Kaznodziei 7
1 Lepsze jest imię dobre, niżeli maść wyborna; a dzień śmierci, niż dzień narodzenia.
A good name is better than fine perfume, and one’s day of death is better than his day of birth.
2 Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady, przeto, iż tam widzimy koniec każdego człowieka, a żyjący składa to do serca swego.
It is better to enter a house of mourning than a house of feasting, since death is the end of every man, and the living should take this to heart.
3 Lepszy jest smutek, niżeli śmiech; bo przez smutek twarzy naprawia się serce.
Sorrow is better than laughter, for a sad countenance is good for the heart.
4 Serce mądrych w domu żałoby; ale serce głupich w domu wesela.
The heart of the wise is in the house of mourning, but the heart of fools is in the house of pleasure.
5 Lepiej jest słuchać gromienia mądrego, niżeli słuchać pieśni głupich.
It is better to heed a wise man’s rebuke than to listen to the song of fools.
6 Bo jaki jest trzask ciernia pod garncem, tak jest śmiech głupiego; i toć jest marność.
For like the crackling of thorns under the pot, so is the laughter of the fool. This too is futile.
7 Zaiste ucisk przywodzi mądrego do szaleństwa, a dar zaślepia serce.
Surely extortion turns a wise man into a fool, and a bribe corrupts the heart.
8 Lepsze jest dokończenie rzeczy, niżeli początek jej; lepszy jest człowiek cierpliwego ducha, niż ducha wyniosłego.
The end of a matter is better than the beginning, and a patient spirit is better than a proud one.
9 Nie bądź porywczy w duchu twym do gniewu; bo gniew w zanadrzyu głupich odpoczywa.
Do not be quickly provoked in your spirit, for anger settles in the lap of a fool.
10 Nie mów: Cóż to jest, że dni pierwsze lepsze były, niż teraźniejsze? Bobyś się o tem nie mądrze pytał.
Do not say, “Why were the old days better than these?” For it is unwise of you to ask about this.
11 Dobra jest mądrość przy majętności, i jest pożteczna tym, którzy widzą słońce.
Wisdom, like an inheritance, is good, and it benefits those who see the sun.
12 Albowiem pod cieniem mądrości, i pod cieniem srebra odpoczywa człowiek, a wszakże przedniejsza jest umiejętność mądrości; bo przynosi żywot tym, którzy ją mają.
For wisdom, like money, is a shelter, and the advantage of knowledge is that wisdom preserves the life of its owner.
13 Przypatrz się sprawie Bożej; bo któż może wyprostować, co on skrzywi?
Consider the work of God: Who can straighten what He has bent?
14 W dzień dobry zażywaj dobra, w dzień zły miej się na pieczy: boć ten uczynił Bóg przeciwko owemu, dlatego, aby nie doszedł człowiek tego, co nastanie po nim.
In the day of prosperity, be joyful, but in the day of adversity, consider this: God has made one of these along with the other, so that a man cannot discover anything that will come after him.
15 Tom wszystko widział za dni marności mojej: Bywa sprawiedliwy, który ginie z sprawiedliwością swoją; także bywa niezbożnik, który długo żyje we złości swojej.
In my futile life I have seen both of these: A righteous man perishing in his righteousness, and a wicked man living long in his wickedness.
16 Nie bądź nazbyt sprawiedliwym, ani nazbyt mądrym; przeczżebyś miał do zguby przychodzić?
Do not be overly righteous, and do not make yourself too wise. Why should you destroy yourself?
17 Nie bądź nader niepobożnym, ani nazbyt głupim; przeczżebyś miał umrzeć przed czasem swoim?
Do not be excessively wicked, and do not be a fool. Why should you die before your time?
18 Dobra jest, abyś się owego trzymał, a tego się nie puszczał; kto się boi Boga, uchodzi tego wszystkiego.
It is good to grasp the one and not let the other slip from your hand. For he who fears God will follow both warnings.
19 Mądrość umacnia mądrego więcej, niżeli dziesięć książąt, którzy są w mieście.
Wisdom makes the wise man stronger than ten rulers in a city.
20 Zaiste niemasz człowieka sprawiedliwego na ziemi, któryby czynił dobrze, a nie grzeszył.
Surely there is no righteous man on earth who does good and never sins.
21 Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niech cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył.
Do not pay attention to every word that is spoken, or you may hear your servant cursing you.
22 Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
For you know in your heart that many times you yourself have cursed others.
23 Wszystkiegom tego doświadczył mądrością, i rzekłem: Będę mądrym; aleć się mądrość oddaliła odemnie.
All this I tested by wisdom, saying, “I resolve to be wise.” But it was beyond me.
24 A co dalekiego, i co bardzo głębokiego jest, któż to znajdzie?
What exists is out of reach and very deep. Who can fathom it?
25 Wszystkom ja przeszedł myślą swoją, abym poznał i wybadał się, i wynalazł mądrość i rozum, a żebym poznał niezbożność, głupstwo, i błąd, i szaleństwo.
I directed my mind to understand, to explore, to search out wisdom and explanations, and to understand the stupidity of wickedness and the folly of madness.
26 I znalazłem rzecz gorzciejszą nad śmierć, to jest, taką niewiastę, której serce jest jako sieci i sidło, a ręce jej jako pęta. Kto się Bogu podoba, wolny będzie od niej; ale grzesznik będzie od niej pojmany.
And I find more bitter than death the woman who is a snare, whose heart is a net, and whose hands are chains. The man who pleases God escapes her, but the sinner is ensnared.
27 Otom to znalazł, (mówi kaznodzieja, ) stosując jedno z drugiem, abym doszedł umiejętności.
“Behold,” says the Teacher, “I have discovered this by adding one thing to another to find an explanation.
28 Czego zaś nad to szukała dusza moja, tedym nie znalazł. Męża jednego z tysiąca znalazłem; alem niewiasty między temi wszystkiemi nie znalazł.
While my soul was still searching but not finding, among a thousand I have found one upright man, but among all these I have not found one such woman.
29 To tylko obacz, com znalazł, że stworzył Bóg człowieka dobrego; ale oni udali się za rozmaitemi myślami. Któż może z mądrym porównać? a kto może wyłożyć każdą rzecz?
Only this have I found: I have discovered that God made men upright, but they have sought out many schemes.”
