Mateusza 5
1 A Jezus widząc lud, wstąpił na górę; a gdy usiadł, przystąpili do niego uczniowie jego.
And having seen the multitudes, he went up onto the mountain. And when he sat down, his disciples came to him.
2 A otworzywszy usta swe, uczył je, mówiąc:
And having opened his mouth, he taught them, saying,
3 Błogosławieni ubodzy w duchu; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Blessed are the poor in spirit, because the kingdom of the heavens is theirs.
4 Błogosławieni, którzy się smęcą; albowiem pocieszeni będą.
Blessed are those who mourn, because they will be comforted.
5 Błogosławieni cisi; albowiem oni odziedziczą ziemię.
Blessed are the meek, because they will inherit the earth.
6 Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości; albowiem oni nasyceni będą.
Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, because they will be filled.
7 Błogosławieni miłosierni: albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
Blessed are the merciful, because they will obtain mercy.
8 Błogosławieni czystego serca; albowiem oni Boga oglądają.
Blessed are the pure in heart, because they will see God.
9 Błogosławieni pokój czyniący; albowiem oni synami Bożymi nazwani będą.
Blessed are the peacemakers, because they will be called sons of God.
10 Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości; albowiem ich jest królestwo niebieskie.
Blessed are those who have been persecuted because of righteousness, because the kingdom of the heavens is theirs.
11 Błogosławieni jesteście, gdy wam złorzeczyć będą, i prześladować was, i mówić wszystko złe przeciwko wam, kłamając dla mnie.
Blessed are ye when they revile you, and persecute you, and say every evil word, being deceitful against you because of me.
12 Radujcie się, i weselcie się; albowiem zapłata wasza obfita jest w niebiesiech; tak bowiem prześladowali proroki, którzy byli przed wami.
Rejoice, and be exceedingly glad, because your reward is great in the heavens, for so they persecuted the prophets before you.
13 Wy jesteście sól ziemi; jeźli tedy sól zwietrzeje, czemże solić będą? Do niczego się już nie zgodzi, tylko aby była precz wyrzucona i od ludzi podeptana.
Ye are the salt material of the earth. But if the salt material becomes ineffective, by what will it be salted? It is potent for nothing further, except to be cast outside and to be trodden down by men.
14 Wy jesteście światłość świata, nie może się miasto ukryć na górze leżące.
Ye are the light of the world. A city setting on a hill cannot be hid,
15 Ani zapalają świecy, i stawiają jej pod korzec, ale na świecznik, i świeci wszystkim, którzy są w domu.
nor do they light a lamp, and put it under the bushel, but on the lampstand, and it shines to all in the house.
16 Tak niechaj świeci światłość wasza przed ludźmi, aby uczynki wasze dobre widzieli, a chwalili ojca waszego, który jest w niebiesiech.
Thus your light should shine before men, so that they may see your good works, and glorify your Father in the heavens.
17 Nie mniemajcie, abym przyszedł rozwiązywać zakon albo proroki; nie przyszedłem rozwiązywać, ale wypełnić.
Think not that I came to abolish the law or the prophets. I came not to abolish, but to fulfill.
18 Zaprawdę bowiem powiadam wam: Aż przeminie niebo i ziemia, jedna jota albo jedna kreska nie przeminie z zakonu, ażby się wszystko stało.
For truly I say to you, until the heaven and the earth pass away, one iota or one tittle will, no, not pass away from the law, until all things come to pass.
19 Kto by tedy rozwiązał jedno z tych przykazań najmniejszych, i uczyłby tak ludzi, najmniejszym będzie nazwany w królestwie niebieskiem; a ktokolwiek by czynił i uczył, ten będzie wielkim nazwany w królestwie niebieskiem.
Whoever therefore may relax one of these least commandments, and may teach men so, he will be called least in the kingdom of the heavens. But whoever may do and may teach them, this man will be called great in the kingdom of the heavens.
20 Albowiem powiadam wam: Jeźli nie będzie obfitsza sprawiedliwość wasza, niż nauczonych w Piśmie i Faryzeuszów, żadnym sposobem nie wnijdziecie do królestwa niebieskiego.
For I say to you, that unless your righteousness abounds more than of the scholars and Pharisees, ye will, no, not enter into the kingdom of the heavens.
21 Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz zabijał; a ktobykolwiek zabił, będzie winien sądu;
Ye have heard that it was said to them in old times, Thou shall not murder, and whoever murders will be liable to the judgment.
22 Ale ja wam powiadam: Iż każdy, kto się gniewa na brata swego bez przyczyny, będzie winien sądu; a ktokolwiek rzecze bratu swemu: Racha; będzie winien rady, a ktokolwiek rzecze: Błaźnie! będzie winien ognia piekielnego. (Geenna g1067)
But I say to you, that every man who is angry at his brother without cause will be liable to the judgment, and whoever speaks an insult to his brother will be liable to the council, and whoever says, Foolish man, will be liable to the hell of fire. (Geenna g1067)
23 A tak jeźlibyś ofiarował dar twój na ołtarzu, a tam byś wspomniał, iż brat twój ma co przeciwko tobie,
If therefore thou should bring thy gift to the altar, and remember there that thy brother has anything against thee,
24 Zostaw tam dar twój przed ołtarzem, a odejdź, pierwej się pojednaj z bratem twoim; a potem przyszedłszy ofiaruj dar twój.
leave there thy gift before the altar, and go. First be reconciled to thy brother, and then, after coming, bring thy gift.
25 Zgódź się z przeciwnikiem twoim rychło, pókiś jest z nim w drodze, by cię snać przeciwnik nie podał sędziemu, a sędzia by cię podał słudze, i byłbyś wrzucony do więzienia.
Be agreeing with thine opponent quickly, while thou are with him on the way, lest the opponent deliver thee to the judge, and the judge deliver thee to the subordinate, and thou will be cast into prison.
26 Zaprawdę ci powiadam: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
Truly I say to thee, thou will, no, not come out from there, until thou have paid the last quadran.
27 Słyszeliście, iż rzeczono starym: Nie będziesz cudzołożył;
Ye have heard that it was said, Thou shall not commit adultery.
28 Aleć Ja wam powiadam: Iż każdy, który patrzy na niewiastę, aby jej pożądał, już z nią cudzołóstwo popełnił w sercu swojem.
But I say to you, that every man who looks on a woman to crave her has already committed adultery with her in his heart.
29 Jeźli cię tedy oko twoje prawe gorszy, wyłup je, a zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
And if thy right eye causes thee to stumble, remove it and cast it from thee, for it is advantageous for thee that one of thy body-parts should perish, and not thy whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
30 A jeźliż cię prawa ręka twoja gorszy, odetnij ją, i zarzuć od siebie; albowiem pożyteczniej jest tobie, aby zginął jeden z członków twoich, a wszystko ciało twoje nie było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
And if thy right hand causes thee to stumble, cut it off and cast it from thee, for it is advantageous for thee that one of thy body-parts should perish, and not thy whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
31 Zasię rzeczono: Ktobykolwiek opuścił żonę swoją, niech jej da list rozwodny;
And it was said, Whoever may divorce his wife, let him give her a divorce certificate.
32 Ale Ja wam powiadam: Ktobykolwiek opuścił żonę swoję oprócz przyczyny cudzołóstwa, przywodzi ją w cudzołóstwo, a kto by opuszczoną pojął, cudzołoży.
But I say to you, that whoever may divorce his wife apart from a matter of fornication, disposes her to commit adultery, and whoever may marry her who has been divorced commits adultery.
33 Słyszeliście zasię, iż rzeczono starym: Nie będziesz krzywo przysięgał, ale oddasz Panu przysięgi twoje;
Again, ye have heard that it was said to them in old times, Thou shall not swear falsely, but shall render to the Lord thine oaths.
34 Ale Ja wam powiadam, abyście zgoła nie przysięgali, ani na niebo, gdyż jest stolicą Bożą;
But I say to you, not to swear at all, neither by heaven, because it is the throne of God,
35 Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem nóg jego; ani na Jeruzalem, gdyż jest miasto wielkiego króla;
nor by the earth, because it is the footstool of his feet, nor by Jerusalem, because it is the city of the great King.
36 Ani na głowę twoję będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa białym albo czarnym uczynić.
Neither shall thou swear by thy head, because thou cannot make one hair white or black.
37 Ale mowa wasza niech będzie: Tak, tak; nie, nie; a co więcej nadto jest, to od złego jest.
But let your word be, Yes, yes, No, no. And anything beyond these is from evil.
38 Słyszeliście, iż rzeczono: Oko za oko, a ząb za ząb;
Ye have heard that it was said, An eye for an eye, and a tooth for a tooth.
39 Ale Ja wam powiadam: Żebyście się nie sprzeciwiali złemu, ale kto by cię uderzył w prawy policzek twój, nadstaw mu i drugi;
But I say to you, not to resist what is troublesome, but whoever will strike thee on thy right cheek, turn to him the other also.
40 I temu, który się z tobą chce prawować, a suknię twoję wziąć, puść mu i płaszcz;
And to the man who wants to sue thee, and take away thy coat, thou shall leave him thy cloak also.
41 A kto by cię przymuszał iść milę jednę, idź z nim i dwie;
And whoever will draft thee for one mile, go thou with him two.
42 Temu, co cię prosi, daj, a od tego, co chce u ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
Give to him who asks thee, and turn thou not away from him who wants to borrow from thee.
43 Słyszeliście, iż rzeczono: Będziesz miłował bliźniego twego, a będziesz miał w nienawiści nieprzyjaciela twego;
Ye have heard that it was said, Thou shall love thy neighbor, and hate thine enemy.
44 Aleć Ja wam powiadam: Miłujcie nieprzyjacioły wasze; błogosławcie tym, którzy was przeklinają; dobrze czyńcie tym, którzy was mają w nienawiści, i módlcie się za tymi, którzy wam złość wyrządzają i prześladują was;
But I say to you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
45 Abyście byli synami Ojca waszego, który jest w niebiesiech; bo on to czyni, że słońce jego wschodzi na złe i na dobre, i deszcz spuszcza na sprawiedliwe i na niesprawiedliwe,
so that ye may become sons of your Father in the heavens, because he makes his sun to rise on the evil and the good, and makes rain on the righteous and the unrighteous.
46 Albowiem jeźli miłujecie te, którzy was miłują, jakąż zapłatę macie? azaż i celnicy tego nie czynią?
For if ye love those who love you, what reward have ye? Do not even the tax collectors the same?
47 A jeźlibyście tylko braci waszych pozdrawiali, cóż osobliwego czynicie? azaż i celnicy tak nie czynią?
And if ye only greet your friends, what do ye extra? Do not even the tax collectors this way?
48 Bądźcież wy tedy doskonałymi, jako i Ojciec wasz, który jest w niebiesiech, doskonały jest.
Ye therefore shall be perfect, even as your Father in the heavens is perfect.
