth.
6 Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości; albowiem oni nasyceni będą.
Blessed are they which hunger and thirst for righteousnes: for they shalbe filled.
7 Błogosławieni miłosierni: albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
Blessed are the mercifull: for they shall obteine mercie.
8 Błogosławieni czystego serca; albowiem oni Boga oglądają.
Blessed are the pure in heart: for they shall see God.
9 Błogosławieni pokój czyniący; albowiem oni synami Bożymi nazwani będą.
Blessed are the peace makers: for they shall be called the children of God.
10 Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Blessed are they which suffer persecution for righteousnes sake: for theirs is the kingdome of heauen.
11 Błogosławieni jesteście, gdy wam złorzeczyć będą, i prześladować was, i mówić wszystko złe przeciwko wam, kłamając dla mnie.
Blessed shall ye be when men reuile you, and persecute you, and say all maner of euill against you for my sake, falsely.
12 Radujcie się, i weselcie się; albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiesiech; tak bowiem prześladowali proroki, którzy byli przed wami.
Reioyce and be glad, for great is your reward in heauen: for so persecuted they the Prophets which were before you.
13 Wy jesteście sól ziemi; jeźli tedy sól zwietrzeje, czemże solić będą? Do niczego się już nie zgodzi, tylko aby była precz wyrzucona i od ludzi podeptana.
Ye are the salt of the earth: but if the salt haue lost his sauour, wherewith shall it be salted? It is thenceforth good for nothing, but to be cast out, and to be troden vnder foote of men.
14 Wy jesteście światłość świata, nie może się miasto ukryć na górze leżące.
Ye are the light of the world. A citie that is set on an hill, cannot be hid.
15 Ani zapalają świecy, i stawiają jej pod korzec, ale na świecznik, i świeci wszystkim, którzy są w domu.
Neither doe men light a candel, and put it vnder a bushel, but on a candlesticke, and it giueth light vnto all that are in the house.
16 Tak niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby uczynki wasze dobre widzieli, a chwalili ojca waszego, który jest w niebiesiech.
Let your light so shine before men, that they may see your good workes, and glorifie your Father which is in heauen.
17 Nie mniemajcie, abym przyszedł rozwiązywać zakon albo proroki; nie przyszedłem rozwiązywać, ale wypełnić.
Think not that I am come to destroy the Lawe, or the Prophets. I am not come to destroy them, but to fulfill them.
18 Zaprawdę bowiem powiadam wam: Aż przeminie niebo i ziemia, jedna jota albo jedna kreska nie przeminie z zakonu, ażby się wszystko stało.
For truely I say vnto you, Till heauen, and earth perish, one iote or one title of the Law shall not scape, till all things be fulfilled.
19 Kto by tedy rozwiązał jedno z tych przykazań najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, najmniejszym będzie nazwany w królestwie niebieskiem; a ktokolwiek by czynił i uczył, ten będzie wielkim nazwany w królestwie niebieskiem.
Whosoeuer therefore shall breake one of these least commandements, and teach men so, he shall be called the least in the kingdome of heauen: but whosoeuer shall obserue and teach them, the same shall be called great in the kingdome of heauen.
20 Albowiem powiadam wam: Jeźli nie będzie obfitsza sprawiedliwość wasza, niż nauczonych w Piśmie i Faryzeuszów, żadnym sposobem nie wnijdziecie do królestwa niebieskiego.
For I say vnto you, except your righteousnes exceede the righteousnes of the Scribes and Pharises, ye shall not enter into the kingdome of heauen.
21 Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz zabijał; a ktobykolwiek zabił, będzie winien sądu;
Ye haue heard that it was sayd vnto them of the olde time, Thou shalt not kill: for whosoeuer killeth shalbe culpable of iudgement.
22 Ale ja wam powiadam: Iż każdy, kto się gniewa na brata swego bez przyczyny, będzie winien sądu; a ktokolwiek rzecze bratu swemu: Racha; będzie winien rady, a ktokolwiek rzecze: Błaźnie! będzie winien ognia piekielnego. (Geenna g1067)
But I say vnto you, whosoeuer is angry with his brother vnaduisedly, shalbe culpable of iudgment. And whosoeuer sayth vnto his brother, Raca, shalbe worthy to be punished by the Councill. And whosoeuer shall say, Foole, shalbe worthy to be punished with hell fire. (Geenna g1067)
23 A tak jeźlibyś ofiarował dar twój na ołtarzu, a tam byś wspomniał, iż brat twój ma co przeciwko tobie,
If then thou bring thy gift to the altar, and there remembrest that thy brother hath ought against thee,
24 Zostaw tam dar twój przed ołtarzem, a odejdź, pierwej się pojednaj z bratem twoim; a potem przyszedłszy ofiaruj dar twój.
Leaue there thine offring before the altar, and goe thy way: first be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.
25 Zgódź się z przeciwnikiem twoim rychło, pókiś jest z nim w drodze, by cię snać przeciwnik nie podał sędziemu, a sędzia by cię podał słudze, i byłbyś wrzucony do więzienia.
Agree with thine aduersarie quickly, whiles thou art in the way with him, lest thine aduersarie deliuer thee to the Iudge, and the Iudge deliuer thee to ye sergeant, and thou be cast into prison.
26 Zaprawdę ci powiadam: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
Verely I say vnto thee, thou shalt not come out thence, till thou hast payed the vtmost farthing.
27 Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz cudzołożył;
Ye haue heard that it was sayd to them of olde time, Thou shalt not commit adulterie.
28 Aleć Ja wam powiadam: Iż każdy, który patrzy na niewiastę, aby jej pożądał, już z nią cudzołóstwo popełnił w sercu swojem.
But I say vnto you, that whosoeuer looketh on a woman to lust after her, hath committed adulterie with her already in his heart.
29 Jeźli cię tedy oko twoje prawe gorszy, wyłup je, a zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
Wherefore if thy right eye cause thee to offend, plucke it out, and cast it from thee: for better it is for thee, that one of thy members perish, then that thy whole body should be cast into hell. (Geenna g1067)
30 A jeźliż cię prawa ręka twoja gorszy, odetnij ją, i zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
Also if thy right hand make thee to offend, cut it off, and cast it from thee: for better it is for thee that one of thy members perish, then that thy whole body should be cast into hell. (Geenna g1067)
31 Zasię rzeczono: Ktobykolwiek opuścił żonę swoją, niech jej da list rozwodny;
It hath bene sayd also, Whosoeuer shall put away his wife, let him giue her a bill of diuorcement.
32 Ale Ja wam powiadam: Ktobykolwiek opuścił żonę swoję oprócz przyczyny cudzołóstwa, przywodzi ją w cudzołóstwo, a kto by opuszczoną pojął, cudzołoży.
But I say vnto you, whosoeuer shall put away his wife (except it be for fornication) causeth her to commit adulterie: and whosoeuer shall marrie her that is diuorced, committeth adulterie.
33 Słyszeliście zasię, iż rzeczono starym: Nie będziesz krzywo przysięgał, ale oddasz Panu przysięgi twoje;
Againe, ye haue heard that it was sayd to them of old time, Thou shalt not forsweare thy selfe, but shalt performe thine othes to the Lord.
34 Ale Ja wam powiadam, abyście zgoła nie przysięgali, ani na niebo, gdyż jest stolicą Bożą;
But I say vnto you, Sweare not at all, neither by heauen, for it is the throne of God:
35 Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem nóg jego; ani na Jeruzalem, gdyż jest miasto wielkiego króla;
Nor yet by the earth: for it is his footestoole: neither by Hierusalem: for it is the citie of the great King.
36 Ani na głowę twoję będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa białym albo czarnym uczynić.
Neither shalt thou sweare by thine head, because thou canst not make one heare white or blacke.
37 Ale mowa wasza niech będzie: Tak, tak; nie, nie; a co więcej nadto jest, to od złego jest.
But let your communication be Yea, yea: Nay, nay. For whatsoeuer is more then these, commeth of euill.
38 Słyszeliście, iż rzeczono: Oko za oko, a ząb za ząb;
Ye haue heard that it hath bene sayd, An eye for an eye, and a tooth for a tooth.
39 Ale Ja wam powiadam: Żebyście się nie sprzeciwiali złemu, ale kto by cię uderzył w prawy policzek twój, nadstaw mu i drugi;
But I say vnto you, Resist not euill: but whosoeuer shall smite thee on thy right cheeke, turne to him the other also.
40 I temu, który się z tobą chce prawować, a suknię twoję wziąć, puść mu i płaszcz;
And if any man wil sue thee at the law, and take away thy coate, let him haue thy cloke also.
41 A kto by cię przymuszał iść milę jednę, idź z nim i dwie;
And whosoeuer will compell thee to goe a mile, goe with him twaine.
42 Temu, co cię prosi, daj, a od tego, co chce u ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
Giue to him that asketh, and from him that would borowe of thee, turne not away.
43 Słyszeliście, iż rzeczono: Będziesz miłował bliźniego twego, a będziesz miał w nienawiści nieprzyjaciela twego;
Ye haue heard that it hath bin said, Thou shalt loue thy neighbour, and hate your enemie.
44 Aleć Ja wam powiadam: Miłujcie nieprzyjacioły wasze; błogosławcie tym, którzy was przeklinają; dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, i módlcie się za tymi, którzy wam złość wyrządzają i prześladują was;
But I say vnto you, Loue your enemies: blesse them that curse you: doe good to them that hate you, and pray for them which hurt you, and persecute you,
45 Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiech; bo on to czyni, że słońce jego wschodzi na złe i na dobre, i deszcz spuszcza na sprawiedliwe i na niesprawiedliwe,
That ye may be the children of your father that is in heauen: for he maketh his sunne to arise on the euill, and the good, and sendeth raine on the iust, and vniust.
46 Albowiem jeźli miłujecie te, którzy was miłują, jakąż zapłatę macie? azaż i celnicy tego nie czynią?
For if ye loue them, which loue you, what rewarde shall you haue? Doe not the Publicanes euen the same?
47 A jeźlibyście tylko braci waszych pozdrawiali, cóż osobliwego czynicie? azaż i celnicy tak nie czynią?
And if ye be friendly to your brethren onely, what singular thing doe ye? doe not euen the Publicanes likewise?
48 Bądźcież wy tedy doskonałymi, jako i Ojciec wasz, który jest w niebiesiech, doskonały jest.
Ye shall therefore be perfit, as your Father which is in heauen, is perfite.
