Jana 11
1 A był niektóry chory Łazarz z Betanii, z miasteczka Maryi i Marty, siostry jej.
Now a man named Lazarus, of Bethany, was lying ill; he belonged to the same village as Mary and her sister Martha.
2 (A to była ona Maryja, która pomazała Pana maścią, i ucierała nogi jego włosami swojemi, której brat Łazarz chorował.)
This Mary, whose brother Lazarus was ill, was the Mary who anointed the Master with perfume, and wiped his feet with her hair.
3 Posłały tedy siostry do niego, mówiąc: Panie! oto ten, którego miłujesz, choruje.
The sisters, therefore, sent this message to Jesus – ‘Master, your friend is ill’;
4 A usłyszawszy to Jezus, rzekł: Ta choroba nie jest na śmierć, ale dla chwały Bożej, aby był uwielbiony Syn Boży przez nią.
and, when Jesus heard it, he said, “This illness is not to end in death, but is to redound to the honor of God, in order that the Son of God may be honored through it.”
5 A Jezus umiłował Martę i siostrę jej, i Łazarza.
Jesus loved Martha and her sister, and Lazarus.
6 A gdy usłyszał, iż choruje, tedy został przez dwa dni na onemże miejscu, gdzie był.
Yet, when he heard of the illness of Lazarus, he still stayed two days in the place where he was.
7 Lecz potem rzekł do uczniów swoich: Idźmy zasię do Judzkiej ziemi.
Then, after that, he said to his disciples, “Let us go to Judea again.”
8 Rzekli mu uczniowie: Mistrzu! teraz szukali Żydowie, jakoby cię ukamionowali, a zasię tam idziesz?
“Rabbi,” they replied, “the authorities there were but just now seeking to stone you; and are you going there again?”
9 Odpowiedział Jezus: Azaż nie dwanaście jest godzin dnia? Jeźli kto chodzi we dnie, nie obrazi się; bo widzi światłość tego świata.
“Are not there twelve hours in the day?” answered Jesus. “If someone walks about in the daytime, they don’t stumble, because they can see the light of the sun;
10 A jeźli kto chodzi w nocy, obrazi się; bo w nim światła nie masz.
but, if they walk about at night, they stumble, because they have not the light.”
11 To powiedziawszy, potem rzekł do nich: Łazarz, przyjaciel nasz, śpi; ale idę, abym go ze snu obudził.
And, when he had said this, he added, “Our friend Lazarus has fallen asleep; but I am going so that I may wake him.”
12 Tedy rzekli uczniowie jego: Panie! jeźliże śpi, będzie zdrów.
“If he has fallen asleep, Master, he will get well,” said the disciples.
13 Ale Jezus mówił o śmierci jego; lecz oni mniemali, iż o zaśnięciu snem mówił.
But Jesus meant that he was dead; they, however, supposed that he was speaking of natural sleep.
14 Tedy im rzekł Jezus jawnie: Łazarz umarł.
Then he said to them plainly, “Lazarus is dead;
15 I raduję się dla was, (abyście wierzyli), żem tam nie był; ale pójdziemy do niego.
and I am glad for your sakes that I was not there, so that you may learn to believe in me. But let us go to him.”
16 Rzekł zatem Tomasz, którego zwano Dydymus, spółuczniom: Pójdźmy i my, abyśmy z nim pomarli.
At this, Thomas, who was called ‘The Twin,’ said to his fellow disciples, “Let us go too, so that we may die with him.”
17 Przyszedłszy tedy Jezus, znalazł go już cztery dni w grobie leżącego.
When Jesus reached the place, he found that Lazarus had been four days in the tomb already.
18 (A była Betania blisko Jeruzalemu, jakoby na piętnaście stajan.)
Bethany being only about two miles from Jerusalem,
19 A przyszło było wiele Żydów do Marty i Maryi, aby je cieszyli po bracie ich.
a number of the people had come there to comfort Martha and Mary because of their brother’s death.
20 Marta tedy, gdy usłyszała, że Jezus idzie, bieżała przeciwko niemu; ale Maryja w domu siedziała.
When Martha heard that Jesus was coming, she went to meet him; but Mary sat quietly at home.
21 I rzekła Marta do Jezusa: Panie! byś tu był, nie umarłby był brat mój.
“Master,” Martha said to Jesus, “if you had been here, my brother would not have died.
22 Ale i teraz wiem, że o cokolwiek byś prosił Boga, da ci to Bóg.
Even now, I know that God will grant you whatever you ask him.”
23 Rzekł jej Jezus: Wstanieć brat twój.
“Your brother will rise to life,” said Jesus.
24 Rzekła mu Marta: Wiem, iż wstanie przy zmartwychwstaniu w on ostateczny dzień.
“I know that he will,” replied Martha, “in the resurrection at the Last day.”
25 I rzekł jej Jezus: Jam jest zmartwychwstanie i żywot; kto w mię wierzy, choćby też umarł, żyć będzie.
“I am the resurrection and the life,” said Jesus. “He who believes in me will live, though he die;
and he who lives and believes in me will never die. Do you believe this?” (aiōn g165)
27 Rzekła mu: I owszem Panie! Jam uwierzyła, żeś ty jest Chrystus, Syn Boży, który miał przyjść na świat.
“Yes Master,” she answered. “I have learned to believe that you are the Christ, the Son of God, who was to come into the world.”
28 A to rzekłszy szła i potajemnie zawołała Maryję, siostrę swoję, mówiąc: jest tu nauczyciel, i woła cię.
After saying this, Martha went and called her sister Mary, and whispered, “The teacher is here, and is asking for you.”
29 Ona skoro usłyszała, wnet wstała i szła do niego.
As soon as Mary heard that, she got up quickly, and went to meet him.
30 (A Jezus jeszcze był nie przyszedł do miasteczka, ale był na temże miejscu, gdzie Marta była wyszła przeciwko niemu.)
Jesus had not then come into the village, but was still at the place where Martha had met him.
31 Żydowie tedy, którzy z nią byli w domu, a cieszyli ją, ujrzawszy Maryję, iż prędko wstała i wyszła, szli za nią, mówiąc: Idzie do grobu, aby tam płakała.
So the people, who were in the house with Mary, comforting her, when they saw her get up quickly and go out, followed her, thinking that she was going to the tomb to weep there.
32 Ale Maryja, gdy tam przyszła, gdzie był Jezus, ujrzawszy go, przypadła do nóg jego i rzekła: Panie! byś tu był, nie umarłby był brat mój.
When Mary came where Jesus was and saw him, she threw herself at his feet. “Master,” she exclaimed, “if you had been here, my brother would not have died!”
33 Jezus tedy, gdy ją ujrzał płaczącą, i Żydy, którzy byli z nią przyszli, płaczące, rozrzewnił się w duchu i zafrasował się,
When Jesus saw her weeping, and the people who had come with her weeping also, he groaned deeply, and was greatly distressed.
34 I rzekł: Gdzieście go położyli? Rzekli mu: Panie! pójdź, a oglądaj.
“Where have you buried him?” he asked. “Come and see, Master,” they answered.
35 I zapłakał Jezus.
Jesus burst into tears.
36 Tedy rzekli Żydowie: Wej! jakoć go miłował.
“How he must have loved him!” the people exclaimed;
37 A niektórzy z nich mówili: Nie mógłże ten, który otworzył oczy ślepego, uczynić, żeby ten był nie umarł?
but some of them said, “Could not this man, who gave sight to the blind man, have also prevented Lazarus from dying?”
38 Ale Jezus zasię rozrzewniwszy się sam w sobie, przyszedł do grobu; a była jaskinia, a kamień był położony na niej.
Again groaning inwardly, Jesus came to the tomb. It was a cave, and a stone lay against the mouth of it.
39 I rzekł Jezus: Odejmijcie ten kamień. Rzekła mu Marta, siostra onego umarłego: Panie! jużci cuchnie; bo już cztery dni w grobie.
“Move the stone away,” said Jesus. “Master,” said Martha, the sister of the dead man, “by this time the smell must be offensive, for this is the fourth day since his death.”
40 Powiedział jej Jezus: Azażem ci nie rzekł, iż jeźli uwierzysz, oglądasz chwałę Bożą?
“Didn’t I tell you,” replied Jesus, “that, if you would believe in me, you should see the glory of God?”
41 Odjęli tedy kamień, gdzie był umarły położony. A Jezus podniósłszy oczy swe w górę, rzekł: Ojcze! dziękuję tobie, żeś mię wysłuchał.
So they moved the stone away; and Jesus, with uplifted eyes, said, “Father, I thank you that you have heard my prayer;
42 A jamci wiedział, że mię zawsze wysłuchiwasz; alem to rzekł dla ludu wokoło stojącego, aby wierzyli, żeś ty mię posłał.
I know that you always hear me; but I say this for the sake of the people standing near, so that they may believe that you has sent me as your messenger.”
43 A to rzekłszy, zawołał głosem wielkim: Łazarzu! wynijdź sam!
Then, after saying this, Jesus called in a loud voice, “Lazarus! Come out!”
44 I wyszedł ten, który był umarł, mając związane ręce i nogi chustkami, a twarz jego była chustką obwiązana. Rzekł im Jezus: Rozwiążcie go, a niechaj odejdzie.
The dead man came out, wrapped hand and foot in a winding-sheet; his face, too, had been wrapped in a cloth. “Set him free,” said Jesus, “and let him go.”
45 Wiele tedy z Żydów, którzy byli przyszli do Maryi, a widzieli to, co uczynił Jezus, uwierzyło weń.
In consequence of this, many of the people, who had come to visit Mary and had seen what Jesus did, put their faith in him.
46 Niektórzy też z nich odeszli do Faryzeuszów i powiedzieli im, co uczynił Jezus.
Some of them, however, went to the Pharisees, and told them what he had done.
47 Tedy się zebrali przedniejsi kapłani i Faryzeuszowie w radę, i mówili: Cóż uczynimy? Albowiem ten człowiek wiele cudów czyni.
The chief priests and the Pharisees called a meeting of the High Council, and said, “What are we to do, now that this man is giving so many signs?
48 A jeźli go tak zaniechamy, wszyscy weń uwierzą, i przyjdą Rzymianie, a wezmą nam to miejsce nasze i lud.
If we allow him to continue as we are doing, everyone will believe in him; and the Romans will come and will take from us both our Temple and our nation.”
49 A jeden z nich, Kaifasz, będąc najwyższym kapłanem onego roku, rzekł im: Wy nic nie wiecie,
One of them, however, Caiaphas, who was high priest that year, said to them,
50 Ani myślicie, iż nam jest pożyteczno, żeby jeden człowiek umarł za lud, a żeby wszystek ten naród nie zginął.
“You are utterly mistaken. You do not consider that it is better for you that one person should die for the people, rather than the whole nation should be destroyed.”
51 A tegoć nie mówił sam od siebie, ale będąc najwyższym kapłanem roku onego, prorokował, iż Jezus miał umrzeć za on naród;
Now he did not say this of his own accord; but, as high priest that year, he prophesied that Jesus was to die for the nation –
52 A nie tylko za on naród, ale żeby też syny Boże rozproszone w jedno zgromadził.
And not for the nation only, but also that he might unite in one body the children of God now scattered far and wide.
53 Od onego tedy dnia radzili się społem, aby go zabili.
So from that day they plotted to put Jesus to death.
54 A Jezus już nie chodził jawnie między Żydami, ale stamtąd odszedł do krainy, która jest blisko puszczy, do miasta, które zowią Efraim, i tamże mieszkał z uczniami swoimi.
In consequence of this, Jesus did not go about publicly among the people any more, but left and went into the country bordering on the wilderness, to a town called Ephraim, where he stayed with his disciples.
55 A była blisko wielkanoc żydowska, a wiele ich szło do Jeruzalemu z onej krainy przed wielkanocą, aby się oczyścili.
But the Jewish Festival of the Passover was near; and many people had gone up from the country to Jerusalem, for their purification, before the Festival began.
56 I szukali Jezusa, i mówili jedni do drugich, w kościele stojąc: Co się wam zda, że nie przyszedł na święto?
So they looked for Jesus there, and said to one another, as they stood in the Temple Courts, “What do you think? Do you think he will come to the Festival?”
57 A przedniejsi kapłani i Faryzeuszowie wydali byli rozkazanie: Jeźliby się kto dowiedział, gdzie by był, żeby oznajmił, aby go pojmali.
The chief priests and the Pharisees had already issued orders that, if anyone learned where Jesus was, he should give information, so that they might arrest him.
