Powtórzonego 28
1 Jeźli pilnie słuchać będziesz głosu Pana, Boga twego, strzegąc i czyniąc wszystkie przykazania jego, które ja dziś przykazuję tobie, tedy cię Pan, Bóg twój, wywyższy nad wszystkie narody ziemi.
If you listen carefully to the voice of Yahweh your God so as to keep all his commandments that I am commanding you today, Yahweh your God will set you above all the other nations of the earth.
2 I przyjdą na cię te wszystkie błogosławieństwa, i trzymać się ciebie będą, jeźli będziesz posłusznym głosu Pana, Boga twego.
All these blessings will come on you and overtake you, if you listen to the voice of Yahweh your God.
3 Błogosławiony będziesz w mieście, błogosławiony będziesz i na polu;
Blessed will you be in the city, and blessed will you be in the field.
4 Błogosławiony owoc żywota twego, i owoc ziemi twojej, i owoc bydła twego, płód rogatego bydła twego, i trzody drobnego bydła twego.
Blessed will be the fruit of your body, and the fruit of your ground, and the fruit of your beasts, the increase of your cattle, and the young of your flock.
5 Błogosławiony kosz twój, i dzieża twoja.
Blessed will be your basket and your kneading trough.
6 Błogosławiony będziesz wchodząc, błogosławiony i wychodząc.
Blessed will you be when you come in, and blessed will you be when you go out.
7 Sprawi Pan, że nieprzyjaciele twoi, którzy powstawają przeciwko tobie, będą porażeni przed obliczem twojem; drogą jedną wyciągną przeciwko tobie, a siedmią dróg uciekać będą przed obliczem twojem.
Yahweh will cause your enemies who rise up against you to be struck down before you; they will come out against you one way but will flee before you seven ways.
8 Przykaże Pan błogosławieństwu swemu, aby z tobą było w szpiżarniach twoich, i we wszystkiem, do czego byś ściągnął rękę twoję, i będzieć błogosławił w ziemi, którą Pan, Bóg twój dawa tobie.
Yahweh will command the blessing to come on you in your barns and in all that you put your hand to; he will bless you in the land that he is giving you.
9 Wystawi cię Pan sobie za lud święty, jakoć przysiągł, jeźli przestrzegać będziesz przykazań Pana, Boga twego, i będziesz chodził drogami jego.
Yahweh will establish you as a people that is set apart for himself, as he has sworn to you, if you keep the commandments of Yahweh your God, and walk in his ways.
10 I obaczą wszystkie narody ziemi, że imię Pańskie wzywane jest nad tobą, a będą się ciebie lękać.
All the peoples of the earth will see that you are called by the name of Yahweh, and they will be afraid of you.
11 I sprawi Pan, że będziesz obfitował w dobrem, w owocu żywota twego, i w owocu bydła twego, i w owocu pola twego, w ziemi, o którą przysiągł Pan ojcom twoim, że ją tobie da.
Yahweh will make you very prosperous in the fruit of your body, in the fruit of your cattle, in the fruit of your ground, in the land that he swore to your fathers to give you.
12 Otworzyć Pan skarb swój wyborny, niebiosa, aby wydawały deszcz ziemi twojej czasu swego, i pobłogosławi wszelkiej sprawie rąk twoich, i będziesz pożyczał wielom narodom, a sam nie będziesz pożyczał.
Yahweh will open to you his storehouse of the heavens to give the rain for your land at the right time, and to bless all the work of your hand; you will lend to many nations, but you will not borrow.
13 I uczyni cię Pan przedniejszym, a nie pośledniejszym; i będziesz tylko wyższy, a nie będziesz niższy, jeźli posłusznym będziesz przykazaniom Pana, Boga twego, które ja dziś rozkazuję tobie, abyś ich strzegł, i czynił je.
Yahweh will make you the head, and not the tail; you will be only above, and you will never be beneath, if you listen to the commandments of Yahweh your God that I am commanding you today, so as to observe and to do them,
14 A nie ustąpisz od żadnego słowa, które ja wam przykazuję dzisiaj, ani na prawo ani na lewo, idąc za bogami cudzymi, abyś im służył.
and if you do not turn away from any of the words that I am commanding you today, to the right hand or to the left, so as to go after other gods to serve them.
15 Lecz jeźli posłuszny nie będziesz głosu Pana, Boga twego, abyś strzegł i czynił wszystkie przykazania jego i ustawy jego, które ja przykazuję tobie dziś, tedy przyjdą na cię wszystkie te przeklęstwa, i ogarną cię.
But if you do not listen to the voice of Yahweh your God, so as to keep all his commandments and his statutes that I am commanding you today, then all these curses will come on you and overtake you.
16 Przeklętym będziesz w mieście, przeklętym i na polu.
Cursed will you be in the city, and cursed will you be in the field.
17 Przeklęty kosz twój, i dzieża twoja.
Cursed will be your basket and your kneading trough.
18 Przeklęty owoc żywota twego, i owoc ziemi twojej, płód rogatego bydła twego, i trzody drobnego bydła twego.
Cursed will be the fruit of your body, the fruit of your ground, the increase of your cattle, and the young of your flock.
19 Przeklętym będziesz wchodząc, przeklętym i wychodząc.
Cursed will you be when you come in, and cursed will you be when you go out.
20 I pośle Pan na cię przeklęstwo, trwogę, i zgubę we wszystkiem, do czego ściągniesz rękę twoję, i co czynić będziesz; aż cię wygładzi, i aż zaginiesz nagle dla złości spraw twoich, któremiś mię odstąpił.
Yahweh will send on you curses, confusion, and rebukes in all that you put your hand to, until you are destroyed, and until you perish quickly because of your wicked actions by which you will have forsaken me.
21 Przepuści Pan na cię morowe powietrze, aż cię wyniszczy z ziemi, do której idziesz, abyś ją posiadł.
Yahweh will make the plague cling to you until he destroys you from off the land that you are going in to possess.
22 Uderzy cię Pan suchotami, i zimnicą, i gorączką, i upaleniem, i mieczem, i suszą, i rdzą, i będą cię doganiać, aż wyginiesz.
Yahweh will attack you with infectious diseases, with fever, with inflammation, and with drought and blistering heat, and with scorching winds and mildew. These will pursue you until you perish.
23 I będzie niebo twoje, które jest nad głową twoją, miedzianem, i ziemia, która jest pod tobą, żelazną.
Your skies that are over your head will be bronze, and the earth that is under you will be iron.
24 Da Pan za deszcz ziemi twojej proch i popiół, a ten z nieba padać będzie na cię, aż zniszczejesz.
Yahweh will make the rain of your land into powder and dust; from the heavens will it come down on you, until you are destroyed.
25 Poda cię Pan na upadek przed nieprzyjacioły twymi; drogą jedną wynijdziesz przeciwko nim, a siedmią dróg będziesz uciekał przed twarzą ich, i będziesz ku wzruszeniu wszystkim królestwom ziemi.
Yahweh will cause you to be struck down before your enemies; you will go out one way against them but will flee before them seven ways. You will be tossed to and fro among all the kingdoms of the earth.
26 A będą trupy twoje pokarmem wszelkiemu ptastwu powietrznemu, i zwierzowi ziemskiemu, a nie będzie, kto by ich odpędził.
Your dead body will be food to all the birds of the heavens and to the beasts of the earth; there will be no one to frighten them away.
27 Zarazi cię Pan wrzodem Egipskim, i niemocą zadnicy, i krostami, i świerzbem, a nie będziesz mógł być uleczony.
Yahweh will attack you with the boils of Egypt and with ulcers, scurvy, and itch, from which you cannot be healed.
28 Zarazi cię Pan szaleństwem, i ślepotą, i zdrętwiałością serca.
Yahweh will attack you with madness, with blindness, and with mental confusion.
29 I będziesz macał o południu, jako maca ślepy w ciemności; a nie będąć się szczęściły drogi twoje; do tego też będziesz uciśniony, i szarpany po wszystkie dni, a nie będzie, kto by cię wybawił.
You will grope about at noonday like the blind grope in the darkness, and you will not prosper in your ways; you will be always oppressed and robbed, and there will be no one to save you.
30 Żonę sobie poślubisz, a inszy mąż z nią będzie spał; dom zbudujesz a mieszkać w nim nie będziesz; winnicę nasadzisz, a używać jej nie będziesz.
You will become engaged to a woman, but another man will seize her and rape her. You will build a house but not live in it; you will plant a vineyard but not enjoy its fruit.
31 Wołu twego zabiją przed oczyma twemi, a nie będziesz go jadł; osła twego porwą przed twarzą twoją, a nie wrócąć go; trzody twoje podane będą nieprzyjaciołom twoim, a nie będzie, kto by cię ratował.
Your ox will be slain before your eyes, but you will not eat its meat; your donkey will be forcibly taken away from before you and will not be restored to you. Your sheep will be given to your enemies, and you will have no one to aid you.
32 Synowie twoi, córki twoje, narodowi innemu wydane będą, a oczy twoje patrząc na to ustawać będą dla nich przez cały dzień, a nie będzie siły w ręce twojej.
Your sons and your daughters will be given to other peoples; your eyes will look for them the entire day, but will fail with longing for them. There will be no strength in your hand.
33 Owoc ziemi twojej, i wszystkę pracę twoję pożre naród, którego ty nie znasz, a nie będziesz jedno uciśniony, i udręczony po wszystkie dni.
The harvest of your land and of all your labors—a nation that you do not know will eat it up; you will always be oppressed and crushed,
34 I będziesz jako szalony, widząc to oczyma twemi, na co patrzeć musisz.
so that you will become insane by what you have to see happen.
35 Zarazi cię Pan wrzodem złym na kolanach i na łystach, tak, że nie będziesz mógł być uleczonym, od stopy nogi twojej i aż do wierzchu głowy twojej.
Yahweh will attack you in the knees and legs with severe boils from which you cannot be cured, from the bottom of your feet to the top of your head.
36 Zawiedzie Pan ciebie, i króla twego, którego postanowisz nad sobą, do narodu, któregoś nie znał, ty i ojcowie twoi, gdzie będziesz służył bogom obcym, drewnu i kamieniowi.
Yahweh will take you and the king whom you will place over yourself to a nation that you have not known, neither you nor your ancestors; there you will worship other gods of wood and stone.
37 I będziesz dziwowiskiem, baśnią, i przysłowiem u wszystkich narodów, do których cię zawiedzie Pan.
You will become a source of horror, a proverb, and a byword, among all the peoples where Yahweh will lead you away.
38 Nasienia wiele wyniesiesz na pole, a mało zbierzesz; bo to pożre szarańcza.
You will take much seed out into the field, but will gather little seed in, for the locusts will consume it.
39 Winnicę nasadzisz i uprawisz, ale wina nie będziesz pił ani zbierał; bo je pożre robactwo.
You will plant vineyards and cultivate them, but you will neither drink any of the wine, nor even gather in the grapes, for worms will eat them.
40 Oliwnego drzewa dosyć mieć będziesz po wszystkich granicach twoich, a oliwą mazać się nie będziesz; bo opadają oliwki twoje.
You will have olive trees within all your territory, but you will not rub any of the oil on yourself, for your olive trees will drop their fruit.
41 Synów i córek napłodzisz, ale nie będą twoje; bo pójdą w niewolą.
You will have sons and daughters, but they will not remain yours, for they will go into captivity.
42 Wszystkie drzewa twoje, i owoc ziemi, szarańcza pożre.
All your trees and the fruit of your ground—the locusts will take them over.
43 Cudzoziemiec, który mieszka w pośrodku ciebie, urośnie nad cię znacznie; ale ty wielce poniżonym będziesz.
The foreigner who is among you will rise up above you higher and higher; you yourself will come down lower and lower.
44 On będzie pożyczał tobie, a ty mu nie będziesz pożyczał, on będzie przedniejszy, a ty będziesz pośledniejszy.
He will lend to you, but you will not lend to him; he will be the head, and you will be the tail.
45 I przyjdą na cię wszystkie te przeklęstwa, i będą cię goniły i ogarną cię, aż zniszczejesz, ponieważeś nie był posłuszny głosowi Pana, Boga twego, aniś chował przykazania jego, i ustaw jego, któreć przykazał.
All these curses will come on you and will pursue and overtake you until you are destroyed. This will happen because you did not listen to the voice of Yahweh your God, so as to keep his commandments and his regulations that he commanded you.
46 A będą te plagi na tobie i na nasieniu twem, za znak i za cud aż na wieki.
These curses will be on you as signs and wonders, and on your descendants forever.
47 Dla tego, żeś nie służył Panu, Bogu twemu, z uciechą, i z weselem serca, mając wszystkiego dostatek.
Because you did not worship Yahweh your God with joyfulness and gladness of heart when you were in prosperity,
48 I będziesz nieprzyjaciołom twoim, które na cię Pan pośle, służył w głodzie, i w pragnieniu, i w nagości, i w niedostatku wszystkiego; i włoży jarzmo żelazne na szyję twoję, aż cię wniwecz obróci.
therefore will you serve the enemies that Yahweh will send against you; you will serve them in hunger, in thirst, in nakedness, and in poverty. He will put a yoke of iron on your neck until he destroys you.
49 Przywiedzie Pan na cię naród z daleka, od kończyn ziemi, który przyleci jako orzeł, naród, którego języka nie zrozumiesz.
Yahweh will bring a nation against you from far away, from the ends of the earth, like an eagle flies to its victim, a nation whose language you do not understand;
50 Naród srogi, który nie będzie miał względu na starego ani się nad dziecięciem zmiłuje;
a nation with a fierce face that does not respect the aged and does not show favor to the young.
51 I pożre owoc bydła twego, i owoc ziemi twojej, aż cię zniszczy; i nie zostawić zboża, moszczu, ani świeżej oliwy, ani stad wołów twoich, ani trzód owiec twoich, aż cię wygubi;
They will eat the young of your cattle and the fruit of your land until you are destroyed. They will leave for you no grain, new wine, or oil, no young of your cattle or of your flock, until they have caused you to perish.
52 I oblęże cię we wszystkich bramach twoich, aż upadną mury twe wysokie i obronne, w którycheś ty ufał po wszystkiej ziemi twojej; oblęże cię we wszystkich bramach twoich, po wszystkiej ziemi twojej, którą da Pan, Bóg twój tobie.
They will besiege you in all your city gates, until your high and fortified walls come down everywhere in your land, walls in which you had trusted. They will besiege you within all your city gates throughout all the land that Yahweh your God had given you.
53 I będziesz jadł płód żywota twego, ciało synów twoich, i córek twoich, któreć dał Pan, Bóg twój, w onem oblężeniu i ściśnieniu, którem cię ściśnie nieprzyjaciel twój.
You will eat the fruit of your own body, the flesh of your sons and of your daughters, whom Yahweh your God gave you, in the siege and in the distress with which your enemies will put upon you.
54 Mąż pieszczotliwy między wami, i w rozkoszy wychowany, będzie zajrzał bratu swemu, i własnej żonie swej, i ostatkowi synów swych, który pozostanie.
The man who is tender and very delicate among you—he will be envious of his brother and his own dear wife, and of whatever children he has left.
55 I nie udzieli żadnemu z nich z mięsa synów swych, które jeść będzie, przeto że mu nie zostało nic inszego w oblężeniu i ściśnieniu, którem cię ściśnie nieprzyjaciel twój we wszystkich bramach twoich.
So he will not give to any of them the flesh of his own children that he is going to eat, because he will have nothing left for himself in the siege and in the distress which your enemy will put upon you within all your city gates.
56 Pieszczotliwa między wami, i w rozkoszy wychowana niewiasta, która ledwie nogą swoją dostępowała ziemi dla pieszczoty i rozkoszy, będzie zajrzała mężowi swemu własnemu i synowi swemu, i córce swojej.
The tender and delicate woman among you, who would not venture to put the bottom of her foot on the ground for delicateness and tenderness—she will be envious of her own dear husband, of her son, and of her daughter,
57 I łożyska swego, które wychodzi z niej przy porodzeniu, i synów swych, które urodzi; bo je poje w niedostatku wszystkiego potajemnie w oblężeniu i ściśnieniu, którem cię ściśnie nieprzyjaciel twój w bramach twoich.
and of her own newborn that comes out from between her legs, and of the children whom she will bear. She will eat them in private for lack of anything else, during the siege and in the distress which your enemy will put upon you within your city gates.
58 Jeźliże nie będziesz przestrzegał, abyś czynił wszystkie słowa zakonu tego, które napisane są w księgach tych, żebyś się bał tego imienia chwalebnego i strasznego Pana, Boga twego;
If you do not keep all the words of this law that are written in this book, so as to honor this glorious and fearful name, Yahweh your God,
59 Rozmnoży na podziw Pan plagi twoje, i plagi nasienia twego, plagi wielkie i trwałe, także choroby złe i długie;
then Yahweh will make your plagues terrible, and those of your descendants; they will be great plagues, of long duration, and severe diseases, of long duration.
60 I obróci na cię wszystkie choroby Egipskie, którycheś się lękał, i chwycą się ciebie.
He will bring on you again all the diseases of Egypt that you were afraid of; they will cling to you.
61 Wszelaką też niemoc, i wszelaką plagę, która nie jest napisana w księgach zakonu tego, przywiedzie Pan na cię, aż cię wytraci.
Also every sickness and plague that is not written in the book of this law, those also Yahweh will bring on you until you are destroyed.
62 I zostanie was bardzo mało, którzyście przedtem byli jako gwiazdy niebieskie przez mnóstwo, ponieważeś nie był posłuszny głosowi Pana, Boga twego,
You will be left few in number, although you were like the stars of the heavens in number, because you did not listen to the voice of Yahweh your God.
63 I stanie się, że jako się radował Pan nad wami, dobrze wam czyniąc i rozmnażając was, tak się radować będzie Pan nad wami tracąc was, i wygładzając was; i będziecie wykorzenieni z ziemi, do której idziecie, abyście ją posiedli.
As Yahweh once rejoiced over you in doing you good, and in multiplying you, so he will rejoice over you in making you perish and in destroying you. You will be plucked off the land that you are going into to possess.
64 I rozproszy cię Pan między wszystkie narody, od kończyn ziemi i aż do kończyn ziemi; tamże służyć będziesz bogom cudzym, którycheś nie znał, ty i ojcowie twoi, drewnu i kamieniowi.
Yahweh will scatter you among all peoples from the one end of the earth to the other end of the earth; there you will worship other gods that you have not known, neither you nor your ancestors, gods of wood and stone.
65 A między onymi narodami nie wytchniesz sobie, ani będzie miała odpoczynku stopa nogi twojej, dać też Pan tamże serce lękliwe, i oczy zemdlone, i myśl sfrasowaną.
Among these nations will you find no ease, and there will be no rest for the bottoms of your feet; instead, Yahweh will give you there a trembling heart, failing eyes, and a soul that mourns.
66 I będzie żywot twój jakoby zawieszony przed tobą, i będziesz się lękał w nocy i we dnie, i nie będziesz pewien żywota twego.
Your life will hang in doubt before you; you will fear every night and day and will have no certainty at all in your life.
67 Rano rzeczesz: Któż mi da wieczór? a w wieczór rzeczesz: Któż mi da zaranie? dla trwogi serca twego, którą się zatrwożysz, i dla tego, na co oczyma twemi patrzeć musisz.
In the morning you will say, 'I wish it were evening!' and in the evening you will say, 'I wish it were morning!' because of the fear in your hearts and the things your eyes will have to see.
68 I wróci cię Pan do Egiptu w okrętach, drogą, o którejmci powiedział: Nie oglądasz jej więcej; a tam zaprzedawać się będziecie nieprzyjaciołom swoim za niewolniki, i za niewolnice, a nie będzie kto by was kupił.
Yahweh will bring you into Egypt again by ships, by the route about which I had said to you, 'You will not see Egypt again.' There you will offer yourselves for sale to your enemies as male and female slaves, but no one will purchase you.”
