Powtórzonego 4
1 Teraz tedy, o Izraelu, słuchaj ustaw, i sądów, których ja was uczę, abyście je czyniąc żyli, a wszedłszy posiedli ziemię, którą Pan, Bóg ojców waszych, dawa wam.
Agora, Israel, escutai os estatutos e as ordenanças que vos ensino, para fazê-los, a fim de que possais viver e entrar e possuir a terra que Iavé, o Deus de vossos pais, vos dá.
2 Nie przydacie do słowa, które ja wam rozkazuję, ani ujmiecie z niego, abyście strzegli przykazań Pana, Boga waszego, które ja wam rozkazuję.
Não acrescenteis à palavra que eu vos ordeno, nem a retirareis, para que possais guardar os mandamentos de Javé, vosso Deus, que eu vos ordeno.
3 Oczy wasze widziały, co uczynił Pan dla Baal fegora, jako każdego męża, który się udawał za Baal fegorem, wytracił Pan, Bóg twój, z pośrodku was.
Seus olhos viram o que Javé fez por causa de Baal Peor; pois Javé seu Deus destruiu todos os homens que seguiram Baal Peor do meio de vocês.
4 A wy, którzyście trwali przy Panu, Bogu waszym, żyjecie wszyscy aż do dnia dzisiejszego.
Mas vocês que foram fiéis a Iavé seu Deus estão todos vivos hoje.
5 Patrzcież, żem was nauczał ustaw i sądów, jako mi rozkazał Pan, Bóg mój, abyście tak czynili w ziemi tej, do której wchodzicie, abyście ją dziedzicznie posiedli.
Eis que vos ensinei estatutos e ordenanças, mesmo como Iavé meu Deus me ordenou, que o fizésseis no meio da terra onde entrais para possuí-la.
6 Przestrzegajcież ich tedy, a czyńcie je; to bowiem jest mądrość wasza, i rozum wasz przed oczyma narodów; którzy usłyszawszy o tych wszystkich ustawach, rzeką: Tylko ten lud mądry, i rozumny, i naród wielki jest.
Guardai-os e fazei-os, pois esta é vossa sabedoria e vossa compreensão aos olhos dos povos que ouvirão todos estes estatutos e dirão: “Certamente esta grande nação é um povo sábio e compreensivo”.
7 Albowiem któryż naród tak wielki jest, coby mu byli bogowie tak bliscy, jako Pan, Bóg nasz, we wszystkiem, ilekroć go wzywamy?
Pois qual é a grande nação que tem um deus tão próximo deles como Javé nosso Deus sempre que o invocamos?
8 Albo któryż naród tak wielki, któryby miał ustawy i sądy tak sprawiedliwe, jako wszystek ten zakon, który ja przedkładam wam dziś?
Qual é a grande nação que tem estatutos e ordenanças tão justos como toda esta lei que hoje vos proponho?
9 A wszakże miej się na pieczy, a strzeż duszy twej pilnie, byś snać nie zapomniał na te rzeczy, które widziały oczy twoje i aby snać nie odstąpiły od serca twego po wszystkie dni żywota twego; i oznajmisz je synom twym, i synom synów twoich.
Apenas tenha cuidado, e mantenha sua alma diligentemente, para que não esqueça as coisas que seus olhos viram, e para que não se afastem de seu coração todos os dias de sua vida; mas faça-as conhecer a seus filhos e aos filhos de seus filhos -
10 Nie zapominaj, żeś onego dnia stał przed oblicznością Pana, Boga twego, na Horeb, gdy mówił Pan do mnie: Zgromadź mi lud, abym im powiedział słowa moje, których się uczyć będą, aby się mnie bali po wszystkie dni, pokąd żyć będą na ziemi, i synów swoich nauczając tego.
no dia em que você esteve diante de Javé seu Deus em Horeb, quando Javé me disse: “Reúna o povo a mim, e eu os farei ouvir minhas palavras, para que aprendam a temer-me todos os dias que viverem na terra, e para que ensinem seus filhos”.
11 Tedyście przystąpili, a stanęliście pod górą, a ona góra pałała ogniem aż do samego nieba, a była na niej ciemność, obłok i mgła.
Você se aproximou e ficou debaixo da montanha. A montanha ardeu com fogo até o coração do céu, com trevas, nuvens e escuridão espessa.
12 I mówił Pan do was z pośród ognia; głos słów słyszeliście, aleście podobieństwa żadnego nie widzieli oprócz głosu.
Javé falou contigo do meio do fogo: ouviste a voz das palavras, mas não viste forma alguma; ouviste apenas uma voz.
13 I oznajmił wam przymierze swoje, które rozkazał wam, abyście je czynili, to jest dziesięć słów, które napisał na dwóch tablicach kamiennych.
Ele vos declarou seu pacto, que vos ordenou que cumprísseis, até mesmo os dez mandamentos. Ele os escreveu em duas tábuas de pedra.
14 Mnie też rozkazał Pan na on czas, abym was nauczał ustaw i sądów, abyście je czynili w ziemi, do której idziecie, abyście ją dziedzicznie posiedli.
Yahweh ordenou-me naquela época que vos ensinasse estatutos e ordenanças, para que os fizésseis na terra em que vos encontrais para possuí-la.
15 A tak strzeżcie pilnie dusz waszych, (gdyżeście nie widzieli żadnego podobieństwa, dnia, którego mówił Pan do was na Horebie z pośrodku ognia, )
Tenham muito cuidado, pois não viram nenhum tipo de forma no dia em que Javé lhes falou em Horeb do meio do fogo,
16 Abyście się snać nie popsowali, i nie czynili sobie rytego bałwana, albo obrazu wszelkiego podobieństwa, kształtu mężczyzny albo niewiasty;
para não se corromperem e se tornarem uma imagem esculpida na forma de qualquer figura, a semelhança de macho ou fêmea,
17 Albo kształtu jakiego zwierzęcia, które jest na ziemi, kształtu wszelkiego ptaka skrzydlastego, który lata po powietrzu;
a semelhança de qualquer animal que está na terra, a semelhança de qualquer ave alada que voa no céu,
18 Kształtu wszystkiego tego, co się płaza po ziemi, kształtu wszelkiej ryby, która jest w wodzie pod ziemią.
a semelhança de qualquer coisa que se arrepia no chão, a semelhança de qualquer peixe que está na água debaixo da terra;
19 Ani podnoś oczu swych ku niebu, żebyś widząc słońce i miesiąc, i gwiazdy ze wszystkiemi zastępy niebieskiemi, nie dał się uwieść, abyś się im kłaniał, i służyłbyś im, ponieważ je oddał Pan, Bóg twój, na posługę wszystkim ludziom pod wszystkiem niebem.
e para que você não levante os olhos para o céu, e quando você vê o sol, a lua e as estrelas, mesmo todo o exército do céu, você é atraído e os adora, e os serve, o que Yahweh seu Deus destinou a todos os povos sob o céu inteiro.
20 Aleć was wziął Pan, i wywiódł was jako z żelaznego pieca, z Egiptu, abyście byli jego ludem dziedzicznym, jako dziś jesteście.
Mas Javé vos levou, e vos tirou do forno de ferro, do Egito, para ser para ele um povo de herança, como é hoje.
21 A Pan rozgniewał się na mię dla was, a przysiągł, że nie przejdę przez Jordan, ani wnijdę do onej wybornej ziemi, którą Pan, Bóg twój, dawa tobie w dziedzictwo.
Furthermore Javé ficou zangado comigo pelo seu bem, e jurou que eu não deveria atravessar o Jordão, e que não deveria entrar naquela terra boa que Javé seu Deus lhe dá por herança;
22 Bo ja umrę w tej ziemi, ja nie przejdę za Jordan; ale wy przejdziecie, i dziedzicznie osiądziecie tę dobrą ziemię.
mas eu devo morrer nesta terra. Eu não devo atravessar o Jordão, mas você deve atravessar e possuir essa boa terra.
23 Strzeżcież się, byście snać nie zapomnieli przymierza Pana, Boga waszego, które uczynił z wami, a nie czynili sobie rytego obrazu na kształt jakiejkolwiek rzeczy, jakoć rozkazał Pan, Bóg twój.
Cuidado, para não esquecer o pacto de Javé vosso Deus, que ele fez convosco, e fazer de vós uma imagem esculpida na forma de qualquer coisa que Javé vosso Deus vos tenha proibido.
24 Albowiem Pan, Bóg twój, jest ogień trawiący, Bóg zawisny.
Pois Yahweh vosso Deus é um fogo devorador, um Deus ciumento.
25 Gdy spłodzisz syny i wnuki, a zstarzejecie się w ziemi onej, jeźlibyście się popsowali, a czynilibyście sobie ryte bałwany na kształt jakiejkolwiek rzeczy, i uczynilibyście co złego przed oczyma Pana, Boga waszego, drażniąc go:
Quando vocês pais, filhos e filhos de filhos, e estão há muito tempo na terra, e depois se corrompem, e fazem uma imagem esculpida na forma de qualquer coisa, e fazem o que é mau aos olhos de Iavé vosso Deus para provocá-lo à ira,
26 Biorę na świadectwo przeciwko wam dziś niebo i ziemię, iż pewnie w rychle wyginiecie z ziemi, do której pójdziecie przez Jordan, abyście dziedzicznie ją posiedli; nie przedłużycie dni waszych w niej, bo pewnie wytraceni będziecie.
eu chamo o céu e a terra para testemunhar contra vocês hoje, que vocês logo perecerão totalmente da terra que vocês atravessam o Jordão para possuí-la. Não prolongareis vossos dias sobre ela, mas sereis totalmente destruídos.
27 I rozproszy was Pan między narody, a zostanie was mało między narody, do których zaprowadzi was Pan.
Javé vos espalhará entre os povos, e sereis poucos em número entre as nações onde Javé vos levará para longe.
28 Tamże będziecie służyli bogom, robocie rąk ludzkich, drewnu i kamieniowi, które ani widzą, ani słyszą, ani wąchają.
Ali servireis aos deuses, obra das mãos dos homens, madeira e pedra, que não vêem, nem ouvem, nem comem, nem cheiram.
29 A wszakże i tam jeźli szukać będziesz Pana, Boga twego, tedy znajdziesz, będzieszli go szukał całem sercem twojem, i całą duszą swoją.
Mas dali buscarás a Javé teu Deus, e o encontrarás quando o buscares de todo o teu coração e de toda a tua alma.
30 Gdy ucisk przyjdzie na cię, a najdą cię te wszystkie rzeczy w ostatnie dni, tedy, nawróciszli się do Pana, Boga twego, a posłusznym będziesz głosowi jego,
Quando estiverdes na opressão, e todas estas coisas vierem sobre vós, nos últimos dias voltareis para Yahweh vosso Deus e escutareis a voz dele.
31 (Albowiem Bóg miłosierny Pan, Bóg twój jest) nie opuści cię, ani cię skazi, ani zapomni na przymierze ojców twoich, które im przysiągł.
Pois Yahweh, vosso Deus, é um Deus misericordioso. Ele não vos falhará nem vos destruirá, nem esquecerá o pacto de vossos pais, que Ele jurou a eles.
32 Pytaj się teraz na dni starodawne, które były przed tobą, ode dnia, którego stworzył Bóg człowieka na ziemi; a od jednego końca nieba aż do drugiego końca nieba stałali się kiedy rzecz podobna tej tak wielkiej? albo słuchanoli kiedy co takowego?
Pois perguntai agora sobre os dias passados, que foram antes de vós, desde o dia em que Deus criou o homem sobre a terra, e de uma ponta à outra do céu, se houve algo tão grande como esta coisa, ou se foi ouvido como esta coisa?
33 Słyszałli kiedy który naród głos Boga mówiącego z pośrodku ognia, jakoś ty słyszał, a żyw został?
Alguma vez um povo ouviu a voz de Deus falando do meio do fogo, como você já ouviu, e viveu?
34 Albo kusiłli się który bóg przyjść a wziąć sobie naród z pośrodku innego narodu przez pokusy, przez znaki, i przez cuda, i przez wojny, i przez mocną rękę, i przez ramię wyciągnione, i w strachach wielkich, według wszystkiego, jako uczynił dla was Pan, Bóg wasz, w Egipcie przed oczyma twemi?
Ou Deus tentou ir e tomar para si uma nação entre outras nações, por provações, por sinais, por maravilhas, por guerras, por uma mão poderosa, por um braço estendido, e por grandes terrores, de acordo com tudo o que Javé seu Deus fez por você no Egito diante de seus olhos?
35 Tobie to ukazano, abyś wiedział, iż Pan jest Bóg, a nie masz innego oprócz niego.
Foi-lhe mostrado para que você pudesse saber que Yahweh é Deus. Não há mais ninguém além d'Ele.
36 Dał ci z nieba słyszeć głos swój, aby cię wyćwiczył, a na ziemi ukazał ci ogień swój wielki, a słowa jego słyszałeś z pośrodku ognia.
Do céu ele te fez ouvir sua voz, para que ele pudesse te instruir. Na terra ele te fez ver seu grande fogo; e tu ouviste suas palavras do meio do fogo.
37 A iż umiłował ojce twoje, obrał nasienie ich po nich, i wywiódł cię przed sobą mocą swoją wielką z Egiptu,
Porque ele amava seus pais, por isso ele escolheu seus descendentes depois deles, e vos tirou com sua presença, com seu grande poder, do Egito;
38 Aby wygnał narody wielkie i możniejsze nad cię przed twarzą twoją, i wprowadził cię, a dał ci ziemię ich w dziedzictwo, jako to dziś widzisz.
para expulsar nações de diante de vós maiores e mais poderosas do que vós, para vos trazer para dentro, para vos dar sua terra por herança, como é hoje.
39 Wiedzże tedy dziś, a wspomnij na to w sercu twojem, iż Pan jest Bogiem na niebie wysoko, i na ziemi nisko nie masz innego.
Saiba, portanto, hoje, e leve-o a sério, que o próprio Javé é Deus no céu acima e na terra abaixo. Não há mais ninguém.
40 A tak przestrzegaj ustaw jego, i przykazań jego, które ja dziś rozkazuję tobie, abyć się dobrze wodziło, i synom twoim po tobie; abyś też przedłużył dni na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie, po wszystkie dni.
Guardareis seus estatutos e seus mandamentos, que eu vos ordeno hoje, para que vos acompanhem e aos vossos filhos depois de vós, e para que possais prolongar vossos dias na terra que Javé vosso Deus vos dá para todo o sempre.
41 Tedy oddzielił Mojżesz trzy miasta z tej strony Jordanu na wschód słońca.
Então Moisés separou três cidades além do Jordão em direção ao nascer do sol,
42 Aby tam uciekał mężobójca, któryby zabił bliźniego swego z nieobaczenia, nie mając go w nienawiści przedtem, aby uciekłszy do jednego z tych miast, żyw został;
para que o assassino pudesse fugir para lá, que mata seu vizinho involuntariamente e não o odiou no passado, e que fugindo para uma dessas cidades ele poderia viver:
43 Beser na puszczy, w równinie w ziemi Rubenitów, i Ramot w Galaad między Gadyty, i Golam w Bazan między Manassytami.
Bezer no deserto, na planície, para os rubenitas; e Ramoth em Gilead para os gaditas; e Golan em Bashan para os manassitas.
44 Tenci jest zakon, który przedłożył Mojżesz synom Izraelskim.
Esta é a lei que Moisés impôs perante os filhos de Israel.
45 Te są świadectwa, i ustawy, i sądy, które mówił Mojżesz do synów Izraelskich, gdy wyszli z Egiptu;
Estes são os testemunhos, e os estatutos, e as ordenanças que Moisés falou aos filhos de Israel quando eles saíram do Egito,
46 Z tej strony Jordanu, w dolinie przeciw Betfegor, w ziemi Sehona, króla Amorejskiego, który mieszkał w Hesebon, którego poraził Mojżesz, i synowie Izraelscy, gdy szli z Egiptu;
além do Jordão, no vale em frente a Beth Peor, na terra de Sihon, rei dos amorreus, que viviam em Hesbon, a quem Moisés e os filhos de Israel atacaram quando eles saíram do Egito.
47 I osiedli ziemię jego, i ziemię Oga, króla Basańskiego, dwóch królów Amorejskich, którzy byli z tej strony Jordanu na wschód słońca;
Tomaram posse de sua terra e da terra de Og, rei de Basã, os dois reis dos amorreus, que estavam além do Jordão em direção ao nascer do sol;
48 Od Aroer, które jest nad brzegiem potoku Arnon, i aż do góry Syon, która jest Hermon;
de Aroer, que fica na margem do vale do Arnon, até o Monte Sião (também chamado Hermon),
49 I wszystkie pola nad Jordanem na wschód słońca, i aż do morza pustego, pod górą Fazga.
e todos os Arabah além do Jordão em direção ao leste, até o mar dos Arabah, sob as encostas de Pisgah.
