Mateusza 13
1 A dnia onego wyszedłszy Jezus z domu, usiadł nad morzem:
Faiꞌ naa boe Yesus kalua mia ume naa, de neu endoꞌ sia dano Galilea suun.
2 I zebrał się do niego wielki lud, tak iż wstąpiwszy w łódź, siedział, a wszystek lud stał na brzegu.
Boe ma atahori hetar reu heo rala E. Ma Ana hene neu endoꞌ sia ofaꞌ sa ata mananafuꞌ sia naa, de nanori. Basa atahori mana sia madꞌa ata rena E.
3 I mówił do nich wiele w podobieństwach i rzekł: Oto wyszedł rozsiewca, aby rozsiewał;
Ana nanori se naeꞌ nendiꞌ nekendandaaꞌ hetar. Ana dui nae, “Hambu atahori mana ue-rae sa neu sia osin, de nggari fini.
4 A gdy on rozsiewał, niektóre padło podle drogi; i przyleciały ptaki, a podziobały je.
Leleꞌ ana nggari fini ra, hambu ruma tudꞌa sia dalaꞌ. Boe ma mbuiꞌ ra rema de bito rendi basa fini ra.
5 Drugie zasię padło na miejsce opoczyste, gdzie nie miało wiele ziemi; i wnet weszło, iż nie miało głębokości ziemi.
Te fini ruma tudꞌa sia rae fatu-fatuꞌ. Fini a nanumbu losaꞌ a, huu rae isiꞌ mbeiꞌ a.
6 Ale gdy słońce weszło, wygorzało, a iż nie miało korzenia, uschło.
Te reo-rendu ma, numbuꞌ ra male de meto hendi se. Huu oka nara nda masoꞌ losa rae rala sa.
7 A drugie padło między ciernie, i wzrosły ciernie, a zadusiły je.
Hambu fini ruma fai tudꞌa sia uru manggouꞌ. Boe ma uru manggouꞌ a hapi nisa numbuꞌ naa ra.
8 A drugie padło na ziemię dobrą i wydało pożytek, jedno setny, drugie sześćdziesiątny, a drugie trzydziestny.
Te hambu fini ruma tudꞌa sia rae isiꞌ. Fini naa ra ranumbu, ma raꞌamoko losa rabꞌoa. Ruma fee baliꞌ buna-bꞌoa nara dedꞌesin lao telu nulu, ruma losa nee nulu, ma ruma losa natun esa.
9 Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha.
Seka ma ndikiꞌ, na, rena malolole, o!”
10 Tedy przystąpiwszy uczniowie, rzekli mu: Dlaczegoż im w podobieństwach mówisz?
Basa ma Yesus ana mana tungga nara rema de ratane E rae, “Taꞌo bee de Pak nanori atahori hetar naa ra mendiꞌ nekandandaaꞌ?”
11 A on odpowiadając, rzekł im: Wam dano wiedzieć tajemnicę królestwa niebieskiego, ale onym nie dano;
Boe ma Yesus nataa nae, “Huu Lamatualain nau fee nggi mihine parendan, naa de Au ufadꞌe memaꞌ nekendandaaꞌ ia sosoan. Te mete ma atahori laen, na, Au unori endiꞌ a nekendandaaꞌ.
12 Albowiem kto ma, będzie mu dano, i obfitować będzie, ale kto nie ma, i to, co ma, będzie od niego odjęto.
Huu atahori mana nahine Lamatuaꞌ hihii-nanaun, dei fo Lamatuaꞌ fee ne bau nahine. Te atahori nda mana nau tao afiꞌ neu Lamatuaꞌ hihii-nanaun sa, dei fo Lamatuaꞌ fee ne lili hendi saa fo ana nahineꞌ a.
13 Dlategoć im w podobieństwach mówię, iż widząc nie widzą, i słysząc nie słyszą, ani rozumieją.
Au unori se endiꞌ a nekendandaaꞌ a, huu: ‘Ara rita ena, te nda rahine sa. Ara rena ena, te nda tao afiꞌ sa.’
14 I pełni się w nich proroctwo Izajaszowe, które mówi: Słuchem słuchać będziecie, ale nie zrozumiecie; i widząc widzieć będziecie, ale nie ujrzycie;
Ara onaꞌ atahori fo Lamatualain mana ola-olan Yesaya suraꞌ nae, ‘Dei fo ama rena, te ama nda nau mihine sai-sai sa. Dei fo ama mita, te ama nda nau bubꞌuluꞌ saa fo manadadꞌiꞌ naa sa.
15 Albowiem zatyło serce ludu tego, a uszyma ciężko słyszeli, i oczy swe zamrużyli, żeby kiedy oczyma nie widzieli i uszyma nie słyszeli, a sercem nie zrozumieli, i nie nawrócili się, a uzdrowiłbym je.
Huu atahori ia ra rala nara manggateeꞌ ara raꞌambambakeꞌ ndiki nara, ara raꞌapopokeꞌ mata nara. Dadꞌi hela neu fo ndiki nara mbake taꞌoꞌ a naa leo, ma hela neu fo, mata nara poke taꞌoꞌ a naa leo. Hela neu fo Au sudꞌi boe tao malole se, huu ara nda nau tao afiꞌ neu Au sa.’
16 Ale oczy wasze błogosławione, że widzą, i uszy wasze, że słyszą;
Te hei ia ra, nenefee papala-babꞌanggiꞌ, o! Huu ama mita no mata mara ena, ma ama rena no ndiki mara ena.
17 Bo zaprawdę powiadam wam, iż wiele proroków i sprawiedliwych żądało widzieć to, co wy widzicie, ale nie widzieli, i słyszeć to, co słyszycie, ale nie słyszeli.
Mimihere Au! Feꞌesaꞌan Lamatuaꞌ mana ola-olan no atahori rala ndoos ra nau rae rita saa fo hei mitaꞌ ia, te ara nda bisa sa. Ara o nau rena saa fo ama renaꞌ a, te ara nda bisa sa.”
18 Wy tedy słuchajcie podobieństwa onego rozsiewcy.
Olaꞌ basa ma, Yesus nafadꞌe se nae, ‘Dadꞌi ia na ama rena nekendandaaꞌ ia sosoan.
19 Gdy kto słucha słowa o tem królestwie, a nie rozumie, przychodzi on zły i porywa to, co wsiano w serce jego; tenci jest on, który podle drogi posiany jest.
Fini mana tudꞌa sia dalaꞌ a, naeni atahori mana rena Hara-liiꞌ soꞌal Lamatualain toꞌu parendaꞌ, te ana nda nahine no matetuꞌ sa. Basa ma nitu ra malanggan nema rambas nendi Hara-liiꞌ naa mia atahori naa ralan.
20 A na opoczystych miejscach posiany, ten jest, który słucha słowa i zaraz je z radością przyjmuje;
Fini mana tudꞌa sia rae fatu-fatuꞌ a, naeni atahori mana rena Lamatuaꞌ Hara-liin, ma ana simbo no rala nemehoꞌot.
21 Ale nie ma korzenia w sobie, lecz doczesny jest; a gdy przychodzi ucisk, albo prześladowanie dla słowa, wnet się gorszy.
Te Hara-liiꞌ naa ra nda raꞌoka sa. Naa de nda nenembedaꞌ dooꞌ sia atahori naa ralan sa. De leleꞌ atahori laen tao raꞌasususaꞌ e huu simbo Hara-liiꞌ naa ra, ma ana nggari hendi se neuꞌ ena.
22 A między ciernie posiany, ten jest, który słucha słowa; ale pieczołowanie świata tego i omamienie bogactw zadusza słowo, i staje się bez pożytku. (aiōn g165)
No fini mana tudꞌa sia uru manggouꞌ a taladꞌan, onaꞌ atahori mana rena Hara-liiꞌ naa. Te ana sebꞌo-mue noꞌ a ue-tataos mataꞌ-mataꞌ fo nasodꞌa noꞌ a lole-ladꞌaꞌ ra. De basa ue-tataos naa ra, seti hendi Hara-liiꞌ naa mia ralan, de nda naꞌena ngguna saa sa ena boe. (aiōn g165)
23 A na dobrej ziemi posiany, jest ten, który słucha słowa i rozumie, tenci pożytek przynosi; a przynosi jeden setny, drugi sześćdziesiątny, a drugi trzydziestny.
Te fini mana tudꞌa sia rae isiꞌ a, onaꞌ atahori mana pasa ndikin fo simbo Hara-liiꞌ naa, ma tungga Lamatuaꞌ hihii-nanaun. Boe ma ana taoꞌ a dala-dala maloleꞌ, onaꞌ fini mana mabꞌoaꞌ a. Hambu ruma raboa dedꞌesin lao telu nulu, ma ruma lao nee nulu, ma ruma lao natun esa.”
24 Drugie podobieństwo przełożył im, mówiąc: Podobne jest królestwo niebieskie człowiekowi, rozsiewającemu dobre nasienie na roli swojej.
Yesus nafadꞌe seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai nae, “Lamatualain toꞌu parendaꞌ naa, onaꞌ atahori esa nggari fini maloleꞌ sia osin.
25 A gdy ludzie zasnęli, przyszedł nieprzyjaciel jego, i nasiał kąkolu między pszenicą, i odszedł.
Temba neu ma, basa atahori mana sunggu masambetaꞌ ra. Boe ma atahori deꞌulaka nema, de nggari uru fui dekeꞌ ra risiꞌ osi a.
26 A gdy urosła trawa i pożytek przyniosła, tedy się pokazał i kąkol.
Leleꞌ osi a nabꞌuna-nabꞌoa, ma atahori mana tao ues nara rita uru fui a mori belaꞌ no are nggandum sia naa.
27 Tedy przystąpiwszy słudzy gospodarscy, rzekli mu: Panie! izaliś dobrego nasienia nie nasiał na roli twojej? Skądże tedy ma kąkol?
Boe ma reu rafadꞌe tenu osiꞌ a rae, ‘Papa! Faiꞌ naa hita sela fini maloleꞌ sia papa osin, to? Taꞌo bee de uru a naeꞌ boe?’
28 A on im rzekł: Nieprzyjaciel człowiek to uczynił. I rzekli słudzy do niego: A chceszże, iż pójdziemy, a zbierzemy go?
Malangga nataa nae, “Naa, atahori deꞌulakaꞌ ue-tataon.’ Boe ma mana tao ues nara olaꞌ rae, ‘Papa, hai mii miue hendi uru a, do?’
29 A on rzekł: Nie! byście snać zbierając kąkol, nie wykorzenili zaraz z nim i pszenicy.
Te nataa nae, ‘Afiꞌ! Leleꞌ hei miue uru a, neꞌo hita sela-nggari malole nara nenelea hendiꞌ boe.
30 Dopuśćcie obojgu społem rość aż do żniwa; a czasu żniwa rzekę żeńcom: Zbierzcie pierwej kąkol, a zwiążcie go w snopki ku spaleniu; ale pszenicę zgromadźcie do gumna mojego.
Hela se mori belaꞌ losa fula-fai etu-oruꞌ a losa. Leleꞌ naa, dei fo au ufadꞌe atahori mana tao ues ra ae, “Ama miꞌidꞌuru miꞌihuluꞌ uru fui ra dei. Ma futu se mbumbutu-mbumbutuꞌ, fo dedꞌee hendi se. Basa naa midꞌudꞌuru buna-bꞌoa maloleꞌ ra, fo mbedꞌaꞌ nisiꞌ soka-poleꞌ rala.”’”
31 Insze podobieństwo przełożył im, mówiąc: Podobne jest królestwo niebieskie ziarnu gorczycznemu, które wziąwszy człowiek, wsiał na roli swojej.
Basa ma, Yesus olaꞌ fai nae, “Au fee seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai, fo ama bisa mihine taꞌo bee fo Lamatualain dadꞌi Maneꞌ soaꞌ neu atahori hetar. Fefeun atahori nara onaꞌ deke anadikiꞌ sa fo atahori sela sia osin rala.
32 Które najmniejszeć jest ze wszystkich nasion; ale kiedy urośnie, największe jest ze wszystkich jarzyn, i staje się drzewem, tak iż ptaki niebieskie przylatując, gniazda sobie czynią na gałązkach jego.
Mae dekeꞌ naa, anadikiꞌ seli, te mete ma mori nema, na, dadꞌi hau huu ine monaeꞌ sia osi. Sambe mbuiꞌ ra rema randuna sia dana nara.”
33 Insze podobieństwo powiedział im: Podobne jest królestwo niebieskie kwasowi, który wziąwszy niewiasta, zakryła we trzy miary mąki, ażby wszystka skwaśniała.
Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai nae, “Lamatualain atahorin, onaꞌ bibꞌit roti fo inaꞌ sa haꞌi fo sambor no tarigu sak esa. Boe ma roti a reis losa naꞌamoko, huu bibꞌit roti mbei anaꞌ naa.”
34 To wszystko mówił Jezus w podobieństwach do ludu, a bez podobieństwa nie mówił do nich;
Yesus nanori atahori hetar nendiꞌ dudꞌuit mataꞌ hetar. Ana olaꞌ nendiꞌ a nekendandaaꞌ.
35 Aby się wypełniło, co powiedziano przez proroka mówiącego: Otworzę w podobieństwach usta moje, wypowiem skryte rzeczy od założenia świata.
Ana nanori taꞌo naa tungga saa fo Lamatualain mana ola-olan suraꞌ memaꞌ ena nae, “Dei fo Au unori endiꞌ nekendandaaꞌ. Dei fo Au ufadꞌe dala-dalaꞌ fo atahori nda feꞌe rene rita sa, eniꞌ a mia Lamatualain tao raefafoꞌ ia losa ia nema.”
36 Tedy rozpuściwszy on lud, przyszedł Jezus do domu; i przystąpili do niego uczniowie jego, mówiąc: Wyłóż nam podobieństwo o kąkolu onej roli.
Basa ma, Yesus lao hela atahori hetar naa ra, de baliꞌ ume neu. Boe ma ana mana tungga nara rema, de roꞌe tulun sia E rae, “Amaꞌ Tulun mufadꞌe hai nekendandaaꞌ soꞌal uru mana moriaoꞌ a sosoan dei!”
37 A on odpowiadając, rzekł im: Ten, który rozsiewa dobre nasienie, jest Syn człowieczy;
Boe ma Yesus nataa nae, “Atahori mana nggari fini maloleꞌ naa, naeni Au, Atahori Matetuꞌ ia.
38 A rola jest świat, a dobre nasienie są synowie królestwa; ale kąkol są synowie onego złego;
Ma osi naa, naeni raefafoꞌ ia. Fini maloleꞌ naa, naeni atahori mana dadꞌi Lamatualain bobꞌonggin ena. No uru mana mori aoꞌ naa, naeni nitu ra malanggan atahori nara.
39 Nieprzyjaciel zasię, który go rozsiał, jestci dyjabeł, a żniwo jest dokonanie świata, a żeńcy są Aniołowie. (aiōn g165)
Boe ma, atahori deꞌulakaꞌ mana nema nggari fini uru naa, naeni nitu ra malangga monaen. Ma fai etu-oruꞌ naa, naeni fai mateteꞌen. Atahori mana etu-oru buna-bꞌoaꞌ naa, naeni Lamatualain ate nara mia sorga. (aiōn g165)
Leleꞌ fai mateteꞌen, ara radꞌuru rala uru ra fo hotu hendi se. (aiōn g165)
41 Pośle Syn człowieczy Anioły swoje, a oni zbiorą z królestwa jego wszystkie zgorszenia, i te, którzy nieprawość czynią;
Huu Au, Atahori Matetuꞌ ia, dei fo haitua ate mana sia sorga rema. Dei fo ara reu radꞌuru basa atahori nda mana tungga Lamatuaꞌ parendan sa. Ma ara reu radꞌuru rala basa atahori mana neu kokoe-nanasi atahori laen ra, fo ara nda tungga Lamatuaꞌ parendan sa.
42 I wrzucą je w piec ognisty, tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
Dei fo ara mbia hendi basa atahori deꞌulakaꞌ ra risiꞌ ai naraka rala reu, onaꞌ uru nenehotu hendiꞌ naa. Sia naa, dei fo ara feꞌe na ramedꞌa doidꞌosoꞌ ritaꞌ mamate nara, ma nggae eiei nda raloeꞌ sa.
43 Tedy sprawiedliwi lśnić się będą jako słońce w królestwie Ojca swego. Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha.
Te atahori mana nasodꞌa no ndoos tungga Lamatualain hihii-nanaun, dei fo ara leo rakandoo ro Ama Maneꞌ sia sorga. Sia naa, ara raronda onaꞌ relo a. Naa! Atahori mana nau nahine Au, pasa ndikim malolole, o!”
44 Zasię podobne jest królestwo niebieskie skarbowi skrytemu w roli, który znalazłszy człowiek skrył, i od radości, którą miał z niego, odchodzi, i wszystko, co ma, sprzedaje, i kupuje onę rolę.
Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ esa fai nae, “Atahori mana nau nahine soꞌal Lamatuaꞌ toꞌu parendan, onaꞌ atahori mana nau hambu sudꞌiꞌ-saa mafelit, fo atahori funiꞌ mia rae rala. Atahori naa nema ali, ma ana hambu sudiꞌ-saa naa ra sia naa, naa de namahoꞌo nala seli. Basa ma, ana nasambombori baliꞌ sudiꞌ-saa naa. Boe ma ana baliꞌ lailai, de neu seo hendi basa hata-heton. De ana neu hasa nala rae naa, fo eni bisa hambu sudꞌi-saa mafelit naa.”
45 Zasię podobne jest królestwo niebieskie człowiekowi kupcowi, szukającemu pięknych pereł;
Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ fai nae, “Atahori mana nae nahine Lamatuaꞌ toꞌu parendan naa, onaꞌ atahori mana danggan esa nau hambu mutiara mafelit. De ana sangga-sanggaꞌ mutiara fo nae hasa.
46 Który znalazłszy jednę perłę bardzo drogą, odszedł, i posprzedawał wszystko, co miał, i kupił ją.
Leleꞌ ana hambu mutiara sa meulaun seli, ma ana baliꞌ neuꞌ ena, de neu seo hendi basa hata-heton. Basa ma ana neu hasa mutiara naa, fo eni bisa hambu e.”
47 Zasię podobne jest królestwo niebieskie niewodowi zapuszczonemu w morze, i ryby wszelkiego rodzaju zagarniającemu.
Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ nae, “Lamatualain toꞌu parendan, onaꞌ mana puꞌa ra reu mboꞌi puꞌat esa sia dano. Boe ma puꞌat naa hambu uꞌu mataꞌ-mataꞌ.
48 Który gdy był pełen, wyciągnęli rybitwi na brzeg, a usiadłszy, wybierali dobre ryby w naczynia, a złe precz wyrzucali.
Leleꞌ puꞌat naa sofeꞌ no uꞌu, ma mana puꞌa ra reu haꞌi rala se, fo rendi dano suun neu. Boe ma ara endoꞌ de raisi uꞌu mia puꞌat. Uꞌu maloleꞌ ra, ara tao nisiꞌ rela rala neu. Te uꞌu nda maloleꞌ sa na ara nggari hendi se.
49 Takci będzie przy dokonaniu świata; wynijdą Aniołowie, i wyłączą złe z pośrodku sprawiedliwych, (aiōn g165)
Onaꞌ naa boe, neu fai mateteꞌen. Dei fo Lamatualain ate nara rema mia sorga, fo bingga-banggi atahori deꞌulakaꞌ mia atahori rala ndoos ra. (aiōn g165)
50 I wrzucą je w piec ognisty; tam będzie płacz i zgrzytanie zębów.
Dei fo ara nggari basa atahori deꞌulaka ra ai naraka rala reu. Dei fo ara ramedꞌa doidꞌosoꞌ manaseliꞌ sia naa, ma nggae eiei nda raloeꞌ sa,”
51 Rzekł im Jezus: Wyrozumieliście to wszystko? Rzekli mu: Tak, Panie!
Olaꞌ basa taꞌo naa, ma Yesus natane se nae, “Hei mihine basa saa fo Au olaꞌ faꞌ ia ra, do? Ara rataa rae, “Mihine, Lamatuaꞌ!”
52 A on im rzekł: Przetoż każdy nauczony w Piśmie, wyćwiczony w królestwie niebieskiem, podobny jest człowiekowi gospodarzowi, który wynosi z skarbu swego nowe i stare rzeczy.
Boe ma Yesus nataa baliꞌ se nae, “Malole! Huu meser agama esa-esaꞌ mana tebꞌe-tebꞌeꞌ nanori Lamatualain Dedꞌea-oꞌolan fo mana suraꞌ eniꞌ mia dalahulun, ma toꞌu nahereꞌ Au nenori ngga oras ia, na, ana onaꞌ tenu umeꞌ sa soaꞌ a soi nggudꞌan, fo natudꞌu hata-heto mbaran, naꞌabꞌue no hata-heto feun.”
53 I stało się, gdy Jezus dokończył tych podobieństw, puścił się stamtąd.
Leleꞌ Yesus nanori basa atahori nendiꞌ nekendandaaꞌ ma, Ana lao hela mamanaꞌ naa,
54 A przyszedłszy do ojczyzny swojej, nauczał je w bóżnicy ich, tak iż się bardzo zdumiewali i mówili: Skądże temu ta mądrość, i ta moc?
de lao nisiꞌ kambon. Sia naa, Ana ume hule-oꞌeꞌ rala neu de nanori atahori ra. Basa atahori mana rena E, titindindiiꞌ a. Ara ola-olaꞌ rae, “Awii! Atahori ia mahinen dei! Ana neu nanori mia bee ia? Taꞌo bee de Ana tao nalaꞌ manadadꞌiꞌ naa ra?
55 Izaż ten nie jest on syn cieśli? Izaż matki jego nie zowią Maryją, a bracia jego Jakób, i Jozes, i Szymon, i Judas?
Tao-tao te Eni tukan hau a Anan. Hita tahine maloleꞌ inan Maria; ma odꞌi nara, naeni Yakobis, Yusuf, Yudas no Simon.
56 A siostry jego izali wszystkie u nas nie są? Skądże tedy temu to wszystko?
Hita o tahine feto nara boe, huu basa nggita leo sia kamboꞌ sa na! Dadꞌi Ana hambu mahineꞌ naa, mia bee nema fai? Boe ma Ana hambu koasa manaseliꞌ naa, mia seka fai?”
57 I gorszyli się z niego; ale Jezus rzekł im: Nie jest prorok beze czci, tylko w ojczyźnie swojej i w domu swoim.
Naa de ara ramanasa losa nda nau rae rena E sa ena. Te Yesus nafadꞌe nae, “Memaꞌ tebꞌe! Sia mamanaꞌ laen, atahori ra hiiꞌ a fee hadꞌa-hormat neu Lamatualain mana ola-ola nara. Te sia kambon ma ume isi nara, atahori ra nda nau fee hadꞌa-hormat neu e sa.”
58 I nie uczynił tam wiele cudów dla niedowiarstwa ich.
Huu rala nara manggateeꞌ de ara nda nau ramahere Yesus sa, naa de Ana nda tao manadadꞌi hetar sia naa sa.
