Kaznodziei 7
1 Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.
A good name is better than oil of great price, and the day of death than the day of birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.
It is better to go to the house of weeping, than to go to the house of feasting; because that is the end of every man, and the living will take it to their hearts.
3 Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.
Sorrow is better than joy; when the face is sad the mind gets better.
4 Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.
The hearts of the wise are in the house of weeping; but the hearts of the foolish are in the house of joy.
5 Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.
It is better to take note of the protest of the wise, than for a man to give ear to the song of the foolish.
6 Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.
Like the cracking of thorns under a pot, so is the laugh of a foolish man; and this again is to no purpose.
7 Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.
The wise are troubled by the ways of the cruel, and the giving of money is the destruction of the heart.
8 Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.
The end of a thing is better than its start, and a gentle spirit is better than pride.
9 Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.
Be not quick to let your spirit be angry; because wrath is in the heart of the foolish.
10 Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.
Say not, Why were the days which have gone by better than these? Such a question comes not from wisdom.
11 Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.
Wisdom together with a heritage is good, and a profit to those who see the sun.
12 Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.
Wisdom keeps a man from danger even as money does; but the value of knowledge is that wisdom gives life to its owner.
13 Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?
Give thought to the work of God. Who will make straight what he has made bent?
14 W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.
In the day of wealth have joy, but in the day of evil take thought: God has put the one against the other, so that man may not be certain what will be after him.
15 Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.
These two have I seen in my life which is to no purpose: a good man coming to his end in his righteousness, and an evil man whose days are long in his evil-doing.
16 Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?
Be not given overmuch to righteousness and be not over-wise. Why let destruction come on you?
17 Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?
Be not evil overmuch, and be not foolish. Why come to your end before your time?
18 Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.
It is good to take this in your hand and not to keep your hand from that; he who has the fear of God will be free of the two.
19 Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.
Wisdom makes a wise man stronger than ten rulers in a town.
20 Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.
There is no man on earth of such righteousness that he does good and is free from sin all his days.
21 Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.
Do not give ear to all the words which men say, for fear of hearing the curses of your servant.
22 Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
Your heart has knowledge how frequently others have been cursed by you.
23 Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.
All this I have put to the test by wisdom; I said, I will be wise, but it was far from me.
24 A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?
Far off is true existence, and very deep; who may have knowledge of it?
25 Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.
I gave my mind to knowledge and to searching for wisdom and the reason of things, and to the discovery that sin is foolish, and that to be foolish is to be without one's senses.
26 I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.
And I saw a thing more bitter than death, even the woman whose heart is full of tricks and nets, and whose hands are as bands. He with whom God is pleased will get free from her, but the sinner will be taken by her.
27 Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.
Look! this I have seen, said the Preacher, taking one thing after another to get the true account,
28 Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.
For which my soul is still searching, but I have it not; one man among a thousand have I seen; but a woman among all these I have not seen.
29 To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?
This only have I seen, that God made men upright, but they have been searching out all sorts of inventions.
