Mateusza 5
1 A Jezus widząc lud, wstąpił na górę; a gdy usiadł, przystąpili do niego uczniowie jego.
And seeing great masses of people he went up into the mountain; and when he was seated his disciples came to him.
2 A otworzywszy usta swe, uczył je, mówiąc:
And with these words he gave them teaching, saying,
3 Błogosławieni ubodzy w duchu; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Happy are the poor in spirit: for the kingdom of heaven is theirs.
4 Błogosławieni, którzy się smęcą; albowiem pocieszeni będą.
Happy are those who are sad: for they will be comforted.
5 Błogosławieni cisi; albowiem oni odziedziczą ziemię.
Happy are the gentle: for the earth will be their heritage.
6 Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości; albowiem oni nasyceni będą.
Happy are those whose heart's desire is for righteousness: for they will have their desire.
7 Błogosławieni miłosierni: albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
Happy are those who have mercy: for they will be given mercy.
8 Błogosławieni czystego serca; albowiem oni Boga oglądają.
Happy are the clean in heart: for they will see God.
9 Błogosławieni pokój czyniący; albowiem oni synami Bożymi nazwani będą.
Happy are the peacemakers: for they will be named sons of God.
10 Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Happy are those who are attacked on account of righteousness: for the kingdom of heaven will be theirs.
11 Błogosławieni jesteście, gdy wam złorzeczyć będą, i prześladować was, i mówić wszystko złe przeciwko wam, kłamając dla mnie.
Happy are you when men give you a bad name, and are cruel to you, and say all evil things against you falsely, because of me.
12 Radujcie się, i weselcie się; albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiesiech; tak bowiem prześladowali proroki, którzy byli przed wami.
Be glad and full of joy; for great is your reward in heaven: for so were the prophets attacked who were before you.
13 Wy jesteście sól ziemi; jeźli tedy sól zwietrzeje, czemże solić będą? Do niczego się już nie zgodzi, tylko aby była precz wyrzucona i od ludzi podeptana.
You are the salt of the earth; but if its taste goes from the salt, how will you make it salt again? it is then good for nothing but to be put out and crushed under foot by men.
14 Wy jesteście światłość świata, nie może się miasto ukryć na górze leżące.
You are the light of the world. A town put on a hill may be seen by all.
15 Ani zapalają świecy, i stawiają jej pod korzec, ale na świecznik, i świeci wszystkim, którzy są w domu.
And a burning light is not put under a vessel, but on its table; so that its rays may be shining on all who are in the house.
16 Tak niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby uczynki wasze dobre widzieli, a chwalili ojca waszego, który jest w niebiesiech.
Even so let your light be shining before men, so that they may see your good works and give glory to your Father in heaven.
17 Nie mniemajcie, abym przyszedł rozwiązywać zakon albo proroki; nie przyszedłem rozwiązywać, ale wypełnić.
Let there be no thought that I have come to put an end to the law or the prophets. I have not come for destruction, but to make complete.
18 Zaprawdę bowiem powiadam wam: Aż przeminie niebo i ziemia, jedna jota albo jedna kreska nie przeminie z zakonu, ażby się wszystko stało.
Truly I say to you, Till heaven and earth come to an end, not the smallest letter or part of a letter will in any way be taken from the law, till all things are done.
19 Kto by tedy rozwiązał jedno z tych przykazań najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, najmniejszym będzie nazwany w królestwie niebieskiem; a ktokolwiek by czynił i uczył, ten będzie wielkim nazwany w królestwie niebieskiem.
Whoever then goes against the smallest of these laws, teaching men to do the same, will be named least in the kingdom of heaven; but he who keeps the laws, teaching others to keep them, will be named great in the kingdom of heaven.
20 Albowiem powiadam wam: Jeźli nie będzie obfitsza sprawiedliwość wasza, niż nauczonych w Piśmie i Faryzeuszów, żadnym sposobem nie wnijdziecie do królestwa niebieskiego.
For I say to you, If your righteousness is not greater than the righteousness of the scribes and Pharisees, you will never go into the kingdom of heaven.
21 Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz zabijał; a ktobykolwiek zabił, będzie winien sądu;
You have knowledge that it was said in old times, You may not put to death; and, Whoever puts to death will be in danger of being judged:
22 Ale ja wam powiadam: Iż każdy, kto się gniewa na brata swego bez przyczyny, będzie winien sądu; a ktokolwiek rzecze bratu swemu: Racha; będzie winien rady, a ktokolwiek rzecze: Błaźnie! będzie winien ognia piekielnego. (Geenna g1067)
But I say to you that everyone who is angry with his brother will be in danger of being judged; and he who says to his brother, Raca, will be in danger from the Sanhedrin; and whoever says, You foolish one, will be in danger of the hell of fire. (Geenna g1067)
23 A tak jeźlibyś ofiarował dar twój na ołtarzu, a tam byś wspomniał, iż brat twój ma co przeciwko tobie,
If then you are making an offering at the altar and there it comes to your mind that your brother has something against you,
24 Zostaw tam dar twój przed ołtarzem, a odejdź, pierwej się pojednaj z bratem twoim; a potem przyszedłszy ofiaruj dar twój.
While your offering is still before the altar, first go and make peace with your brother, then come and make your offering.
25 Zgódź się z przeciwnikiem twoim rychło, pókiś jest z nim w drodze, by cię snać przeciwnik nie podał sędziemu, a sędzia by cię podał słudze, i byłbyś wrzucony do więzienia.
Come to an agreement quickly with him who has a cause against you at law, while you are with him on the way, for fear that he may give you up to the judge and the judge may give you to the police and you may be put into prison.
26 Zaprawdę ci powiadam: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
Truly I say to you, You will not come out from there till you have made payment of the very last farthing.
27 Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz cudzołożył;
You have knowledge that it was said, You may not have connection with another man's wife:
28 Aleć Ja wam powiadam: Iż każdy, który patrzy na niewiastę, aby jej pożądał, już z nią cudzołóstwo popełnił w sercu swojem.
But I say to you that everyone whose eyes are turned on a woman with desire has had connection with her in his heart.
29 Jeźli cię tedy oko twoje prawe gorszy, wyłup je, a zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
And if your right eye is a cause of trouble to you, take it out and put it away from you; because it is better to undergo the loss of one part, than for all your body to go into hell. (Geenna g1067)
30 A jeźliż cię prawa ręka twoja gorszy, odetnij ją, i zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
And if your right hand is a cause of trouble to you, let it be cut off and put it away from you; because it is better to undergo the loss of one part, than for all your body to go into hell. (Geenna g1067)
31 Zasię rzeczono: Ktobykolwiek opuścił żonę swoją, niech jej da list rozwodny;
Again, it was said, Whoever puts away his wife has to give her a statement in writing for this purpose:
32 Ale Ja wam powiadam: Ktobykolwiek opuścił żonę swoję oprócz przyczyny cudzołóstwa, przywodzi ją w cudzołóstwo, a kto by opuszczoną pojął, cudzołoży.
But I say to you that everyone who puts away his wife for any other cause but the loss of her virtue, makes her false to her husband; and whoever takes her as his wife after she is put away, is no true husband to her.
33 Słyszeliście zasię, iż rzeczono starym: Nie będziesz krzywo przysięgał, ale oddasz Panu przysięgi twoje;
Again, you have knowledge that it was said in old times, Do not take false oaths, but give effect to your oaths to the Lord:
34 Ale Ja wam powiadam, abyście zgoła nie przysięgali, ani na niebo, gdyż jest stolicą Bożą;
But I say to you, Take no oaths at all: not by the heaven, because it is the seat of God;
35 Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem nóg jego; ani na Jeruzalem, gdyż jest miasto wielkiego króla;
Or by the earth, because it is the resting-place for his foot; or by Jerusalem, because it is the town of the great King.
36 Ani na głowę twoję będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa białym albo czarnym uczynić.
You may not take an oath by your head, because you are not able to make one hair white or black.
37 Ale mowa wasza niech będzie: Tak, tak; nie, nie; a co więcej nadto jest, to od złego jest.
But let your words be simply, Yes or No: and whatever is more than these is of the Evil One.
38 Słyszeliście, iż rzeczono: Oko za oko, a ząb za ząb;
You have knowledge that it was said, An eye for an eye, and a tooth for a tooth:
39 Ale Ja wam powiadam: Żebyście się nie sprzeciwiali złemu, ale kto by cię uderzył w prawy policzek twój, nadstaw mu i drugi;
But I say to you, Do not make use of force against an evil man; but to him who gives you a blow on the right side of your face let the left be turned.
40 I temu, który się z tobą chce prawować, a suknię twoję wziąć, puść mu i płaszcz;
And if any man goes to law with you and takes away your coat, do not keep back your robe from him.
41 A kto by cię przymuszał iść milę jednę, idź z nim i dwie;
And whoever makes you go one mile, go with him two.
42 Temu, co cię prosi, daj, a od tego, co chce u ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
Give to him who comes with a request, and keep not your property from him who would for a time make use of it.
43 Słyszeliście, iż rzeczono: Będziesz miłował bliźniego twego, a będziesz miał w nienawiści nieprzyjaciela twego;
You have knowledge that it was said, Have love for your neighbour, and hate for him who is against you:
44 Aleć Ja wam powiadam: Miłujcie nieprzyjacioły wasze; błogosławcie tym, którzy was przeklinają; dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, i módlcie się za tymi, którzy wam złość wyrządzają i prześladują was;
But I say to you, Have love for those who are against you, and make prayer for those who are cruel to you;
45 Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiech; bo on to czyni, że słońce jego wschodzi na złe i na dobre, i deszcz spuszcza na sprawiedliwe i na niesprawiedliwe,
So that you may be the sons of your Father in heaven; for his sun gives light to the evil and to the good, and he sends rain on the upright man and on the sinner.
46 Albowiem jeźli miłujecie te, którzy was miłują, jakąż zapłatę macie? azaż i celnicy tego nie czynią?
For if you have love for those who have love for you, what credit is it to you? do not the tax-farmers the same?
47 A jeźlibyście tylko braci waszych pozdrawiali, cóż osobliwego czynicie? azaż i celnicy tak nie czynią?
And if you say, Good day, to your brothers only, what do you do more than others? do not even the Gentiles the same?
48 Bądźcież wy tedy doskonałymi, jako i Ojciec wasz, który jest w niebiesiech, doskonały jest.
Be then complete in righteousness, even as your Father in heaven is complete.
