Powtórzonego 4
1 Teraz tedy, o Izraelu, słuchaj ustaw, i sądów, których ja was uczę, abyście je czyniąc żyli, a wszedłszy posiedli ziemię, którą Pan, Bóg ojców waszych, dawa wam.
And now O Israel listen to the statutes and to the judgments which I [am] about to teach you to observe so that you may live and you will go and you will take possession of the land which Yahweh [the] God of ancestors your [is] about to give to you.
2 Nie przydacie do słowa, które ja wam rozkazuję, ani ujmiecie z niego, abyście strzegli przykazań Pana, Boga waszego, które ja wam rozkazuję.
Not you must add to the word which I [am] about to command you and not you must diminish from it to keep [the] commandments of Yahweh God your which I [am] about to command you.
3 Oczy wasze widziały, co uczynił Pan dla Baal fegora, jako każdego męża, który się udawał za Baal fegorem, wytracił Pan, Bóg twój, z pośrodku was.
Own eyes your [are] the [ones which] saw [that] which he did Yahweh at Baal Peor for every person who he walked after Baal Peor he destroyed him Yahweh God your from midst your.
4 A wy, którzyście trwali przy Panu, Bogu waszym, żyjecie wszyscy aż do dnia dzisiejszego.
And you who were clinging on Yahweh God your [are] alive all of you this day.
5 Patrzcież, żem was nauczał ustaw i sądów, jako mi rozkazał Pan, Bóg mój, abyście tak czynili w ziemi tej, do której wchodzicie, abyście ją dziedzicznie posiedli.
See - I have taught you statutes and judgments just as he commanded me Yahweh God my to do thus in [the] midst of the land where you [are] about to go there towards to take possession of it.
6 Przestrzegajcież ich tedy, a czyńcie je; to bowiem jest mądrość wasza, i rozum wasz przed oczyma narodów; którzy usłyszawszy o tych wszystkich ustawach, rzeką: Tylko ten lud mądry, i rozumny, i naród wielki jest.
And you will take care and you will observe [them] for that [will be] wisdom your and understanding your to [the] eyes of the peoples which they will hear! all the statutes these and they will say certainly [is] a people wise and understanding the nation great this.
7 Albowiem któryż naród tak wielki jest, coby mu byli bogowie tak bliscy, jako Pan, Bóg nasz, we wszystkiem, ilekroć go wzywamy?
For who? [is] a nation great which [belongs] to it a god near to it like Yahweh God our in all calling we to him.
8 Albo któryż naród tak wielki, któryby miał ustawy i sądy tak sprawiedliwe, jako wszystek ten zakon, który ja przedkładam wam dziś?
And who? [is] a nation great which [belongs] to it statutes and judgments righteous like all the law this which I [am] setting before you this day.
9 A wszakże miej się na pieczy, a strzeż duszy twej pilnie, byś snać nie zapomniał na te rzeczy, które widziały oczy twoje i aby snać nie odstąpiły od serca twego po wszystkie dni żywota twego; i oznajmisz je synom twym, i synom synów twoich.
Only take heed to yourself and guard self your exceedingly lest you should forget the things which they have seen eyes your and lest they should depart from heart your all [the] days of life your and you will make known them to children your and to [the] children of children your.
10 Nie zapominaj, żeś onego dnia stał przed oblicznością Pana, Boga twego, na Horeb, gdy mówił Pan do mnie: Zgromadź mi lud, abym im powiedział słowa moje, których się uczyć będą, aby się mnie bali po wszystkie dni, pokąd żyć będą na ziemi, i synów swoich nauczając tego.
[the] day When you stood before Yahweh God your at Horeb when said Yahweh to me assemble to me the people so I may make hear them words my that they will learn! to fear me all the days which they [will be] alive on the land and children their they will teach!
11 Tedyście przystąpili, a stanęliście pod górą, a ona góra pałała ogniem aż do samego nieba, a była na niej ciemność, obłok i mgła.
And you drew near! and you stood! under the mountain and the mountain [was] burning with fire to [the] heart of the heavens darkness cloud and thick darkness.
12 I mówił Pan do was z pośród ognia; głos słów słyszeliście, aleście podobieństwa żadnego nie widzieli oprócz głosu.
And he spoke Yahweh to you from [the] middle of the fire a sound of words you [were] hearing and a form not you [were] seeing except a voice.
13 I oznajmił wam przymierze swoje, które rozkazał wam, abyście je czynili, to jest dziesięć słów, które napisał na dwóch tablicach kamiennych.
And he declared to you covenant his which he commanded you to observe [the] ten the words and he inscribed them on two tablets of stone.
14 Mnie też rozkazał Pan na on czas, abym was nauczał ustaw i sądów, abyście je czynili w ziemi, do której idziecie, abyście ją dziedzicznie posiedli.
And me he commanded Yahweh at the time that to teach you statutes and judgments to observe you them in the land where you [are] about to pass over there towards to take possession of it.
15 A tak strzeżcie pilnie dusz waszych, (gdyżeście nie widzieli żadnego podobieństwa, dnia, którego mówił Pan do was na Horebie z pośrodku ognia, )
And you will take heed exceedingly to selves your for not you saw any form on [the] day [when] he spoke Yahweh to you at Horeb from [the] middle of the fire.
16 Abyście się snać nie popsowali, i nie czynili sobie rytego bałwana, albo obrazu wszelkiego podobieństwa, kształtu mężczyzny albo niewiasty;
Lest you should act corruptly! and you will make for yourselves an image of a form of any figure a likeness of a male or a female.
17 Albo kształtu jakiego zwierzęcia, które jest na ziemi, kształtu wszelkiego ptaka skrzydlastego, który lata po powietrzu;
A likeness of any animal which [is] on the earth a likeness of any bird of wing which it flies in the heavens.
18 Kształtu wszystkiego tego, co się płaza po ziemi, kształtu wszelkiej ryby, która jest w wodzie pod ziemią.
A likeness of any creeping [thing] on the ground a likeness of any fish which [is] in the waters from under to the earth.
19 Ani podnoś oczu swych ku niebu, żebyś widząc słońce i miesiąc, i gwiazdy ze wszystkiemi zastępy niebieskiemi, nie dał się uwieść, abyś się im kłaniał, i służyłbyś im, ponieważ je oddał Pan, Bóg twój, na posługę wszystkim ludziom pod wszystkiem niebem.
And lest you should lift up eyes your the heavens towards and you will see the sun and the moon and the stars all [the] host of the heavens and you will be drawn aside and you will bow down to them and you will serve them which he has assigned Yahweh God your them to all the peoples under all the heavens.
20 Aleć was wziął Pan, i wywiódł was jako z żelaznego pieca, z Egiptu, abyście byli jego ludem dziedzicznym, jako dziś jesteście.
And you he took Yahweh and he brought out you from [the] furnace of iron from Egypt to become for him a people of inheritance as the day this.
21 A Pan rozgniewał się na mię dla was, a przysiągł, że nie przejdę przez Jordan, ani wnijdę do onej wybornej ziemi, którą Pan, Bóg twój, dawa tobie w dziedzictwo.
And Yahweh he was angry with me on words your and he swore to not to pass over I the Jordan and to not to go into the land good which Yahweh God your [is] about to give to you an inheritance.
22 Bo ja umrę w tej ziemi, ja nie przejdę za Jordan; ale wy przejdziecie, i dziedzicznie osiądziecie tę dobrą ziemię.
For I [am] about to die in the land this not I [am] about to pass over the Jordan and you [are] about to pass over and you will take possession of the land good this.
23 Strzeżcież się, byście snać nie zapomnieli przymierza Pana, Boga waszego, które uczynił z wami, a nie czynili sobie rytego obrazu na kształt jakiejkolwiek rzeczy, jakoć rozkazał Pan, Bóg twój.
Take heed to yourselves lest you should forget [the] covenant of Yahweh God your which he has made with you and you will make for yourselves an image a form of anything which he commanded you Yahweh God your.
24 Albowiem Pan, Bóg twój, jest ogień trawiący, Bóg zawisny.
For Yahweh God your [is] a fire consuming he a God jealous.
25 Gdy spłodzisz syny i wnuki, a zstarzejecie się w ziemi onej, jeźlibyście się popsowali, a czynilibyście sobie ryte bałwany na kształt jakiejkolwiek rzeczy, i uczynilibyście co złego przed oczyma Pana, Boga waszego, drażniąc go:
For you will father children and children of children and you will grow old in the land and you will act corruptly and you will make an image of a form of anything and you will do the evil in [the] eyes of Yahweh God your to provoke to anger him.
26 Biorę na świadectwo przeciwko wam dziś niebo i ziemię, iż pewnie w rychle wyginiecie z ziemi, do której pójdziecie przez Jordan, abyście dziedzicznie ją posiedli; nie przedłużycie dni waszych w niej, bo pewnie wytraceni będziecie.
I call as witnesses against you this day the heavens and the earth that certainly you will perish! quickly from on the land where you [are] about to pass over the Jordan there towards to take possession of it not you will prolong! days on it for utterly you will be destroyed!
27 I rozproszy was Pan między narody, a zostanie was mało między narody, do których zaprowadzi was Pan.
And he will scatter Yahweh you among the peoples and you will be left men of number among the nations where he will drive away Yahweh you there towards.
28 Tamże będziecie służyli bogom, robocie rąk ludzkich, drewnu i kamieniowi, które ani widzą, ani słyszą, ani wąchają.
And you will serve there gods [the] work of [the] hands of a human wood and stone which not they see! and not they hear! and not they eat! and not they smell!
29 A wszakże i tam jeźli szukać będziesz Pana, Boga twego, tedy znajdziesz, będzieszli go szukał całem sercem twojem, i całą duszą swoją.
And you will seek from there Yahweh God your and you will find [him] for you will seek him with all heart your and with all being your.
30 Gdy ucisk przyjdzie na cię, a najdą cię te wszystkie rzeczy w ostatnie dni, tedy, nawróciszli się do Pana, Boga twego, a posłusznym będziesz głosowi jego,
When it is distress to you and they will come upon you all the things these at [the] end of the days and you will return to Yahweh God your and you will listen to voice his.
31 (Albowiem Bóg miłosierny Pan, Bóg twój jest) nie opuści cię, ani cię skazi, ani zapomni na przymierze ojców twoich, które im przysiągł.
For [is] a God compassionate Yahweh God your not he will abandon you and not he will destroy you and not he will forget [the] covenant of ancestors your which he swore to them.
32 Pytaj się teraz na dni starodawne, które były przed tobą, ode dnia, którego stworzył Bóg człowieka na ziemi; a od jednego końca nieba aż do drugiego końca nieba stałali się kiedy rzecz podobna tej tak wielkiej? albo słuchanoli kiedy co takowego?
That ask please to days former which they were before you from the day when he created God - humankind on the earth and to from [the] end of the heavens and to [the] end of the heavens ¿ has it happened like the thing great this or ¿ has it been heard like it.
33 Słyszałli kiedy który naród głos Boga mówiącego z pośrodku ognia, jakoś ty słyszał, a żyw został?
¿ Has it heard a people [the] voice of a god speaking from [the] middle of the fire just as you have heard you and has it lived?
34 Albo kusiłli się który bóg przyjść a wziąć sobie naród z pośrodku innego narodu przez pokusy, przez znaki, i przez cuda, i przez wojny, i przez mocną rękę, i przez ramię wyciągnione, i w strachach wielkich, według wszystkiego, jako uczynił dla was Pan, Bóg wasz, w Egipcie przed oczyma twemi?
Or - ¿ has it attempted a god to come to take for itself a nation from [the] midst of a nation by trials by signs and by wonders and by battle and by a hand strong and by an arm outstretched and by terrors great like all that he did for you Yahweh God your in Egypt to eyes your.
35 Tobie to ukazano, abyś wiedział, iż Pan jest Bóg, a nie masz innego oprócz niego.
You you were shown to know that Yahweh he [is] God there not [is] still more from to alone him.
36 Dał ci z nieba słyszeć głos swój, aby cię wyćwiczył, a na ziemi ukazał ci ogień swój wielki, a słowa jego słyszałeś z pośrodku ognia.
From the heavens he caused to hear you voice his to discipline you and on the earth he showed you fire his great and words his you heard from [the] middle of the fire.
37 A iż umiłował ojce twoje, obrał nasienie ich po nich, i wywiódł cię przed sobą mocą swoją wielką z Egiptu,
And because that he loved ancestors your and he chose offspring his after him and he brought out you by own presence his by power his great from Egypt.
38 Aby wygnał narody wielkie i możniejsze nad cię przed twarzą twoją, i wprowadził cię, a dał ci ziemię ich w dziedzictwo, jako to dziś widzisz.
To dispossess nations great and mighty more than you from before you to bring in you to give to you land their an inheritance as the day this.
39 Wiedzże tedy dziś, a wspomnij na to w sercu twojem, iż Pan jest Bogiem na niebie wysoko, i na ziemi nisko nie masz innego.
And you will know this day and you will bring back to heart your that Yahweh he [is] God in the heavens above and on the earth beneath there not [is] still more.
40 A tak przestrzegaj ustaw jego, i przykazań jego, które ja dziś rozkazuję tobie, abyć się dobrze wodziło, i synom twoim po tobie; abyś też przedłużył dni na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie, po wszystkie dni.
And you will keep statutes his and commandments his which I [am] commanding you this day that it will go well for you and for children your after you and so that you may prolong days on (the land *L(abh)*) which Yahweh God your [is] about to give to you all the days.
41 Tedy oddzielił Mojżesz trzy miasta z tej strony Jordanu na wschód słońca.
Then he set apart Moses three cities on [the] other side of the Jordan [the] rising of towards [the] sun.
42 Aby tam uciekał mężobójca, któryby zabił bliźniego swego z nieobaczenia, nie mając go w nienawiści przedtem, aby uciekłszy do jednego z tych miast, żyw został;
To flee there towards a killer who he will kill neighbor his with no knowledge and he not [was] hating him from yesterday [the] third day and he will flee to one of the cities these and he will live.
43 Beser na puszczy, w równinie w ziemi Rubenitów, i Ramot w Galaad między Gadyty, i Golam w Bazan między Manassytami.
Bezer in the wilderness in [the] land of the plain for the Reubenite[s] and Ramoth in Gilead for the Gadite[s] and Golan in Bashan for the Manassite[s].
44 Tenci jest zakon, który przedłożył Mojżesz synom Izraelskim.
And this [is] the law which he set Moses before [the] people of Israel.
45 Te są świadectwa, i ustawy, i sądy, które mówił Mojżesz do synów Izraelskich, gdy wyszli z Egiptu;
These [are] the testimonies and the statutes and the judgments which he spoke Moses to [the] people of Israel when came out they from Egypt.
46 Z tej strony Jordanu, w dolinie przeciw Betfegor, w ziemi Sehona, króla Amorejskiego, który mieszkał w Hesebon, którego poraził Mojżesz, i synowie Izraelscy, gdy szli z Egiptu;
On [the] other side of the Jordan in the valley opposite to Beth Peor in [the] land of Sihon [the] king of the Amorite[s] who [was] dwelling in Heshbon whom he struck down Moses and [the] people of Israel when came out they from Egypt.
47 I osiedli ziemię jego, i ziemię Oga, króla Basańskiego, dwóch królów Amorejskich, którzy byli z tej strony Jordanu na wschód słońca;
And they took possession of land his and [the] land of - Og [the] king of Bashan [the] two [the] kings of the Amorite[s] who [was] on [the] other side of the Jordan [the] rising of [the] sun.
48 Od Aroer, które jest nad brzegiem potoku Arnon, i aż do góry Syon, która jest Hermon;
From Aroer which [is] on [the] edge of [the] wadi of Arnon and to [the] mountain of Siyon that [is] Hermon.
49 I wszystkie pola nad Jordanem na wschód słońca, i aż do morza pustego, pod górą Fazga.
And all the Arabah [the] other side of the Jordan east-wards and to [the] sea of the Arabah under [the] slopes of Pisgah.
