Łukasza 12
1 Między tem, gdy się zgromadziło wiele tysięcy ludu, tak iż jedni po drugich deptali, począł mówić do uczniów swoich. Naprzód strzeżcie się kwasu Faryzejskiego, który jest obłuda.
In the mean time great multitudes of people being gathered together about Him, so that they trode upon one another, He began to say to his disciples, Beware of the leaven of the pharisees, which is hypocrisy: for there is nothing concealed,
2 Boć nie jest nic skrytego, co by objawione być nie miało, ani tajemnego czego by się dowiedzieć nie miano.
which shall not be discovered; nor hidden which shall not be known.
3 Przetoż, coście mówili w ciemności, na świetle słyszane będzie, a coście w ucho szeptali w komorach, obwołane będzie na dachach.
Therefore whatsoever ye have said in darkness shall be heard in the light: and what ye have spoken in the ear in closets shall be proclaimed on the house-tops.
4 A mówię wam przyjaciołom moim: Nie bójcie się tych, którzy ciało zabijają, a potem nie mają co by więcej uczynili.
Now I say unto you, my friends, Be not afraid of them, that can only kill the body, and after that have nothing more that they can do.
5 Ale wam okażę, kogo się bać macie: Bójcie się tego, który, gdy zabije, ma moc wrzucić do piekielnego ognia; zaiste powiadam wam, tego się bójcie. (Geenna g1067)
But I will shew you whom ye should fear, ---Fear Him, who after He hath killed, hath power to cast into hell; yea, I say unto you, fear Him. (Geenna g1067)
6 Izali pięciu wróblików nie sprzedają za dwa pieniążki? Wszakże jeden z nich nie jest w zapamiętaniu przed obliczem Bożem.
Are not five sparrows sold for two assaries, and not one of them is forgotten before God.
7 Owszem i włosy głowy waszej wszystkie są policzone. Przetoż się nie bójcie, nad wiele wróblików wy jesteście zacniejsi.
Nay the very hairs of your head are all numbered. Be not therefore afraid; ye are of more worth than many sparrows.
8 A mówię wam: Wszelaki, który by mię wyznał przed ludźmi, i Syn człowieczy wyzna go przed Anioły Bożymi.
But I say unto you, Whosoever shall own me before men, the Son of man will also own him before the angels of God.
9 Ale kto by się mię zaprzał przed ludźmi, zaprę się go przed Anioły Bożymi.
But he, that disowneth me before men, shall be disowned before the angels of God.
10 I każdemu, kto by mówił słowo przeciwko Synowi człowieczemu, będzie mu odpuszczone: ale temu, kto by przeciwko Duchowi Świętemu bluźnił, nie będzie odpuszczone.
And whosoever shall speak a word against the Son of man, it may be forgiven him; but unto him, that blasphemeth the holy Spirit, it shall not be forgiven.
11 A gdy was będą wodzić do bóżnic, i do przełożonych, i do zwierzchności, nie troszczcie się, jako i co byście ku obronie odpowiedzieć, albo co byście mówić mieli.
And when they bring you before the synagogues, and magistrates, and powers, be not solicitous how or what defence to make, or what to say:
12 Albowiem Duch Święty nauczy was onejże godziny, co byście mówić mieli.
for the holy Spirit shall teach you at that very time what ye ought to say.
13 I rzekł mu niektóry z ludu: Nauczycielu! rzecz bratu memu, aby się ze mną podzielił dziedzictwem.
And one among the multitude said to Him, Master, speak to my brother to divide the inheritance with me: but He said unto him,
14 Ale mu on rzekł: Człowiecze! któż mię postanowił sędzią albo dzielcą między wami?
Man, who set me over you as a judge or divider?
15 I rzekł do nich: Patrzcie, a strzeżcie się łakomstwa, gdyż nie w tem, że kto ma obfite majętności, żywot jego zależy.
And He said unto them, See to it that ye beware of covetousness; for a man's life consisteth not in the abundance of his possessions.
16 I powiedział im podobieństwo, mówiąc: Niektórego człowieka bogatego pole obfity urodzaj przyniosło.
And He spake a parable to them, saying, The ground of a certain rich man brought forth plentifully:
17 I rozmyślał sam w sobie, mówiąc: Cóż uczynię, gdyż nie mam, gdzie bym zgromadził urodzaje moje?
and he reasoned within himself, saying, What shall I do? for I have not room to lay up my corn.
18 I rzekł: To uczynię: Rozwalę gumna moje, a większe pobuduję i zgromadzę tam wszystkie urodzaje moje i dobra moje;
And he said, This I will do: I will pull down my barns, and build larger ones; and there I will bestow all my products and my goods.
19 I rzekę do duszy mojej: Duszo! masz wiele dóbr złożonych na wiele lat; odpocznijże, jedz, pij, bądź dobrej myśli.
And I will say to my soul, Soul, thou hast plenty of goods laid up for many years, take thine ease, eat, drink, and be merry.
20 Ale mu rzekł Bóg: O głupi, tej nocy upomnę się duszy twojej od ciebie, a to, coś nagotował, czyjeż będzie?
But God said unto him, Thou fool, this night shall thy soul be required of thee; then whose shall those things be which thou hast provided?
21 Takci jest, który sobie skarbi, a nie jest w Bogu bogaty.
So is he that heapeth up treasure for himself, and is not rich towards God.
22 I rzekł do uczniów swoich: Dlatego powiadam wam, nie troszczcie się o żywot wasz, co byście jedli, ani o ciało, czem byście się przyodziewali.
And He said to his disciples, Therefore I say unto you, be not anxious for your life, what ye shall eat; nor for the body, what ye shall put on:
23 Zacniejszy jest żywot, niż pokarm, a ciało, niż odzienie.
the life is more than food, and the body than raiment.
24 Przypatrzcie się krukom, iż nie sieją ani żną, i nie mają spiżarni, ani gumna, a wżdy je Bóg żywi; czemżeście wy zacniejsi niż ptacy?
Consider the ravens: they neither sow nor reap; they have neither store-house nor barn, and yet God feedeth them: how much more worth are ye than the fowls?
25 I któż z was troskliwie myśląc, może przydać do wzrostu swego łokieć jeden?
And which of you by all his thought can add one moment to his life?
26 Ponieważ tedy i najmniejszej rzeczy nie przemożecie, czemuż się o inne troszczycie?
If then ye cannot do even the lest, why are ye so anxious about the rest?
27 Przypatrzcie się lilijom, jako rosną, nie pracują, ani przędą; a powiadam wam, że ani Salomon we wszystkiej sławie swojej nie był tak przyodziany, jako jedna z tych.
Consider the lilies, how they grow; they toil not, neither do they spin: and yet I tell you, that even Solomon in all his glory was not arrayed like one of these.
28 A jeźliże trawę, która dziś jest na polu, a jutro będzie w piec wrzucona, Bóg tak przyodziewa, jakoż daleko więcej was, o małowierni!
Now if God so clothe the grass which is to day in the field, and to-morrow is cast into the furnace, how much more will He clothe you, O ye of little faith?
29 Wy tedy nie pytajcie się, co byście jeść, albo co byście pić mieli, ani wysoko latajcie myślami waszemi.
And seek ye not what ye shall eat, or what ye shall drink; neither be ye in careful suspense:
30 Albowiem tego wszystkiego narody świata szukają; aleć Ojciec wasz wie, że tego potrzebujecie.
for all these things the nations of the world seek after; but your Father knoweth that ye have need of these things.
31 Owszem szukajcie królestwa Bożego, a to wszystko będzie wam przydane.
Seek ye therefore the kingdom of God, and all these shall be super-added unto you.
32 Nie bój się, o maluczkie stadko! albowiem się upodobało Ojcu waszemu, dać wam królestwo.
Fear not, little flock; for it is your Father's pleasure to give you the kingdom.
33 Sprzedawajcie majętności wasze, a dawajcie jałmużnę; gotujcie sobie mieszki, które nie wiotszeją, skarb, którego nie ubywa w niebiesiech, gdzie złodziej przystępu nie ma, ani mól psuje.
Sell what ye have, and give alms: provide yourselves bags which wax not old, a never-failing treasure in the heavens, where no thief approacheth nor moth corrupteth:
34 Bo gdzie jest skarb wasz, tam będzie i serce wasze.
for where your treasure is, there will your heart be also.
35 Niech będą przepasane biodra wasze, i świece zapalone.
Let your loins be girt, and your lights burning, and
36 A wy bądźcie podobni ludziom oczekującym pana swego, ażeby się wrócił z wesela, żeby gdyby przyszedł, a zakołatał, wnet mu otworzyli.
ye yourselves like men waiting for their lord's return from a wedding, that they may immediately open the door to him, when he comes and knocks.
37 Błogosławieni oni słudzy, których gdy przyjdzie pan, czujących znajdzie; zaprawdę powiadam wam, iż się przepasze, a posadzi ich za stół, a przechadzając się, będzie im służył.
Happy are those servants, whom the master when he cometh shall find watching: verily I say unto you, that he will gird himself, and make them sit down, and will come and serve them.
38 A jeźliby przyszedł o wtórej straży, i o trzeciej straży przyszedłliby, a tak by ich znalazł, błogosławieni są oni słudzy.
And if he come in the second watch, or in the third watch, and find them so, happy indeed are those servants.
39 A to wiedzcie, iżby gdyby wiedział gospodarz, o której godzinie złodziej ma przyjść, wżdyby czuł, a nie dopuściłby podkopać domu swego.
And this ye know, that if the master of a house had known at what hour the thief would come, he would have watched, and not have suffered his house to be broke open:
40 Przetoż i wy bądźcie gotowi; bo o tej godzinie, o której się nie spodziewacie, Syn człowieczy przyjdzie.
therefore be ye also ready; for the Son of man cometh at a season that ye think not of.
41 I rzekł mu Piotr: Panie! do nasże mówisz to podobieństwo, czyli do wszystkich?
Then said Peter unto Him, Lord, dost thou speak this parable to us only, or to all others likewise?
42 A Pan rzekł: Któryż tedy jest wierny szafarz i roztropny, którego Pan postanowi nad czeladzią swoją, aby im na czas wydawał obrok naznaczony?
And the Lord said, Who is indeed that faithful and wise steward, whom his master will set over his family to give out the measure of food in due season?
43 Błogosławiony jest on sługa, którego gdyby przyszedł pan jego, znajdzie, że tak czyni;
Happy is that servant, whom his lord, when he cometh, shall find so doing.
44 Zaprawdę wam powiadam, że go nad wszystkiemi dobrami swojemi postanowi.
Verily I tell you, that he will set him over all that he hath.
45 Ale jeźliby rzekł on sługa w sercu swojem: Odwłacza pan mój z przyjściem swojem, i począłby bić sługi i służebnice, a jeść, pić i opijać się;
But if that servant say in his heart, My lord delayeth his coming; and begin to beat the men and maid-servants, and drink, and to be drunken:
46 Przyjdzie pan sługi onego dnia, którego się nie spodzieje, i godziny, której nie wie, i odłączy go, a część jego położy z niewiernymi.
the lord of that servant will come on a day in which he does not expect him, and at a time which he is not aware of; and will cut him asunder, and appoint him his portion with the unfaithful.
47 Ten zasię sługa, który by znał wolę pana swego, a nie był gotowym, ani czynił według woli jego, wielce będzie karany;
And that servant, who knew his master's will, and did not prepare himself to do according to his will, shall be beaten with many stripes;
48 Ale który nie znał, a czynił rzeczy godne karania, mniej plag odniesie; a od każdego, komu wiele dano, wiele się od niego upominać będą: a komu wiele powierzono, więcej będą chcieć od niego.
but he that knew it not, and did things deserving stripes, shall be beaten with few: for to whomsoever much is given, of him will much be required; and to whom men have committed much, of him they will demand the more.
49 Przyszedłem, abym ogień puścił na ziemię, i czegoż chcę, jeźli już gore?
I am come to send fire on the earth, and how do I desire that it were already kindled?
50 Aleć mam być chrztem ochrzczony; a jakom jest ściśniony, póki się to nie wykona.
for I have a baptism to be baptized with, and how I am straitened till it be accomplished?
51 Mniemacie, abym przyszedł, pokój dawać na ziemię? Bynajmniej, powiadam wam, ale rozerwanie.
Do ye think that I am come to give peace on the earth? I tell you, nay; but rather division.
52 Albowiem od tego czasu będzie ich pięć w domu jednym rozerwanych, trzej przeciwko dwom, a dwaj przeciwko trzem.
For from this time there shall be five in one family divided, three against two and two against three:
53 Powstanie ojciec przeciwko synowi, a syn przeciwko ojcu, matka przeciwko córce, a córka przeciwko matce, świekra przeciwko synowej swojej, a synowa przeciwko świekrze swojej.
the father will be against the son, and the son against the father; the mother against the daughter, and the daughter against the mother; the mother-in-law against her daughter-in-law, and the daughter-in-law against her mother-in-law.
54 Mówił też i do ludu: Gdy widzicie obłok wschodzący od zachodu, zaraz mówicie: Przychodzi gwałtowny deszcz; i tak bywa.
He said also to the people, When ye see a cloud rising from the west, ye presently say, there is a shower coming, and so it proves:
55 A gdy wiatr wiejący od południa, mówicie: Gorąco będzie; i bywa tak.
and when ye observe the south-wind blowing, ye say there will be heat, and it cometh to pass.
56 Obłudnicy! postawę nieba i ziemi rozeznawać umiecie, a tego czasu jakoż nie poznawacie?
Ye hypocrites, ye know how to discern the face of the earth and of the heavens, and why do ye not discern the present time?
57 Przeczże i sami przez się nie sądzicie, co jest sprawiedliwego?
and why do ye not even of yourselves judge what is right?
58 Gdy tedy idziesz z przeciwnikiem swoim przed urząd, starajże się w drodze, abyś był wolen, by cię snać nie pociągnął przed sędziego, a sędzia by cię podał ceklarzowi, a ceklarz by cię wrzucił do więzienia.
When thou art going with thine adversary to the magistrate, endeavour while thou art in the way to be discharged, least he force thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and the officer carry thee to prison.
59 Powiadam ci: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
I tell thee, thou shalt not come out from thence, till thou hast paid the very last mite.
