Łukasza 12
1 Między tem, gdy się zgromadziło wiele tysięcy ludu, tak iż jedni po drugich deptali, począł mówić do uczniów swoich. Naprzód strzeżcie się kwasu Faryzejskiego, który jest obłuda.
In the mean time, when the multitude was gathered together in myriads, so that they trod one upon another, he began to say to his disciples first, Beware of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
2 Boć nie jest nic skrytego, co by objawione być nie miało, ani tajemnego czego by się dowiedzieć nie miano.
But there is nothing covered, that will not be revealed; and hid, that will not be known.
3 Przetoż, coście mówili w ciemności, na świetle słyszane będzie, a coście w ucho szeptali w komorach, obwołane będzie na dachach.
Therefore, whatever ye have said in darkness, will be heard in the light; and what ye have spoken in the ear in closets, will be proclaimed upon the house-tops.
4 A mówię wam przyjaciołom moim: Nie bójcie się tych, którzy ciało zabijają, a potem nie mają co by więcej uczynili.
And I say to you my friends, Fear not those who kill the body, and after this can do nothing more.
5 Ale wam okażę, kogo się bać macie: Bójcie się tego, który, gdy zabije, ma moc wrzucić do piekielnego ognia; zaiste powiadam wam, tego się bójcie. (Geenna g1067)
But I will warn you whom to fear; fear him who after he hath killed hath power to cast into hell; yea, I say to you, fear him. (Geenna g1067)
6 Izali pięciu wróblików nie sprzedają za dwa pieniążki? Wszakże jeden z nich nie jest w zapamiętaniu przed obliczem Bożem.
Are not five sparrows sold for two pennies? and not one of them is forgotten before God.
7 Owszem i włosy głowy waszej wszystkie są policzone. Przetoż się nie bójcie, nad wiele wróblików wy jesteście zacniejsi.
But even the hairs of your head are all numbered. Fear not: ye are of more value than many sparrows.
8 A mówię wam: Wszelaki, który by mię wyznał przed ludźmi, i Syn człowieczy wyzna go przed Anioły Bożymi.
And I say to you, Every one that acknowledgeth me before men, him will the Son of man also acknowledge before the angels of God.
9 Ale kto by się mię zaprzał przed ludźmi, zaprę się go przed Anioły Bożymi.
But he that hath denied me before men, shall be denied before the angels of God.
10 I każdemu, kto by mówił słowo przeciwko Synowi człowieczemu, będzie mu odpuszczone: ale temu, kto by przeciwko Duchowi Świętemu bluźnił, nie będzie odpuszczone.
And every one that shall speak a word against the Son of man, it will be forgiven him; but to him that hath blasphemed against the Holy Spirit, it will not be forgiven.
11 A gdy was będą wodzić do bóżnic, i do przełożonych, i do zwierzchności, nie troszczcie się, jako i co byście ku obronie odpowiedzieć, albo co byście mówić mieli.
And when they bring you to the synagogues and the magistrates and the authorities, be not anxious as to how or what ye shall answer, or what ye shall say;
12 Albowiem Duch Święty nauczy was onejże godziny, co byście mówić mieli.
for the Holy Spirit will teach you in that very hour what ye ought to say.
13 I rzekł mu niektóry z ludu: Nauczycielu! rzecz bratu memu, aby się ze mną podzielił dziedzictwem.
And one from the multitude said to him, Teacher, bid my brother divide the inheritance with me.
14 Ale mu on rzekł: Człowiecze! któż mię postanowił sędzią albo dzielcą między wami?
But he said to him, Man, who made me a judge or a divider over you?
15 I rzekł do nich: Patrzcie, a strzeżcie się łakomstwa, gdyż nie w tem, że kto ma obfite majętności, żywot jego zależy.
And he said to them, Take heed and beware of all covetousness; for even when one hath great abundance, his life doth not depend upon his possessions.
16 I powiedział im podobieństwo, mówiąc: Niektórego człowieka bogatego pole obfity urodzaj przyniosło.
And he spoke a parable to them, saying, The ground of a certain rich man brought forth plentifully.
17 I rozmyślał sam w sobie, mówiąc: Cóż uczynię, gdyż nie mam, gdzie bym zgromadził urodzaje moje?
And he thought within himself, saying, What shall I do? for I have not where to store my crops.
18 I rzekł: To uczynię: Rozwalę gumna moje, a większe pobuduję i zgromadzę tam wszystkie urodzaje moje i dobra moje;
And he said, This will I do; I will pull down my barns, and build greater; and there will I store all my crops and my goods;
19 I rzekę do duszy mojej: Duszo! masz wiele dóbr złożonych na wiele lat; odpocznijże, jedz, pij, bądź dobrej myśli.
and I will say to my soul, Soul, thou hast many goods laid up for many years; take thine ease, eat, drink, be merry.
20 Ale mu rzekł Bóg: O głupi, tej nocy upomnę się duszy twojej od ciebie, a to, coś nagotował, czyjeż będzie?
But God said to him, Fool! this night will thy soul he required of thee; and whose will those things be which thou hast laid up?
21 Takci jest, który sobie skarbi, a nie jest w Bogu bogaty.
So is he that layeth up treasure for himself, and is not rich towards God.
22 I rzekł do uczniów swoich: Dlatego powiadam wam, nie troszczcie się o żywot wasz, co byście jedli, ani o ciało, czem byście się przyodziewali.
And he said to his disciples, Therefore I say to you, Be not anxious for the life, what ye shall eat; nor for the body, what ye shall put on.
23 Zacniejszy jest żywot, niż pokarm, a ciało, niż odzienie.
The life is more than its food, and the body than its raiment.
24 Przypatrzcie się krukom, iż nie sieją ani żną, i nie mają spiżarni, ani gumna, a wżdy je Bóg żywi; czemżeście wy zacniejsi niż ptacy?
Consider the ravens, that they neither sow nor reap; which have neither store-house, nor barn; and God feedeth them. Of how much greater value are ye than the birds!
25 I któż z was troskliwie myśląc, może przydać do wzrostu swego łokieć jeden?
And who of you can by anxious thought add a cubit to his life?
26 Ponieważ tedy i najmniejszej rzeczy nie przemożecie, czemuż się o inne troszczycie?
If then ye cannot do even that which is least, why are ye anxious about the rest?
27 Przypatrzcie się lilijom, jako rosną, nie pracują, ani przędą; a powiadam wam, że ani Salomon we wszystkiej sławie swojej nie był tak przyodziany, jako jedna z tych.
Consider the lilies, that they neither spin nor weave; and yet I say to you, Not even Solomon in all his glory was arrayed like one of these.
28 A jeźliże trawę, która dziś jest na polu, a jutro będzie w piec wrzucona, Bóg tak przyodziewa, jakoż daleko więcej was, o małowierni!
But if God so clothes the herbage in the field, which is to-day, and tomorrow is cast into an oven, how much more will he clothe you, O ye of little faith!
29 Wy tedy nie pytajcie się, co byście jeść, albo co byście pić mieli, ani wysoko latajcie myślami waszemi.
And seek not ye what ye shall eat, and what ye shall drink; and be not of a doubtful mind.
30 Albowiem tego wszystkiego narody świata szukają; aleć Ojciec wasz wie, że tego potrzebujecie.
For all these things do the nations of the world seek after; and your Father knoweth that ye have need of these things.
31 Owszem szukajcie królestwa Bożego, a to wszystko będzie wam przydane.
But rather seek his kingdom, and these things will also be given you.
32 Nie bój się, o maluczkie stadko! albowiem się upodobało Ojcu waszemu, dać wam królestwo.
Fear not, little flock! for it is your Father's good pleasure to give you the kingdom.
33 Sprzedawajcie majętności wasze, a dawajcie jałmużnę; gotujcie sobie mieszki, które nie wiotszeją, skarb, którego nie ubywa w niebiesiech, gdzie złodziej przystępu nie ma, ani mól psuje.
Sell what ye have, and give alms. Make for yourselves purses which wax not old, treasure in the heavens that faileth not, where no thief approacheth, nor moth destroyeth.
34 Bo gdzie jest skarb wasz, tam będzie i serce wasze.
For where your treasure is, there will your heart be also.
35 Niech będą przepasane biodra wasze, i świece zapalone.
Let your loins be girded about, and your lamps burning;
36 A wy bądźcie podobni ludziom oczekującym pana swego, ażeby się wrócił z wesela, żeby gdyby przyszedł, a zakołatał, wnet mu otworzyli.
and be yourselves like men waiting for the return of their lord from the wedding; that when he cometh and knocketh, they may open to him immediately.
37 Błogosławieni oni słudzy, których gdy przyjdzie pan, czujących znajdzie; zaprawdę powiadam wam, iż się przepasze, a posadzi ich za stół, a przechadzając się, będzie im służył.
Happy are those servants, whom their lord when he cometh shall find watching; truly do I say to you, that he will gird himself, and place them at table, and will come and wait on them.
38 A jeźliby przyszedł o wtórej straży, i o trzeciej straży przyszedłliby, a tak by ich znalazł, błogosławieni są oni słudzy.
And if in the second, or if in the third watch, he cometh and findeth them thus, happy are they.
39 A to wiedzcie, iżby gdyby wiedział gospodarz, o której godzinie złodziej ma przyjść, wżdyby czuł, a nie dopuściłby podkopać domu swego.
And be sure of this, that if the master of the house had known at what hour the thief was coming, he would not have suffered his house to be broken through.
40 Przetoż i wy bądźcie gotowi; bo o tej godzinie, o której się nie spodziewacie, Syn człowieczy przyjdzie.
Be ye also ready; for at an hour when ye think not the Son of man cometh.
41 I rzekł mu Piotr: Panie! do nasże mówisz to podobieństwo, czyli do wszystkich?
And Peter said to him, Lord, dost thou speak this parable to us, or also to all?
42 A Pan rzekł: Któryż tedy jest wierny szafarz i roztropny, którego Pan postanowi nad czeladzią swoją, aby im na czas wydawał obrok naznaczony?
And the Lord said, Who then is the faithful, the wise steward, whom his lord will place over his household, to give the portion of food in due season?
43 Błogosławiony jest on sługa, którego gdyby przyszedł pan jego, znajdzie, że tak czyni;
Happy is that servant whom his lord, when he cometh, shall find so doing.
44 Zaprawdę wam powiadam, że go nad wszystkiemi dobrami swojemi postanowi.
I say to you in truth, that he will place him in charge of all his substance.
45 Ale jeźliby rzekł on sługa w sercu swojem: Odwłacza pan mój z przyjściem swojem, i począłby bić sługi i służebnice, a jeść, pić i opijać się;
But if that servant say in his heart, My lord is long in coming; and begin to beat the men-servants and maid-servants, and to eat and drink and be drunken,
46 Przyjdzie pan sługi onego dnia, którego się nie spodzieje, i godziny, której nie wie, i odłączy go, a część jego położy z niewiernymi.
the lord of that servant will come in a day when he looketh not for him, and at an hour when he is not aware, and will cut him asunder, and appoint him his portion with the unfaithful.
47 Ten zasię sługa, który by znał wolę pana swego, a nie był gotowym, ani czynił według woli jego, wielce będzie karany;
And that servant who knew his lord's will, and did not make ready, nor do according to his will, will be beaten with many stripes;
48 Ale który nie znał, a czynił rzeczy godne karania, mniej plag odniesie; a od każdego, komu wiele dano, wiele się od niego upominać będą: a komu wiele powierzono, więcej będą chcieć od niego.
but he that knew not and did things worthy of stripes, will be beaten with few. And from every one to whom much hath been given, will much be required; and to whom much hath been entrusted, of him will the more be demanded.
49 Przyszedłem, abym ogień puścił na ziemię, i czegoż chcę, jeźli już gore?
I came to cast fire upon the earth; and what do I wish, if it hath been already kindled?
50 Aleć mam być chrztem ochrzczony; a jakom jest ściśniony, póki się to nie wykona.
But I have a baptism to be baptized with; and how is my soul troubled, till it be accomplished!
51 Mniemacie, abym przyszedł, pokój dawać na ziemię? Bynajmniej, powiadam wam, ale rozerwanie.
Think ye that I came to give peace in the earth? I tell you, nay, but rather division.
52 Albowiem od tego czasu będzie ich pięć w domu jednym rozerwanych, trzej przeciwko dwom, a dwaj przeciwko trzem.
For from this time forth five in one house will be divided, three against two, and two against three.
53 Powstanie ojciec przeciwko synowi, a syn przeciwko ojcu, matka przeciwko córce, a córka przeciwko matce, świekra przeciwko synowej swojej, a synowa przeciwko świekrze swojej.
They will be divided, father against son, and son against father; mother against daughter, and daughter against mother; the mother-in-law against her daughter-in-law, and the daughter-in-law against her mother-in-law.
54 Mówił też i do ludu: Gdy widzicie obłok wschodzący od zachodu, zaraz mówicie: Przychodzi gwałtowny deszcz; i tak bywa.
And he said also to the multitudes, When ye see a cloud rising in the west, ye say at once, A shower is coming; and it is so;
55 A gdy wiatr wiejący od południa, mówicie: Gorąco będzie; i bywa tak.
and when ye perceive the south wind blowing, ye say, It will be hot; and it cometh to pass.
56 Obłudnicy! postawę nieba i ziemi rozeznawać umiecie, a tego czasu jakoż nie poznawacie?
Hypocrites! ye know how to judge of the face of the earth and the sky; but how is it that ye know not how to judge of this time
57 Przeczże i sami przez się nie sądzicie, co jest sprawiedliwego?
And why even of yourselves do ye not judge what is right?
58 Gdy tedy idziesz z przeciwnikiem swoim przed urząd, starajże się w drodze, abyś był wolen, by cię snać nie pociągnął przed sędziego, a sędzia by cię podał ceklarzowi, a ceklarz by cię wrzucił do więzienia.
When thou art going with thine adversary at law to the magistrate, take pains, while on the way, to be released by him; lest he drag thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and the officer cast thee into prison.
59 Powiadam ci: Nie wynijdziesz stamtąd, póki byś nie oddał do ostatniego pieniążka.
I tell thee, Thou wilt not come out thence, till thou hast paid the very last mite.
