< Dzieje 19 >
1 I stało się, gdy Apollos był w Koryncie, iż Paweł obszedłszy górne krainy, przyszedł do Efezu; a znalazłszy tam niektórych uczniów,
AND while Apolu was in Kurinthos, Paulos itinerated through the upper countries unto Ephesos; and he asked those disciples whom he found there,
2 Rzekł do nich: Izaliście wzięli Ducha Świętego, uwierzywszy? A oni mu rzekli: Owszemeśmy ani słyszeli, jeźli jest Duch Święty.
Have you received the Spirit of Holiness from that you believed? They answered and said to him, It hath not been heard by us whether there be the Spirit.
3 Tedy rzekł do nich: W cóżeście tedy ochrzczeni? A oni rzekli: W chrzest Janowy.
He saith to them, And into what were you baptized? They said, Into the baptism of Juhanon.
4 Zatem rzekł Paweł: Janci chrzcił chrztem pokuty, mówiąc ludowi, aby w onego, który miał przyjść po nim, uwierzyli, to jest w Jezusa Chrystusa.
Paulos saith to them, Juhanon baptized the people with the baptism of repentance, saying that they should believe in him who was coming after him, who is Jeshu Meshiha.
5 A usłyszawszy to, ochrzczeni są w imię Pana Jezusowe.
And when they heard these (words), they were baptized in the name of our Lord Jeshu Meshiha.
6 A gdy na nie włożył Paweł ręce, zstąpił na nie Duch Święty i mówili językami i prorokowali.
And Paulos laid on them the hand, and the Spirit of Holiness came upon them, and they spake with tongues, and prophesied.
7 A było wszystkich mężów około dwunastu.
But all the men were twelve.
8 A wszedłszy do bóżnicy, mówił bezpiecznie przez trzy miesiące, nauczając i namawiając ich do królestwa Bożego.
And Paulos entered the synagogue, and discoursed boldly three months, and persuaded concerning the kingdom of Aloha.
9 A gdy się niektórzy zatwardzili, a wierzyć nie chcieli, źle mówiąc o tej drodze Bożej przed mnóstwem, odstąpiwszy od nich, odłączył ucznie, na każdy dzień ucząc w szkole niektórego Tyranna.
And men of them were obdurate, and contended, and reviled the way of Aloha, before the assembly of the people. Then Paulos removed and separated from them the disciples, and every day discoursed with them in the school of a man whose name was Tyranos.
10 A to się działo przez dwa lata, tak iż wszyscy, którzy mieszkali w Azyi, słuchali słowa Pana Jezusowego, tak Żydowie, jako i Grekowie.
And this was done two years, until all who dwelt in Asia, Jihudoyee and Aramoyee, had heard the word of the Lord.
11 A nie lada cuda czynił Bóg przez ręce Pawłowe;
And great power-works wrought Aloha by the hand of Paulos;
12 Tak iż na chore przynoszono chustki albo przepaski od ciała jego, i odchodziły od nich choroby, i duchowie źli wychodzili z nich.
so that they brought even from the garments that were upon his body napkins or wrappings, and laid them upon the sick, and the diseases went from them; and demons also went forth.
13 Tedy niektórzy z biegunów żydowskich, którzy się bawili zaklinaniem, ważyli się wzywać imienia Pana Jezusowego nad tymi, którzy mieli duchy złe, mówiąc: Poprzysięgamy was przez Jezusa, którego Paweł opowiada.
BUT men, Jihudoyee, also, who went about and adjured demons, willed to adjure in the name of our Lord Jeshu over those who had unclean spirits, saying, We adjure you in the name of Jeshu whom Paulos preacheth.
14 A było ich siedm synów jednego Żyda, imieniem Scewas, najwyższego kapłana, którzy to czynili.
There were seven sons of a man, a certain Jihudoya, chief of the priests, whose name was Skeva, who did this.
15 Tedy odpowiedziawszy duch zły, rzekł: Znam Jezusa i wiem co Paweł; ale wy coście zacz?
And that evil demon answered and said to them, Jeshu I acknowledge, and Paulos I know; but who are you?
16 A rzuciwszy się na nie człowiek on, w którym był duch zły, a opanowawszy je, zmocnił się przeciwko nim, tak iż nadzy i zranieni wybiegli z onego domu.
And the man in whom was the evil spirit sprang upon them, and was strong against them, and threw them, and they, naked and wounded, fled from that house.
17 I było to wiadomo wszystkim, i Żydom i Grekom, którzy mieszkali w Efezie; i przypadł strach na nie wszystkie, i było uwielbione imię Pana Jezusowe.
And this was known to all the Jihudoyee and Aramoyee who dwelt in Ephesos: and fear fell upon them all, and the name of our Lord Jeshu Meshiha was exalted.
18 A wiele tych, którzy uwierzyli, przychodziło, wyznawając i oznajmując sprawy swoje.
And many of those who believed came and acknowledged their sins, and confessed whatever they had done.
19 I wiele z tych, którzy się naukami niepotrzebnemi parali, zniósłszy księgi, spalili je przed wszystkimi, a obrachowawszy cenę ich, znaleźli tego pięćdziesiąt tysięcy srebrników.
Many also of the magicians collected their writings and brought and burned them before all men; and they reckoned the price of them, and it ascended to silver five myriads.
20 Tak potężnie rosło słowo Pańskie i zmacniało się.
And thus with great power prevailed and increased the faith of Aloha.
21 A gdy się to dokonało, postanowił Paweł w duchu, aby przeszedłszy Macedoniję i Achaję, szedł do Jeruzalemu, mówiąc: Iż potem, gdy tam będę, muszę i Rzym widzieć.
But when these were fulfilled, Paulos set in his mind to itinerate throughout all Makedunia and Akaia, and to go into Urishlem. And he said, When I shall have gone thither, it behoveth me Ruma also to see.
22 A posławszy do Macedonii dwóch z tych, którzy mu służyli, Tymoteusza i Erasta, sam do czasu został w Azyi.
And he sent two men of those who ministered to him to Makedunia, Timotheos and Aristos; but he remained a time in Asia.
23 A pod on czas stał się rozruch niemały około drogi Bożej.
BUT there was made at that time a great tumult on account of the way of Aloha.
24 Albowiem niektóry złotnik, imieniem Demetryjusz, który robił kościoły srebrne Dyjany, niemały zysk przywodził rzemieślnikom;
For there was a certain worker of silver there whose name was Dimitrios, who made shrines of silver of Artemis, and he produced for the sons of his art great gains.
25 Które zgromadziwszy i inne, którzy takież rzemiosło robili, rzekł: Mężowie! wiecie, iż z tego rzemiosła mamy dostatki nasze.
This (man) assembled all the sons of his art and those who wrought with them, and said to them, Men, you know that all our merchandise is from this work;
26 A widzicie i słyszycie, że nie tylko w Efezie, ale mało nie po wszystkiej Azyi ten Paweł namówił i odwrócił wielki lud, mówiąc: Że to nie są bogowie, którzy są rękami uczynieni.
and you also hear and see, that not only the sons of Ephesos, but also many of all Asia, this Paulos persuadeth, and hath perverted them, saying, that there be no gods which by the hands of men are made.
27 Przetoż nam się obawiać potrzeba, aby nie tylko rzemiosło nasze w lekkie poważenie nie przyszło, ale aby i kościół wielkiej bogini Dyjany za nic nie był poczytany, a żeby nie przyszło do skazy dostojeństwo jej, którą wszystka Azyja i wszystek świat chwali.
And not only is this business defamed and brought to an end, but also the temple of Artemis the great goddess is reputed as nothing, and she also, the goddess of all Asia, and (whom) all the nations worship, is despised.
28 A słuchając tego i będąc pełni gniewu, krzyknęli, mówiąc: Wielka jest Dyjana Efeska!
And when they heard these (words) they were filled with wrath; and they cried, and said, Great is Artemis of the Ephesoyee.
29 I było pełno po wszystkiem mieście zamieszania, i wpadli jednomyślnie na plac, porwawszy Gaja i Arystarcha, Macedończyki, podróżne towarzysze Pawłowe.
And the whole city was perturbed, and they ran together and came to the theatre; and seizing, they led with them Gaios and Aristarkos, men of Makedunia, companions of Paulos.
30 A gdy Paweł chciał wnijść do pospólstwa, nie dopuścili mu uczniowie.
AND Paulos willed to enter the theatre, and the disciples restrained him.
31 A niektórzy też z przedniejszych mężów Azyjackich, będąc mu przyjaciołmi, posławszy do niego, prosili go, aby nie wychodził na plac.
And the chiefs of Asia, because they were his friends, sent, praying of him not to deliver himself by going into the theatre.
32 Tedy jedni tak, a drudzy inaczej wołali; albowiem ona gromada była zamieszana, a więcej ich nie wiedziało, dlaczego się zbieżeli.
But the crowd who were in the theatre were greatly commoved, and others cried other things; for many of them knew not on what account they were assembled.
33 A z onej zgrai wywlekli Aleksandra, którego popychali Żydowie; a Aleksander skinąwszy ręką, chciał dać sprawę ludowi.
But the people of the Jihudoyee who were there appointed of them a man a Jihudoya, whose name was Aleksandros; and when he stood (forth) he signed that he would apologize to the people.
34 Ale gdy poznali, iż był Żydem, wszczął się jednostajny głos od wszystkich, jakoby przez dwie godziny wołających: Wielka jest Dyjana Efeska!
And when they knew that he was a Jihudoya, all of them cried with one voice, as two hours, Great is Artemis of the Ephesoyee!
35 Tedy pisarz uśmierzywszy onę zgraję, rzekł: Mężowie Efescy! i któryż jest człowiek, co by nie wiedział, iż miasto Efeskie opiekuje się kościołem wielkiej boginii Dyjany i obrazem, który spadł od Jowisza?
And the chief of the city stilled them, saying, Men, Ephesoyee, who is there of mankind who knoweth not that the city of the Ephesoyee is a votaress of the great Artemis, and of her image which descended from heaven?
36 A ponieważ się temu nikt sprzeciwić nie może, słuszna, abyście się uspokoili, a nic skwapliwie nie czynili.
Therefore, since no man can contradict this, it behoves you to be silent, and to do nothing in haste.
37 Albowiemeście przywiedli tych mężów, którzy nie są ani świętokradcami, ani bluźniercami boginii waszej.
Yet have you brought these men who have neither spoiled temples nor blasphemed our goddess.
38 A jeźliż Demetryjusz i ci, którzy z nim są rzemieślnicy, mają co przeciw komu, wszak bywa prawo, są też starostowie, niechże jedni drugich pozywają.
But if this Dimitrios and the sons of his craft have strife with any man, behold, the proconsul is in the city, (and) there are officers: let them go nigh and judge one with another.
39 Jeźli się też o czem inszem pytacie, to się może w porządnem zgromadzeniu odprawić.
And if you require other (procedure), in the place which is given by the law for an assembly it shall be resolved.
40 Albowiem trzeba się obawiać, abyśmy oskarżeni nie byli o rozruch dzisiejszy, gdyż nie masz żadnej przyczyny, z której byśmy mogli dać sprawę, żeśmy się tu zbiegli.
For now also are we standing in peril of being accused as disturbers, because we cannot make excuse for the concourse of this day, inasmuch as we have met uselessly, and have made a tumult without cause.
41 A to powiedziawszy, rozpuścił ono zgromadzenie.
And when these he had said, he dissolved the assembly.