Kaznodziei 7
1 Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.
A good name is better than precious ointment; and the day of death than the day of one’s birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.
It is better to go to the house of mourning, than to go to the house of feasting: for that is the end of all men; and the living will lay it to his heart.
3 Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.
Sorrow is better than laughter: for by the sadness of the countenance the heart is made better.
4 Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning; but the heart of fools is in the house of mirth.
5 Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.
It is better to hear the rebuke of the wise, than for a man to hear the song of fools.
6 Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.
For as the crackling of thorns under a pot, so is the laughter of the fool: this also is vanity.
7 Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.
Surely oppression makes a wise man mad; and a gift destroys the heart.
8 Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.
Better is the end of a thing than the beginning thereof: and the patient in spirit is better than the proud in spirit.
9 Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.
Be not hasty in your spirit to be angry: for anger rests in the bosom of fools.
10 Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.
Say not you, What is the cause that the former days were better than these? for you do not inquire wisely concerning this.
11 Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.
Wisdom is good with an inheritance: and by it there is profit to them that see the sun.
12 Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.
For wisdom is a defense, and money is a defense: but the excellency of knowledge is, that wisdom gives life to them that have it.
13 Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?
Consider the work of God: for who can make that straight, which he has made crooked?
14 W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.
In the day of prosperity be joyful, but in the day of adversity consider: God also has set the one over against the other, to the end that man should find nothing after him.
15 Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.
All things have I seen in the days of my vanity: there is a just man that perishes in his righteousness, and there is a wicked man that prolongs his life in his wickedness.
16 Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?
Be not righteous over much; neither make yourself over wise: why should you destroy yourself?
17 Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?
Be not over much wicked, neither be you foolish: why should you die before your time?
18 Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.
It is good that you should take hold of this; yes, also from this withdraw not your hand: for he that fears God shall come forth of them all.
19 Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.
Wisdom strengthens the wise more than ten mighty men which are in the city.
20 Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.
For there is not a just man on earth, that does good, and sins not.
21 Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.
Also take no heed to all words that are spoken; lest you hear your servant curse you:
22 Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
For oftentimes also your own heart knows that you yourself likewise have cursed others.
23 Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.
All this have I proved by wisdom: I said, I will be wise; but it was far from me.
24 A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?
That which is far off, and exceeding deep, who can find it out?
25 Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.
I applied my heart to know, and to search, and to seek out wisdom, and the reason of things, and to know the wickedness of folly, even of foolishness and madness:
26 I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.
And I find more bitter than death the woman, whose heart is snares and nets, and her hands as bands: whoever pleases God shall escape from her; but the sinner shall be taken by her.
27 Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.
Behold, this have I found, says the preacher, counting one by one, to find out the account:
28 Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.
Which yet my soul seeks, but I find not: one man among a thousand have I found; but a woman among all those have I not found.
29 To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?
See, this only have I found, that God has made man upright; but they have sought out many inventions.
