Hioba 28
1 Mać w prawdzie srebro początki żył swoich, a złoto miejsce, kędy bywa pławione.
Silver has its fissures where it is first found, and gold has a place where it is melted.
2 Żelazo z ziemi biorą, a z kamienia zlewają miedź.
Iron is taken from the earth, and ore, unbound by heat, is turned into brass.
3 Celu ciemnościom ułożonego i końca wszystkich rzeczy on dochodzi, i kamieni, które w ciemności i cieniu śmierci leżą.
He has established a time for darkness, and he has settled on an end for all things, as well as for the stone that is in the gloom and shadow of death.
4 Wyleje rzeka z miejsca swojego, tak, iż jej nikt przebyć nie może, bywa jednak zahamowana przemysłem nędznego człowieka, i odchodzi.
The burning separates a pilgrim people from those who have been forgotten by the feet of the destitute man and from the unapproachable.
5 Z ziemi wychodzi chleb, chociaż pod nią coś różnego, podobnego ogniowi.
The land, where bread appeared in its place, has been destroyed by fire.
6 W niektórych miejscach jest kamień Safir, i piasek złoty;
Its stones are embedded with sapphires, and its soil, with gold.
7 A tej ścieszki ani ptak nie wie, ani jej widzało oko sępie.
The bird does not know its path, nor has the eye of the vulture beheld it.
8 Nie depczą po niej zwierzęta srogie, ani lew przeszedł przez nię.
The sons of merchants have not walked there, nor has the lioness traveled through it.
9 Na krzemień ściągnął rękę swoję, wywrócił góry z korzenia;
He has stretched out his hand to the rocks; he has overturned the foundations of the mountains.
10 Z skał wywodzi strumienie, a każdą rzecz kosztowną widzi oko jego.
He has cut rivers through the rocks, and his eye has seen all precious things.
11 Wylewać się rzekom nie dopuszcza, a rzeczy skryte wywodzi na jaśnię.
The depths of rivers he has also examined, and he has brought hidden things into the light.
12 Ale mądrość gdzież może być znaleziona? a kędy jest miejsce roztropności?
But, in truth, where is wisdom to be found, and where is the place of understanding?
13 Nie wie człowiek śmiertelny ceny jej, ani bywa znaleziona w ziemi żyjących.
Man does not know its price, nor is it found in the land of those who live in sweetness.
14 Przepaść mówi: Niemasz jej we mnie; i morze też powiada: Niemasz jej u mnie.
The abyss declares, “It is not in me.” And the sea says, “It is not with me.”
15 Nie dawają szczerego złota za nię; ani odważają srebra, za odmianę jej.
The finest gold will not be paid for it, nor will silver be weighed in exchange for it.
16 Nie może być oszacowana za złoto Ofir, ani za Onychyn drogi, ani za Safir.
It will not be compared with the dyed colors of India, nor with the very costly stone sardonyx, nor with the sapphire.
17 Nie porówna z nią złoto, ani kryształ, ani odmiana jej może być za klejnot złota szczerego.
Neither gold nor crystal will be its equal; neither will vessels of gold be fitted for it.
18 Koralów i pereł nie wspomina, bo nabycie mądrości kosztowniejsze jest nad perły.
The exalted and the eminent will not be remembered in comparison with it. Yet wisdom is drawn out of concealment.
19 Nie zrówna z nią i szmaragd z ziemi etyjopskiej; ani za złoto najczystsze szacowana być może.
The topaz of Ethiopia will not be equal to it, nor will it be compared to the purest dyes.
20 Skądże tedy mądrość pochodzi? albo gdzie jest miejsce rozumu?
So then, where does wisdom begin, and where is the place of understanding?
21 Gdyż zakryta jest od oczu wszystkich żyjących, i przed ptastwem niebieskim zatajona jest.
It has been hidden from the eyes of all living things, just as the birds of the heavens escape notice.
22 Zginienie i śmierć rzekły: Uszyma swemi słyszałyśmy sławę jej.
Perdition and death have said, “With our ears, we have heard its fame.”
23 Bóg sam rozumie drogę jej, a on wie miejsce jej.
God understands its way, and he knows its location.
24 Bo on na kończyny ziemi patrzy, a wszystko, co jest pod niebem, widzi.
For he beholds the limits of the world, and he looks upon all things that are under heaven.
25 Wiatrom uczynił wagę, a wody odważył pod miarą.
He created a counterweight for the winds, and he suspended the waters to measure them.
26 On też prawo dżdżom postanowił, a drogę błyskawicom gromów.
At that time, he gave a law to the rain and a path to the resounding storms.
27 W ten czas ją widział, i głosił ją: zgotował ją, i doszedł jej.
Then he saw and explained it, and he made ready and examined it.
28 Ale człowiekowi rzekł: Oto bojaźń Pańska jest mądrością, a warować się złego, jest rozumem.
And he said to man, “Behold the fear of the Lord. Such is wisdom. And to withdraw from evil, this is understanding.”
