Kaznodziei 10
1 Jako muchy zdechłe zasmradzają i psują olejek aptekarski: tak człowieka z mądrości i z sławy zacnago trochę głupstwa oszpeca.
Dying flies ruin the sweetness of the ointment. Wisdom and glory is more precious than a brief and limited foolishness.
2 Serce mądrego jest po prawej stronie jego; ale serce głupiego po lewej stronie jego.
The heart of a wise man is in his right hand, and the heart of a foolish man is in his left hand.
3 I na ten czas, gdy głupi drogą idzie, serce jego niedostatek cierpi; bo pokazuje wszystkim, że głupim jest.
Moreover, as a foolish man is walking along the way, even though he himself is unwise, he considers everyone to be foolish.
4 Jeźliby duch panującego powstał przeciwko tobie, nie opuszczaj miejsca twego; albowiem pokora wstręt czyni grzechom wielkim.
If the spirit of one who holds authority rises over you, do not leave your place, because attentiveness will cause the greatest sins to cease.
5 Jest złe, którem widział pod słońcem, to jest, błąd, który pochodzi od zwierzchności:
There is an evil which I have seen under the sun, proceeding from the presence of a prince, as if by mistake:
6 Że głupi wywyższani bywają w godności wielkiej, a bogaci w mądrość nisko siadają;
a foolish man appointed to a high dignity, and the rich sitting beneath him.
7 Widziałem sługi na koniach, a książąt chodzących piechotą jako sługi.
I have seen servants on horses, and princes walking on the ground like servants.
8 kto kopie dół, sam weń wpada; a kto rozrzuca płot, wąż go ukąsi.
Whoever digs a pit will fall into it. And whoever tears apart a hedge, a snake will bite him.
9 Kto przenosi kamienie, urazi się niemi; a kto łupie drwa, niebezpieczen jest od nich.
Whoever carries away stones will be harmed by them. And whoever cuts down trees will be wounded by them.
10 Jeźliże się stępi żelazo, a nie naostrzyłby ostrza jego, tedy mocy przyłożyć musi; ale to daleko lepiej mądrość sprawić może.
If the iron is dull, and if it was not that way before, but has been made dull by much labor, then it will be sharpened. And wisdom will follow after diligence.
11 Jeźli ukąsi wąż przed zaklęciem, nic nie pomogą słowa zaklinacza.
Whoever slanders in secret is nothing less than a snake that bites silently.
12 Słowa ust mądrego są wdzięczne; ale wargi głupiego pożerają go.
Words from the mouth of a wise man are graceful, but the lips of a foolish man will throw him down with violence.
13 Początek słów ust jego głupstwo, a koniec powieści jego wielkie błazeństwo.
At the beginning of his words is foolishness, and at the end of his talk is a most grievous error.
14 Bo głupi wiele mówi, choć nie wie ten człowiek, co ma być. Albowiem któż mu oznajmi, co po nim nastanie?
The fool multiplies his words. A man does not know what has been before him, and who is able to reveal to him what will be in the future after him?
15 Głupi pracują aż do ustania, a przecie nie mogą dojść do miasta.
The hardship of the foolish will afflict those who do not know to go into the city.
16 Biada tobie, ziemio! której król jest dziecięciem, i której książęta rano biesiadują.
Woe to you, the land whose king is a boy, and whose princes consume in the morning.
17 Błogosławionaś ty, ziemio! której król jest synem zacnych, a której książęta czasu słusznego jadają dla posilenia, a nie dla opilstwa.
Blessed is the land whose king is noble, and whose princes eat at the proper time, for refreshment and not for self-indulgence.
18 Dla lenistwa się dach pochyla, a dla osłabiałych rąk przecieka dom.
By laziness, a framework shall be brought down, and by the weakness of hands, a house shall collapse through.
19 Dla uweselenia gotują uczty, i wino rozwesela żywot; ale pieniądze do wszystkiego dopomagają.
While laughing, they make bread and wine, so that the living may feast. And all things are obedient to money.
20 Ani w myśli twojej królowi nie złorzecz, ani w skrytym pokoju twoim nie przeklinaj bogatego; albowiem i ptak niebieski doniósłby ten głos; a to, co ma skrzydła, objawiłoby powieść twoję.
You should not slander the king, even in your thoughts, and you should not speak evil of a wealthy man, even in your private chamber. For even the birds of the air will carry your voice, and whatever has wings will announce your opinion.
